We all might have experienced a throbbing desire to reach out to something or someone at any point in our life. Essentially, our life ahead is lit by some sort of desires of various intensities which at times we are ignorant about. You might long for something/someone for a long time; but what do you do after you get what you want? Or perhaps have you ever thought that you no longer have the feeling of longing itself? For the latter, yes I am used to thinking about it many times. What would you do when what you miss is the longing itself?
Desire and longing. We all desire for something but all of them are not longing. However, desire is actually an expression of longing. For desire to become longing, it has to be intense and strong enough that is physical, emotional at the same time intangible. You feel it in every inch of your soul. Our longings are also dynamic. During childhood I longed for material things , but over time, I started to long for attention, validation, acceptance, love, possessiveness, purpose, happiness, peace, clarity, independence and so on. I would say we always long for something that it has to no longer be longed for. In other words, we cannot long for something that is attainable in our conscience. If everything we seek is already there within us, or within our reach, we can no longer ‘long’ for it.
With each road not taken, I always had longed for more. I always wanted more. With each road taken, my heart ached. Always felt a sense of never enough. But the mystery of what life has kept in store is strangely compelling. The waiting. So I went. But I always long for clarity and certainty. With every new road taken, it appears dark or blank or sometimes scary and the conscience that there is not U turn makes me to long to find my way back or to escape. But I know I am no exception.
Maybe, that’s how we get to know ourselves. Infinite loop of getting lost and rediscovering. Longings, mistakes, disappointments and realisations. Perhaps in that way we learn or even change or maybe we don’t or never will. Is that a better a better thing ? How do we know that it is better? Another test? Yeah, infinite loop!
Explore, explore and explore. I will understand at the end why it did all turned out that way.Now comes the coping. I’ll accustom to it and make peace with it. And I’ll be alright. Longing for longings to be settled at last. But until when? That’s where I long for clarity. At the same time, at times, overweighed with infinite loop of memories, betrayals, flickers, pain, wants and disappointments, I feel that I am no longer capable of longing for anything. Yeah , to long for, or not to long for: that’s the question.
As a person with a childhood before the internet revolution, I grew up reading lots of books during childhood. If someone asks me to name a few of them, then it would be a surprise to note that many of them were not child literature. I have read Malayalam translated versions of Greek mythologies, historical novels like The Miserables by Victor Hugo, Anna Karenina by Leo Tolstoy and so on while studying in primary classes. When I say this, some might even go to the extend of saying that I am self-boasting. But the truth is this: I was in an autopilot mode where I had no idea on what to read, and often it was just that I was given a book to read by the librarian. Yes, I have read them. But did I really read them comprehensively? Did I appreciate the book? Answer is No. I can only remember I have read that book. Not just few pages, but fully. Now the next question is How did that happen if I did not understand anything in the book? Perhaps I just liked the idea of reading, but not grasping the idea of book. I remember discussing with a friend on Oedipus and Electra Complex, where I became excited to say that “I know, I know, these characters are from Greek mythologies”. But the fact is that I knew them, but could not connect appropriately to the context. Now that I look back, I wonder how many classics were wasted by my mechanical (though devoted!) and untimely reading. I am sure that what those great books really depict will neither be understood nor be able to be appreciated until we reach a certain age. For this reason, I would love to reread all those books, and see how do I perceive and appreciate them now. Certainly, there would be a huge difference.
Well, this poses another question on the flip side: are there some books you should read only when you are a child? Probably yes, probably not. However, the relevance of children’s literature can never be compromised. Children’s literature such as myths, fairy tales and fables have an important role in drawing children towards books. It helps in developing reading and thinking capabilities which are gradually upgraded to serious literature. It also helps children respond to narratives. Unfortunately, writers who engage in children’ s literature are quite low these days. I am skeptical whether this is only true for Malayalam children’ s literature. We don’t have many indigenous authors truly dedicated to Malayalam children’s literature; all I can think of is Kunjunni Master, Sippi Pallippuram, S Sivadas and K Pappootty. That was why most of the Malayalam Children’s literature that are popularly available are mainly translated versions. For example, Aesop’s fables, Totto-Chan, Panchatantra, Russian fairy tales etc. That is not bad either. Translated children’s literature had a great role in propagating reading habits among children. That was one reason why more funds were allocated to renovate school libraries. However, are there new children’s literature emerging out, apart from what we have read during our childhood? Don’t know, probably children would end up on same books that we had read years ago. Apparently, rereading children’s literature as an adult is also another interesting aspect. Though at first glance it may sound silly, there is no doubt that revisits will bring in comfort, nostalgia, relaxation, and perhaps some trace disappointment that you can’t go back.
Parents also could play a role in childhood reading. They could watch children’s reading habits, discuss with them how did they feel about the book, whether they understand the and appreciate the book. Accordingly, parents could direct their children to choose books appropriate to their level of reading, maturity and sensibility. Websites such as amazon is used to providing reading age range, grade level, Lexile measure and category in product description. However, unlike in the past, it is seen that modern day parents tend to prefer other extra curricular activities such as drawing, bottle art, singing, swimming, karate, personality development classes rather than reading. They are all certainly good for one or another reason; at the same time, children should be also educated about the prospect of reading habit in life. Parents should also not overdo this; meaning not force their children to read heavier books just to show off to the world how well they can read at younger age.
Now, the famous Harry Potter. I remember few friends in my school were talking about it. I attempted once to read, but left with me an impression that it is a ‘hard’ book to read. Not only that, it also created in me an impression that those who finish reading Harry potter must be intelligent. Many parents consider their children reading Harry Potter at the age of five as a matter of pride and honour. While the maturity and sensibility varies from child to child, to be honest, I am dubious whether they understand it fully at younger age like five and six. Of course, there is no clear rule of thumb available to accurately assign a book to an age group. Our concept of how a child thinks should be introspected too. Some children may approach life like an adult, and may deliberately choose to read a particular book too earlier than it is supposed to be. Fine. What if the book did not work? There are two chances. One is where the child might come back to it again when become older, reads it, understands it and appreciates it. Good enough. Another is where there is no come back. This is a problem because, in this case the child is missing out what insights the book had to offer. Just like my Harry Potter case. As every book has only one chance to impress us, it is quite reasonable for a child to wait few years to read a book that is meant to an older age group. So, it appears to me that right book at right age is a matter of finding a sweet spot amidst complexities.
Today, I was watching a Malayalam movie depicting the story of a clocksmith, which took me through the thoughts and memories of having and wearing a wrist watch, especially analog ones. The broad question that popped up is: with the monopoly of smartphones and other electronic gadgets, what is the point in wearing an analog wrist watch in this digital age? Apparently, analog watches are slowly fading into oblivion, though some people argue that it is only the prime need of watches that has disappeared, but not the love for them as it appears that branded analog watches (if not, one with chronographs) have become a fashion icon. In fact, people don’t generally realize that analog watch is a piece of craft work. However, everyone embraces analog watches when someone wants to compliment. Similarly, wall clocks have merely become home decors yielding to digital clocks that show date, humidity and temperature in addition to time. At the same time, we must not ignore that the purpose of a watch has also been subjected to redefinition, as seen for smart watches showcasing technological advancements such as GPS navigation, call and text notifications, heart rate, activity tracking, and so on. Some people call it as a ‘device’ instead of ‘watch’; yet another example of how connected devices hold sway in our lives. Obsession of switching into smart watches also perhaps is emerging from the notion of FOMO: fear of missing out from latest trends. On the flip side, there is another hype going on; some people are coming back to analog watches as a part of ‘digital detox’ with the intention of reducing usage of digital devices. Many would agree that pulling out phone from pocket to check time eventually ends up in spending atleast 10-15 minutes on reading notifications, scrolling through news feed etc. Regardless, there is no doubt that both analog and digital versions have their own pros and cons in terms of aesthetic appeal, cost, legibility, convenience, dials and functionalities, and it is solely a personal choice to go for either one.
I am not particularly a fan of wrist watches, and I have only an analog one with a leather strap that I have been using over past six years. I am so much accustomed to checking watch for time, and I can’t be the only person doing so. For some reasons, I don’t like smart or digital watches and never had one. When it comes to mobile phone lock screen display clock, I don’t like the analog though.
As a millennial, I have several childhood memories related to analog watches that I always cherish. Before water-proof watches arrived, there were days where moisture and water were regular visitors of the dial. An immediate therapy for this was to bury inside raw-rice sack or to show under sun with crown pulled. In a worst-case scenario, it will be taken to a clocksmith. Clocksmiths were interesting personalities to me at that time as they were in possession of super tiny and cute repair accessories. I also liked their magnifiers. As a kid, I always wondered why all the clocks on the wall were set to time 10:10. From there, I saw watches having sweeping second hand dial unlike ticking and poor me wondered if the former was faster. Another type of watches I remember I had are one with changeable straps and bezels. The advantage is that one can choose any color of strap and bezel that suits their dress. It is still available in market. Having those types of watches was a ‘matter of pride and jealousy’ among girls. As a result, it did not survive for long.
Watches brought from Gulf countries had a special attention. Family members returning from gulf countries were supposed to gift watches as much as possible. Metallic chain strap (golden or silver) was popular among them. Wearing a foreign watch for occasions such as marriage was also something ‘special’. For this reason, people used to borrow watches from neighbours to attend auspicious occasions .Receiving a foreign watch was just like being honored with an award. Therefore, losing a watch was also heartbreaking. One particular instance that I remember is that my mother had a brand new black colored watch when I was five. While we were on our way to meet my grandma, she lost her watch in a KSRTC bus. The moment she got down, she noticed that the watch has gone missing. She was so disappointed and literally cried that she could not wear it at least once enough. Unlike now, matters like missing something like watch, pen or umbrella were never taken lightly. We did not give up; we got hold on that bus again during the next schedule and searched thoroughly, making all passengers to wait. It was in vain. The conductor in-charge also joined our agony. It might sound silly now, but at times I wonder the value we give for any commodity has gone too low than before, for which I don’t know the reason. The same is true when it comes to repairing of watches: whether it be analog, digital or smart watch, no one cares about getting it repaired, instead it just gets replaced by new and upgraded ones.
While the smart-age has mainly shook off youngsters, older age groups still prefer vintage analog watches, I think. People who are on a minimalistic route also tend to embrace analog over digitals. Concepts like ‘digital detox’ may pull more youngsters towards analogs to get emancipated from screens. One might change or upgrade any of their electronic gadgets every five years or so thinking the old one as outdated, but for an analog watch it is a different story; they are made to last .
Quite unexpectedly, I happened to have my first ever encounter with a Canadian writer Michael Crummey through The Innocents. Set up in Newfoundland’s North coast, The Innocents is basically a mind-blowing historical fiction set up in 1800s. Taking the reader through the lives of two siblings Ada and Everet, a younger sister and an elder brother, the novel revolves around their acquisition of knowledge and survival at a brutally isolated coastal cove.
A historical fiction usually may seem dry to read; however, the story line of this novel is very simple. Without much of an introduction, the story directly takes off with the death of two parents and youngest sibling Martha, forcing 12 and 10 year old Evered and Ada to survive in a completely solitude. They had zero notion of how the world outside is and all they had was a boat and little knowledge on fishing .Till then, they had seen only one other human being Mary Oram,a midwife who came to take care of their mom’s delivery of Martha. After being orphaned and isolated, they did not relocate from there owing to Ada’s sentiments for Martha’s graveyard. They never had any formal education, never knew the concept of money or been to practice Christianity. Moreover, verbal communication among themselves was infrequent. This is quite often reflected in their grammarless English dialect (also the story dates back to eighteenth century). Regardless, upon close to startvation and out of no choice, they decided the show to be going on.They started to engage with the only job they knew to do. Everet ventured out into the little known sea for fishing, while Ada spent her time growing vegetables and picking berries. They processed these and later exchanged with a merchant ship The Hope twice an year for supplies to meet their needs.
The first few chapters of the book appear quite monotonous to the reader where Crummey has taken enough effort to portray the character of Ada and Everet and the coastal landscape. Ada is pictured as clever, curious to join Everet’s activities whereas Everet is hardworking and loyal. Growing together, they both improvise their knowledge on human traits such as jealousy, discomfort, frustration and love. It makes the reader think about the extreme situation where you have only one other person available to learn and explore everything.
The novel takes a powerful turn when both reach their adolescence. By the time, from one of their merchant visitors, they had started to experience the feeling of missing someone and the requisite of getting paired. The Innocents’ innocence in their brother sister relationship started to fade, they were confused and did not know how to handle their developed desires. Regardless, their bond takes a turn developing a will they?/ won’t they? tension in readers navigating through complex relationships and their aftermath.
Altogether, The Innocents is a story of survival, acquisition, mystery and complex relationship. Apparently, one who read the novel The Blue Lagoon, written by Henry De Vere Stacpoole would definitely find The Innocents a close parallel; nevertheless, both might provide different reading experience.
Acknowledgment: Many thanks to Prof. Birss for passing me this book!
ചെറിയ, ചെറിയ , വലിയ കാര്യങ്ങൾ കൊണ്ട് എപ്പോഴും ലോകത്തിന്റെ ശ്രദ്ധ പിടിച്ചുപറ്റാറുള്ള ഒരു രാജ്യമാണ് ജപ്പാൻ. രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധത്തിനു ശേഷമുള്ള അതിജീവനത്തിന്റെ പാരമ്പര്യമുള്ള, തുടരെ തുടരെ ശക്തമായ ഭൂചലനങ്ങളും, സൂനാമികളും അതിന്റെ പരിണത ഫലമായുണ്ടായ ഫുക്കുഷിമ പോലുള്ള ആണവ ദുരന്തങ്ങളും, അഗ്നിപർവത സ്പോടനങ്ങളുമൊക്കെയുണ്ടായിട്ടും അതിനെയൊക്കെ അഭൂതപൂർവമായി, ദ്രുതഗതിയിൽ അതിജീവിച്ചു ലോകത്തിന് മാതൃകയായ ജപ്പാൻ ജനത. മാത്രവുമല്ല, നമ്മുടെ ജീവിതം ഇന്ന് കാണുന്ന രീതിയിൽ സുഗമമാക്കിയ ഒട്ടനവധി കണ്ടുപിടുത്തങ്ങൾ സംഭാവന ചെയ്ത രാജ്യം കൂടിയാണ് ജപ്പാൻ. ഉദാഹരണത്തിന്, നമ്മുടെ കൈയിലുള്ള മൊബൈൽ ഫോണുകളിലുള്ള ലിഥിയം അയോൺ ബാറ്ററി (സോണി), ഇലക്ട്രോണിക് കാൽക്കുലേറ്റർ, ക്യാമറ, ലാപ്ടോപ്പ് (ടോഷിബ) , എൽ ഇ ഡി ലൈറ്റുകൾ, ക്യൂ ആർ കോഡ്, അജിനോമോട്ടോ, എന്തിനേറെ പറയുന്നു, നമ്മളിന്ന് യഥേഷ്ടം എടുത്ത് പെരുമാറുന്ന ഇമോജികൾ ആദ്യം ആവിഷ്കരിച്ചത് ജപ്പാൻ ആണ്.ഇതുകൊണ്ടൊക്കെയായിരിക്കണം, ഒരാൾ കേമൻ/കേമത്തി ആണെന്നുള്ളതിന് “ആള് ജപ്പാനാ! ” എന്ന് ചില നാട്ടിൻപുറങ്ങളിൽ പറയാറുള്ളത്!
മാതൃകകളുടെ ലിസ്റ്റ് ഈ വർഷം ഒന്നുകൂടി പുതുക്കാൻ ഒരുങ്ങുകയാണ് ജപ്പാൻ. മുപ്പത്തിരണ്ടാം ഒളിമ്പിക്സിന് ടോക്കിയോയിൽ ആതിഥേയത്വം വഹിക്കാൻ പോകുന്നത് ജപ്പാനാണ്. 2020 ജൂലൈയിലായിരുന്നു നടക്കേണ്ടിയിരുന്നതെങ്കിലും കോവിഡ് മഹാമാരിയുടെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ 2021 ജൂലൈയിലേക്ക് മാറ്റിവെക്കുകയായിരുന്നു. കോവിഡ് രോഗികളുടെ എണ്ണത്തിൽ നിലവിലൊരു വർധന ദൃശ്യമാകുന്നുണ്ടെങ്കിലും ഇത്തവണ ഒളിമ്പിക്സ് വിജയകരമായിത്തന്നെ സംഘടിപ്പിക്കുമെന്ന ഉറച്ച തീരുമാനത്തിലാണ് ജാപ്പനീസ് സർക്കാർ. ലോകത്തിൻ്റെ കായിക മാമാങ്കത്തിന് സുരക്ഷിതമായ വേദിയും വിരുന്നുമൊരുക്കേണ്ടതുണ്ട് എന്നുള്ളതിനാൽ തന്നെ ഇതിനോടകം രാജ്യം കർശന നിയന്ത്രണങ്ങളിലും ജാഗ്രതയിലുമായിക്കഴിഞ്ഞു. എന്നാൽ ഇതിൽ നിന്നെല്ലാം വിഭിന്നമായി ജപ്പാന്റെ ഈ നിശ്ചയദാർഢ്യത്തിനു പിന്നിൽ മറ്റൊരു കാരണം കൂടിയുണ്ട്: പാരമ്പര്യേതര ഊർജ്ജ മേഖലയിൽ സ്വയംപര്യാപ്തത കൈവരിച്ച ഒരു രാജ്യമായി ജപ്പാനെ പ്രതിനിധീകരിക്കാൻ ഇതിലും മികച്ച ഒരു സുവർണാവസരം ഈ ഒളിമ്പിക്സിലല്ലാതെ ജപ്പാന് ഇനി വരാനില്ല .ഫോസിൽ ഇന്ധനങ്ങളിന്മേലുള്ള ആശ്രയത്വവും കാർബൺ ഉത്സർജനവും പരമാവധി ഒഴിവാക്കി, ഹൈഡ്രജൻ എന്ന അക്ഷയ ഊർജ സ്രോതസ്സിന്റെ പ്രസക്തിയും സാധ്യതകളും ഈ ഒളിമ്പിക്സിൽ ലോകത്തിനു മുന്നിൽ തുറന്നു കാണിച്ച് ഒരു “ഹൈഡ്രജൻ സമൂഹ”ത്തിന്റെ പുതിയ മാതൃകയാവാൻ ഒരുങ്ങുകയാണ് ജാപ്പനീസ് സർക്കാർ .ഒളിമ്പിക്സ് ചരിത്രത്തിലാദ്യമായാണ് ഇത്തരമൊരു ഉദ്യമം എന്നതും ശ്രദ്ധേയം. 2011 മുമ്പ് ജപ്പാനിലെ മൊത്തം ഊർജോല്പാദനത്തിന്റെ 30 ശതമാനം ആണവോർജ്ജത്തിൽ നിന്നായിരുന്നു. എന്നാൽ 2011 ലെ ഫുകുഷിമ ആണവ ദുരന്തത്തിന് ശേഷം ഇത് ഗണ്യമായി കുറഞ്ഞു കേവലം 2 ശതമാനമായി. പകരം ഫുകുഷിമയിൽ നിന്ന് തന്നെ രാജ്യത്തിന് വേണ്ട ഊർജം ഹൈഡ്രജൻ ഇന്ധന സാങ്കേതിക വിദ്യയിലൂടെ ഉല്പാദിപ്പിക്കാൻ ജാപ്പനീസ് സർക്കാർ മുൻകൈയെടുത്തു പദ്ധതികൾ പ്രാവർത്തികമാക്കി. രാജ്യത്തിൻറെ ഭാവി ഹൈഡ്രജൻ ഊർജ്ജത്തിലാണെന്നുള്ള സന്ദേശം നൽകി. 2050 ഓടുകൂടി പൂർണമായും ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളുടെ ഉത്സർജനം ഒഴിവാക്കുകയെന്നുള്ള ലക്ഷ്യത്തിലാണ് ജപ്പാൻ . ജപ്പാന്റെ ഭൂപ്രകൃതിയനുസരിച്ച് പാരമ്പര്യേതര അക്ഷയ ഊർജ സ്രോതസ്സുകളായ സൗരോർജ നിലയങ്ങളും കാറ്റാടിപ്പാടങ്ങളും നിർമിക്കുന്നതിന് പരിമിതികളുണ്ട്. ഇതിനെ തുടർന്നാണ് ഹൈഡ്രജൻ ഇന്ധന സാങ്കേതികവിദ്യയുടെ സാദ്ധ്യതകൾ ജപ്പാൻ പ്രയോജനപ്പെടുത്താൻ തീരുമാനിക്കുന്നത്.
ഹൈഡ്രജൻ ദീപശിഖാ പ്രയാണം
ലോകരാജ്യങ്ങൾക്ക് പ്രചോദനമായേക്കാവുന്ന ഈ ഉദ്യമത്തിന്റെ ആദ്യപടിയായി, ഭാഗികമായി ഹൈഡ്രജൻ ഇന്ധന സാങ്കേതികവിദ്യയുപയോഗിച്ചു പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഒളിമ്പിക് ദീപശിഖാ (olympic torch) പ്രയാണം ഫുകുഷിമയിൽ നിന്നും ആരംഭിച്ചു കഴിഞ്ഞു. സൗരോർജ്ജമുപയോഗിച്ചുൽപ്പാദിപ്പിച്ച ഹൈഡ്രജൻ ആണ് ഈ ദീപശിഖ തെളിയിക്കാൻ ഉപയോഗപ്പെടുത്തുന്നത്. യാത്രയിലുടനീളം ഹൈഡ്രജൻ ഉപയോഗിച്ച് തന്നെയായിരിക്കും ദീപശിഖ ഭാഗികമായി തെളിയിക്കുന്നത്.
‘ഹൈഡ്രജൻവൽക്കരിച്ച’ ഒളിമ്പിക് ഗ്രാമങ്ങൾ
ലോകരാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നെമ്പാടുമായി ആയിരക്കണക്കിന് കായികതാരങ്ങളുടെ ടീമുകളും മാധ്യമപ്രവർത്തകരുമെല്ലാം ഒളിമ്പിക്സിനായി ഒത്തുചേരുന്ന ഇടമാണ് ഒളിമ്പിക് ഗ്രാമങ്ങൾ. ഇത്തവണ ഇവർക്കുള്ള താമസത്തിനും ഗതാഗത സൗകര്യങ്ങൾക്കും വേണ്ട ഊർജം മുഴുവനും ഹൈഡ്രജൻ ഇന്ധനമുപയോഗിച്ചായിരിക്കും ഉല്പാദിപ്പിക്കുന്നത് എന്നതാണ് പ്രത്യേകത. ഇതിനായി ഹൈഡ്രജൻ ഇന്ധനമുപയോഗിച്ചു പ്രവർത്തിക്കുന്ന 100 ബസ്സുകളും 500 കാറുകളുമാണ് സംഘാടകർ ഒരുക്കുന്നത്. ‘സൊറ’ എന്ന മോഡലിൽ അറിയപ്പെടുന്ന ഹൈഡ്രജൻ ബസ്സുകളിൽ ഘടിപ്പിച്ചിട്ടുള്ളത് പത്ത് ടാങ്കുകളിലായി സംഭരിച്ചുവെക്കാവുന്ന 600 ലിറ്ററോളം ഹൈഡ്രജൻ ഉപയോഗിച്ച് പ്രവർത്തിക്കുന്ന 111 കിലോവാട്ട് ഫ്യുവൽ സെല്ലുകളാണ്. ഇതിനു പുറമെ അടിയന്തിര ഘട്ടങ്ങളിൽ ഉപയോഗിക്കാൻ 235 കിലോവാട്ടവർ ഊർജം ബാഹ്യമായും ശേഖരിച്ചു വെച്ചിട്ടുണ്ട്. ടോക്യോ നഗരത്തിൽ മാത്രമായി ഇത്തരം കാറുകൾക്കും ബസുകൾക്കും ഹൈഡ്രജൻ നിറക്കാനായി ഒളിമ്പ്കസിനോടനുബന്ധിച്ച് ടോക്യോ മെട്രോപൊളിറ്റൻ ഗവൺമെന്റ് 35 ഓളം ഹൈഡ്രജൻ കേന്ദ്രങ്ങളും 2025 ഓടുകൂടി അധികമായി 80 കേന്ദ്രങ്ങളും നിർമിക്കാനും ഒരു ലക്ഷം ഹൈഡ്രജൻ കാറുകൾ നിരത്തിലിറക്കാനും തീരുമാനിച്ചിട്ടുണ്ട്. രാജ്യത്തിൻറെ മറ്റു ഭാഗങ്ങളിൽ ഇന്നുള്ള 130 ഹൈഡ്രജൻ കേന്ദ്രങ്ങൾക്ക് പുറമെ 150ഓളം കേന്ദ്രങ്ങളും അധികമായും നിർമിക്കും. വാണിജ്യാടിസ്ഥാനത്തിൽ ഹൈഡ്രജൻ ഇന്ധനമുപയോഗിച്ചു പ്രവർത്തിക്കുന്ന ലോകത്തിലെ ആദ്യത്തെ കാറായ ‘മിറായ്’ നിർമിച്ചതും ജാപ്പനീസ് കമ്പനിയായ ടോയോട്ടയാണ് .ജാപ്പനീസ് ഭാഷയിൽ ‘മിറായ്’ എന്നാൽ ‘ഭാവി’ എന്നാണർത്ഥം.ടൊയോട്ട തന്നെയാണ് ടോക്യോ ഒളിമ്പിക്സിന്റെ മുഖ്യ പ്രായോജകരും. കൂടാതെ ഒളിമ്പിക് ഗ്രാമങ്ങളിലേക്കുള്ള ഗാർഹികാവശ്യത്തിനുള്ള വൈദ്യുതിയും ഹൈഡ്രജൻ ഇന്ധനം ഉപയോഗിച്ചാണ് ഉല്പാദിപ്പിക്കുന്നത്. ഒളിമ്പിക്സിന് ശേഷം ഹൈഡ്രജൻ ഇന്ധനമുപയോഗിച്ച വൈദ്യുതവൽക്കരിക്കപ്പെട്ട ഒളിമ്പിക്സ് ഗ്രാമങ്ങളിലെ 4100 വീടുകൾ പൊതുജനത്തിനായി തുറന്നു കൊടുക്കും. ഇത്തരത്തിലുള്ള എല്ലാ വീടുകളിലേക്കും ഹൈഡ്രജൻ പൈപ്പ് ലൈനുകൾ ഉണ്ടായിരിക്കും.
എന്താണ് ഹൈഡ്രജൻ ഇന്ധന സാങ്കേതിക വിദ്യ ?
ഹൈഡ്രജൻ-ഓക്സിജൻ ഫ്യുവൽ സെല്ലുകൾ രാസോർജത്തെ വൈദ്യുതോർജ്ജമാക്കി മാറ്റുന്ന വൈദ്യുതരാസ സെല്ലുകളാണ്.ഒരു ഫ്യുവൽ സെല്ലിൽ രണ്ടു ഇലക്ട്രോഡുകളാണുള്ളത്.നെഗറ്റീവ് ചാർജ് ഉള്ള ഇലക്ട്രോഡായ ആനോഡും പോസിറ്റീവ് ഇലക്ട്രോഡ് ആയ കാഥോഡും. ഇവക്കിടയിൽ അയോൺ ചാലകങ്ങളായി ഇലക്ട്രോലൈറ്റും ഉണ്ട് . ഇന്ധനമായി ഹൈഡ്രജൻ ആനോഡിലേക്കും ഓക്സിജൻ കാഥോഡിലേക്കും കടത്തിവിടുമ്പോൾ ആനോഡിലെ ഉൽപ്രേരകം ഹൈഡ്രജൻ തന്മാത്രകളെ പ്രോട്ടോണുകളും ഇലക്ട്രോണുകളുമായി വിഘടിപ്പിക്കുന്നു. ഇതിൽ ഇലക്ട്രോണുകൾ ബാഹ്യ സർക്യൂട്ടിലൂടെയും (വൈദ്യുതി) പ്രോട്ടോണുകൾ ഇലക്ട്രോലൈറ്റിലൂടെയും കാഥോഡിലേക്ക് പ്രവഹിക്കുന്നു. കാഥോഡിനടുത്തെത്തിയ പ്രോട്ടോണുകൾ ഓക്സിജനും ഇലക്ട്രോണുകളുമായി ചേർന്ന് ജലവും താപവും ഉല്പാദിപ്പിക്കുന്നു. കാഥോഡിലെ ഉൽപ്രേരകമാണ് ഈ പ്രക്രിയ ത്വരിതപ്പെടുത്തുന്നത്. ഇത്രയുമാണ് ഒരു ആനോഡും കാഥോടുമുള്ള ഒരു സിംഗിൾ ഫ്യുവൽ സെല്ലിന്റെ ഊർജോല്പാദന പ്രക്രിയ.ഇത്തരമൊരു സെല്ലിൽ നിന്ന് കേവലം ഒരു വോൾട്ടിൽ താഴെ മാത്രമേ വോൾട്ടജ് ലഭിക്കുകയുള്ളൂ. ഇത് നമ്മുടെ ഊർജ ആവശ്യങ്ങൾക്ക് വളരെ പരിമിതമായതുകൊണ്ട് സാധാരണയായി ഒന്നിലധികം സിംഗിൾ സെല്ലുകൾ സീരീസായി ഘടിപ്പിച്ചാണ് ഊർജോല്പാദനം നടത്താറുള്ളത്. സീരീസായി ഘടിപ്പിച്ച ഇത്തരം സെല്ലുകളെ ചേർത്ത് ഫ്യുവൽ സെൽ സ്റ്റാക്ക് എന്നാണ് വിളിക്കുന്നത്. അതിനാൽ തന്നെ ഹൈഡ്രജൻ ഇന്ധനമുപയോഗിച്ചുള്ള ഫ്യുവൽ സെൽ വാഹനങ്ങളിൽ കാണാൻ സാധിക്കുക ഫ്യുവൽ സെൽ സ്റ്റാക്കുകളായിരിക്കും. വൈദ്യുതിയോടൊപ്പം കേവലം ജലവും താപവും മാത്രമാണ് ഉപോൽപ്പന്നം എന്നുള്ളതുകൊണ്ടുതന്നെ ഹൈഡ്രജൻ ഫ്യുവൽ സെല്ലിൽ ഓടുന്ന വാഹനങ്ങളിൽ നിന്നും കാർബൺ ഉത്സർജനം ഉണ്ടാകുകയില്ല. കൂടാതെ ശബ്ദരഹിതമായാണ് പ്രവർത്തനവും എന്നുള്ളതുകൊണ്ട് വാഹനങ്ങളിലെ യാത്രക്കാർക്ക് മികച്ച യാത്രാനുഭവവും ലഭിക്കും. ഹൈഡ്രജൻ ഇന്ധനമായുപയോഗിക്കുന്നതുകൊണ്ട് വേറെയും ഒരു മെച്ചമുണ്ട് . ഒരു കിലോഗ്രാം ഡീസലിൽ നിന്ന് 45.5 മെഗാജൂൾ ഊർജം ലഭിക്കുമ്പോൾ ഒരു കിലോഗ്രാം ഹൈഡ്രജനിൽ നിന്ന് 120 മെഗാജൂൾ ഊർജം ഉല്പാദിപ്പിക്കാൻ സാധിക്കും.
എന്തൊക്കെയാണ് ഹൈഡ്രജൻ സാങ്കേതികവിദ്യ നേരിടുന്ന വെല്ലുവിളികൾ?
ഹൈഡ്രജൻ ഇന്ധന സാങ്കേതികവിദ്യ ഊർജരംഗത്തെ ഗവേഷകർക്കും ലോകരാജ്യങ്ങൾക്കും ആവേശം നൽകുന്നുണ്ടെങ്കിലും ഈ സാങ്കേതികവിദ്യ സർവത്രികമാക്കുന്നതിന് ഒട്ടേറെ വെല്ലുവിളികൾ ഉണ്ട്. യഥാർത്ഥത്തിൽ, ഫ്യുവൽ സെല്ലിലേക്ക് നിറക്കുന്ന ഹൈഡ്രജന്റെ ഉല്പാദനം കൂടി കാർബൺ ഉത്സർജനരഹിതമായാലേ ഹൈഡ്രജൻ സാങ്കേതികവിദ്യ പൂർണമായും ‘ഹരിത’മാകൂ. ജലത്തിന്റെ നേരിട്ടുള്ള വൈദ്യുത വിശ്ലേഷണമോ (electrochemical water splitting) സൗരോർജം ഉപയോഗിച്ച് ജലത്തിൻ്റെ വൈദ്യുത വിശ്ലേഷണം നടത്തിയോ (photoelectrochemical water splitting) ഹൈഡ്രജനും ഓക്സിജനും ഉല്പാദിപ്പിക്കുന്ന സാങ്കേതികവിദ്യ ഇതിനായി തെരഞ്ഞെടുക്കാവുന്നതാണ്. ഇത്തരത്തിൽ ഉല്പാദിപ്പിക്കുന്ന ഹൈഡ്രജനെ ‘ഹരിത ഹൈഡ്രജൻ’ എന്നാണ് വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത് . ഫ്യുവൽ സെല്ലുകളും വൈദ്യുത വിശ്ലേഷണ സെല്ലുകളും (electrolysers) പരസ്പരപൂരകങ്ങളായി ഘടിപ്പിച്ചും പ്രവർത്തിപ്പിക്കാവുന്നതാണ്. ഇങ്ങനെ ചെയ്യുമ്പോൾ ഹൈഡ്രജന് ഇന്ധനം ഉപയോഗിച്ചു വൈദ്യുതി ഉത്പാദിപ്പിച്ച ശേഷം ഹൈഡ്രജന് തന്നെ ഉപോല്പന്നമായി ലഭിക്കും. മാത്രവുമല്ല ഈ സാങ്കേതികവിദ്യ ഉപയോഗിക്കുമ്പോൾ നിലവിലുള്ള ഫ്യുവല് സെല്ലുകളുടെ ചെലവ് കുറക്കാനും സാധിക്കും. കൂടുതൽ ഗവേഷണങ്ങൾ ഈ മേഖലയിൽ പുരോഗമിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്.
ഉത്പാദനത്തിലെ വെല്ലുവിളികൾക്ക് പുറമെ ഹൈഡ്രജന്റെ മറ്റൊരു പ്രശ്നം ഇതിന്റെ സംഭരണവും ഉല്പാദന സ്ഥലത്തു നിന്ന് മറ്റിടങ്ങളിലേക്ക് എത്തിക്കാനുള്ള പ്രായോഗിക ബുദ്ധിമുട്ടുകളാണ്. ഹൈഡ്രജൻ വാതകരൂപത്തിലാണ് ഉല്പാദിപ്പിക്കുന്നതെങ്കിലും ശേഖരിച്ചു വെക്കുന്നതിനു കൂടിയ മർദ്ദത്തിലോ ദ്രവീകരിച്ചോ സിലിണ്ടറുകളിൽ നിറക്കേണ്ടതുണ്ട്. ഈ പ്രക്രിയക്കും ഊർജം ആവശ്യമുണ്ട്. പലപ്പോഴും ഈ ഊർജം പാരമ്പര്യേതര ഊർജ സ്രോതസ്സുകളിൽ നിന്നാവണമെന്നുമില്ല. ഇതിനു ഒരു ബദൽ മാർഗമെന്നോണം രാസബന്ധനമുപയോഗിച്ചു ഹൈഡ്രജനെ ദ്രവരൂപത്തിൽ വഹിക്കാൻ കഴിയുന്ന ലിക്വിഡ് ഓർഗാനിക് ഹൈഡ്രജൻ കാരിയറുകളുപയോഗിച്ച് വരുന്നുണ്ട്. ആവശ്യാനുസരണം ഹൈഡ്രജൻ ആഗിരണം ചെയ്യുകയും വിട്ടുകൊടുക്കുകയും ചെയ്യാൻ കഴിവുള്ള കാർബണിക സംയുക്തങ്ങളാണിവ. ദ്രവരൂപത്തിലുള്ള അമോണിയ ആക്കിമാറ്റുക എന്നതും ഒരു മാർഗമാണ്. എന്നാൽ ഇവയൊന്നും വാണിജ്യവത്കരിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല എന്നതാണ് വസ്തുത.
ജപ്പാൻ ഒളിമ്പിക്സിന് വേണ്ട വൈദ്യുതി ഉത്പാദിപ്പിക്കാനാവശ്യമായ മുഴുവൻ ഹൈഡ്രജനും ഉല്പാദിപ്പിക്കുന്നത് സൗരോർജം ഉപയോഗിച്ചുള്ള ജലത്തിന്റെ വൈദ്യുത വിശ്ലേഷണത്തിലൂടെയാണ്. ഇത്തരത്തിൽ ഹൈഡ്രജൻ ഉല്പാദിപ്പിക്കുന്ന ലോകത്തിലെ തന്നെ ഏറ്റവും വലിയ ഉല്പാദന കേന്ദ്രം ജപ്പാനിലെ ഫുകുഷിമയിലാണെന്ന നേട്ടം കൂടി ജപ്പാനുണ്ട്. അങ്ങനെ എല്ലാംകൊണ്ടും ഒരു സമ്പൂർണ ഹരിത ഹൈഡ്രജൻ ഒളിമ്പിക്സ് നടത്താനുള്ള അവസാനവട്ട തയ്യാറെടുപ്പിലും ശുഭപ്രതീക്ഷയിലുമാണ് ജാപ്പനീസ് സർക്കാർ. ലോകരാജ്യങ്ങൾക്കെല്ലാം പ്രചോദനമാകുന്ന ഒരു മാതൃകയാകുമിതെന്നുള്ളത് നിസ്തർക്കമാണ്. ഹൈഡ്രജൻ സാങ്കേതികവിദ്യയുടെ സാദ്ധ്യതകൾ പരമാവധി പ്രയോജനപ്പെടുത്താൻ ഇന്ത്യയും ശ്രമങ്ങൾ തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട് എന്നുള്ളതും ഈയവസരത്തിൽ ആശാവഹമാണ് . ഇതിനായി 2021-22 സാമ്പത്തിക വർഷത്തെ കേന്ദ്ര ബഡ്ജറ്റിൽ നാഷണൽ ഹൈഡ്രജൻ മിഷൻ (NHM ) എന്ന പദ്ധതി പ്രഖ്യാപിച്ചിട്ടുണ്ട്.തുടർന്ന്, ഇക്കഴിഞ്ഞ ഏപ്രിലിൽ ഇന്ത്യയിലെയും ജപ്പാനിലെയും ഈ രംഗത്തെ ശാസ്ത്രജ്ഞർ കൂടിയാലോചനകൾ നടത്തുകയുമുണ്ടായി. 2050 ഓട് കൂടി ഇന്ത്യയിലെ മൊത്തം ഹൈഡ്രജൻ ഉല്പാദനത്തിന്റെ 80 ശതമാനവും ഹരിത ഹൈഡ്രജൻ ആക്കുകയാണ് ഈ പദ്ധതിയുടെ പ്രഖ്യാപിത ലക്ഷ്യം.
കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം എന്ന് കേൾക്കുമ്പോൾ നമ്മുടെ മനസ്സിലുണ്ടാകുന്ന ഒരു സങ്കൽപം, കാലം തെറ്റിയ പേമാരിയും ആഗോള താപനവും അന്തരീക്ഷ മലിനീകരണവും ഫാക്ടറികളുടെയും വാഹനങ്ങളുടെയും പുക തുപ്പുന്ന കുഴലുകളും ഒക്കെയാവും. ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളിൽ ഏറിയ അംശവും കാർബൺ ഡയോക്സൈഡ് ആയതുകൊണ്ട് ‘ആസ്ഥാന വില്ലൻ’ പട്ടം എക്കാലവും കാർബൺ ഡയോക്സൈഡിനാണ്. മനുഷ്യന്റെ ഇടപെടലുകൾ മൂലമുണ്ടായ കാർബൺ ഉത്സർജനത്തിന്റെ വർധിച്ച നിരക്ക് കുറച്ചു കൊണ്ടുവരാൻ ലോകരാജ്യങ്ങൾ കാർബൺ ഉത്സർജന നയരൂപീകരണങ്ങളിലൂടെയും ശാസ്ത്രലോകം ഗവേഷണങ്ങളിലൂടെയും ഈ ഇരുപത്തൊന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ കിണഞ്ഞു പരിശ്രമിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്. അതുകൊണ്ടു തന്നെ കാർബൺ ഡയോക്സൈഡിന് മുഖ്യധാരാ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം സംബന്ധിച്ച ഉച്ചകോടികളിലും ചർച്ചകളിലും അനുബന്ധ ഗവേഷണങ്ങളിലും വലിയ അപ്രമാദിത്തമാണുള്ളത്.
കാർബൺ ഡയോക്സൈഡ് വേണ്ടുവോളം പരിഗണിക്കപ്പെട്ടപ്പോൾ, പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ട, ചെറിയ തോതിൽ ഉത്സർജിക്കപ്പെടുന്ന മറ്റു സംയുക്തങ്ങളുടെ നിലവിലെ സ്ഥിതിയെക്കുറിച്ച് ചിന്തിച്ചിട്ടുണ്ടോ? ഈ തിരക്കുപിടിച്ച ജീവിതത്തിനിടയിൽ ഇതൊക്കെ ചിന്തിക്കാൻ ആർക്കുണ്ട് നേരം, അല്ലെ? പറഞ്ഞു വരുന്നത്, നൈട്രജനെ കുറിച്ചാണ്. ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളുടെ സ്ഥിരം ലിസ്റ്റിൽ അനുപാതം കുറവുള്ള, ചിരിപ്പിക്കുന്ന വാതകം എന്നറിയപ്പെടുന്ന നൈട്രസ് ഓക്സൈഡ് ഉണ്ടെങ്കിലും കേവലം നൈട്രസ് ഓക്സൈഡ് ഉത്സർജനത്തിൽ ഒതുങ്ങി നിൽക്കുന്നതല്ല നൈട്രജന്റെ പങ്ക് . യഥാർത്ഥത്തിൽ, നൈട്രജൻ കാർബൺ ഡയോക്സൈഡിനേക്കാൾ പാരിസ്ഥിതിക ആഘാതം സൃഷ്ടിക്കാൻ പര്യാപ്തമാണ്. നഞ്ചെന്തിനാ നന്നാഴി? എന്ന് പറയുന്നതുപോലെ.
ആഗോള കാർബൺ ചക്രം അസന്തുലിതമായ അതേ തോതിൽ നൈട്രജൻ ചക്രവും അസന്തുലിതമാക്കപ്പെട്ടു എന്നതാണ് വസ്തുത. എന്നാലോ, വളരെ കുറച്ചു ചർച്ചകളും നയരൂപീകരണങ്ങളുമേ നൈട്രജൻ പാദമുദ്ര (nitrogen footprint) സംബന്ധിച്ച് നടക്കുന്നുള്ളൂ. നൈട്രജൻ ചക്രത്തിൽ മനുഷ്യന്റെ ഇടപെടലുകൾ കാർബണിലെന്ന പോലെ ഒറ്റ നോട്ടത്തിൽ ഗ്രഹിക്കാൻ കഴിയില്ല. കുറച്ചു കൂടി സങ്കീർണമാണത്. നമ്മുടെ കണ്ണിൽ പ്രത്യേകിച്ച് ഉപദ്രവകാരിയൊന്നുമല്ലാത്ത, നിറമോ മണമോ ഒന്നുമില്ലാത്ത ഒരു വാതകമാണ് ഭൗമാന്തരീക്ഷത്തിൽ 78 ശതമാനം അടങ്ങിയിരിക്കുന്ന നൈട്രജൻ. മാത്രവുമല്ല നമ്മുടെ ശരീരത്തിലെ അമിനോ ആസിഡുകൾ, പ്രോട്ടീനുകൾ , ഡി എൻ എ മുതലായവയുടെ ഘടനയിൽ നിർണായക പങ്കുള്ള മൂലകം കൂടിയാണ് നൈട്രജൻ. ക്രിയാശീലത വളരെ കുറവുള്ള നൈട്രജൻ തന്മാത്രയിൽ (N2 ) രണ്ട് നൈട്രജൻ ആറ്റങ്ങൾ ബന്ധിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത് ശക്തമായ ത്രിബന്ധനത്തിലൂടെയാണ് (N≡N). അതിനാൽ തന്നെ ഇത്രയധികം നൈട്രജൻ നമുക്കുചുറ്റും ഉണ്ടെങ്കിലും N2 എന്ന അവസ്ഥയിൽ ജീവജാലങ്ങൾക്ക് ആവശ്യമായ നൈട്രജൻ നേരിട്ട് ആഗിരണം ചെയ്യുക സാധ്യമല്ല. എങ്ങനെയെങ്കിലും ഈ രാസ ബന്ധനത്തിന്റെ ശക്തി കുറച്ചേ പറ്റൂ. ഇതിന് പ്രകൃതി കണ്ടുപിടിച്ച വഴിയാണ് പയറുചെടികളുടെ വേരുകളിലും മറ്റുമുള്ള ബാക്ടീരിയകളുടെ സഹായമുപയോഗിച്ചുള്ള നൈട്രജൻ സ്ഥിതീകരണ പ്രക്രിയ (ഇതിനു ഏറ്റവും സഹായകരമായ പ്രതിഭാസമാണ് ഇടിമിന്നൽ) . ഇതിലൂടെ അന്തരീക്ഷ നൈട്രജനെ ജീവജാലങ്ങൾക്ക് ആഗിരണം ചെയ്യാൻ പാകത്തിൽ ക്രിയാശീലമുള്ള അമോണിയ, നൈട്രേറ്റ്, നൈട്രൈറ്റ് മുതലായ സംയുക്തങ്ങളാക്കി മാറ്റാൻ സാധിക്കും. ഇത്രയുമാകുമ്പോൾ നൈട്രജൻ ചക്രത്തിന്റെ ഒരുഭാഗമേ ആയുള്ളൂ. ചക്രം പൂർത്തിയാക്കണമെങ്കിൽ തിരിച്ച് നൈട്രജനെ വാതകമായി അന്തരീക്ഷത്തിലെത്തിക്കണം. അതിനും നമ്മുടെ പ്രകൃതിയിൽ സഹായികളുണ്ട് , മേല്പറഞ്ഞ പ്രക്രിയയുടെ വിപരീത പ്രവർത്തനം ചെയ്യുന്ന ബാക്ടീരിയകൾ, അതായത് നൈട്രജനടങ്ങിയ സംയുക്തങ്ങളെ തിരിച്ച്നൈ ട്രജൻ വാതകമാക്കുന്ന ബാക്ടീരിയകൾ. അങ്ങനെ ഈ രണ്ടുതരം പ്രക്രിയകളിലൂടെയാണ് നൈട്രജൻ ചക്രം പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. മനുഷ്യരുടെ ഇടപെടലുകളില്ലെങ്കിൽ ഈ ചക്രം സുഗമമായങ്ങനെ മുന്നോട്ടു പോകും.
മനുഷ്യർ വ്യാപകമായി കൃഷിയാരംഭിച്ചതോടെ നൈട്രജൻ അടങ്ങിയ സംയുക്തങ്ങൾക്ക് വലിയ ആവശ്യകതയുണ്ടായി. പച്ചിലവളങ്ങളുപയോഗിച്ചാൽ വിലയുല്പാദനം വർധിക്കുന്നതായും അതിൽ തന്നെ വിളപര്യയം വഴി ഇടക്കാലത്തു പയറുചെടികൾ കൃഷിചെയ്യുന്നത് ഗുണഫലമുണ്ടാക്കുമെന്നും മനസ്സിലാക്കി. ജനസംഘ്യാനുപാതികമായി കൃഷിയുടെ തോത് വർധിച്ചതോടെ നൈട്രജൻ സംയുക്തങ്ങളുടെയും ആവശ്യകത വർധിച്ചു. പ്രകൃതിയെ മാത്രം ആശ്രയിച്ച് കൃഷി ചെയ്യുന്നത് എളുപ്പമല്ലാതായതോടെ വ്യാവസായികമായി അന്തരീക്ഷ നൈട്രജനെ എങ്ങനെ അമോണിയയും നൈട്രേറ്റുമൊക്കെ ആക്കിമാറ്റാമെന്നുള്ള ശാസ്ത്ര ഗവേഷണങ്ങൾ ആരംഭിച്ചു. ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ ജർമൻ ശാസ്ത്രജ്ഞരായ ഫ്രിറ്റ്സ് ഹേബറും കാൾ ബോഷും ചേർന്ന് വ്യാവസായികമായി നൈട്രജനെ അമോണിയയാക്കി മാറ്റാനുള്ള കാര്യക്ഷമമായ രാസപ്രക്രിയയായ ഹേബർ പ്രക്രിയ കണ്ടുപിടിച്ചു. ഹേബർ പ്രക്രിയയിൽ നൈട്രജനും ഹൈഡ്രജനും ചേർന്ന് ഇരുമ്പ് ഉൽപ്രേരകത്തിന്റെ സാന്നിധ്യത്തിൽ അമോണിയ ആണ് ഉല്പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്നത് (രാസ സമവാക്യം താഴെ).
N2 (g) + 3 H2 (g) <—> 2 NH3 (g)
ഹേബർ പ്രക്രിയയിലൂടെ നൈട്രജനടങ്ങിയ രാസവളങ്ങൾ വലിയ തോതിൽ ഉല്പാദിപ്പിക്കാൻ സാധിച്ചതോടെ വിളയുല്പാദനം പലമടങ്ങു വർധിച്ചു .ഇതുവഴി കാർഷിക രംഗം അഭിവൃദ്ധിപ്പെട്ടതോടെ ലോകം ആഘോഷിച്ച ഒരു കണ്ടുപിടുത്തമായി ഹേബർ പ്രക്രിയ മാറി. ആഗോള ഭക്ഷ്യസുരക്ഷ ഉറപ്പുവരുത്തുന്നതിലും ലോകത്തിന്റെ പട്ടിണി മാറ്റുന്നതിലും വലിയ പങ്കു വഹിച്ചു. ഹേബർ പ്രക്രിയയുടെ ഒരു അനന്തര ഫലമാണ് ജനസംഘ്യാ വിസ്ഫോടനം എന്ന് കാനഡയിലെ മാനിറ്റോബ സർവകലാശാലയിലെ വാട്സലാഫ് സ്മൈൽ എന്ന ഒരു ശാസ്ത്രഞ്ജൻ കൗതുകകരമായ ഒരു പഠനക്കുറിപ്പ് ഇതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പ്രസിദ്ധീകരിക്കുകയുണ്ടായി.”ഡിറ്റണേറ്റർ ഓഫ് പോപുലേഷൻ എക്സ്പ്ലോഷൻ” എന്ന തലക്കെട്ടിലാണ് 1999 ൽ നേച്ചർ മാസികയിൽ ഇത് പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടത്. നൈട്രജൻ അടങ്ങിയ രാസവള ഉപഭോഗം 1961ൽ 11 മില്യൺ ടൺ ആയിരുന്നത് 2014ൽ 108 മില്യൺ ടൺ ആയി വർധിച്ചു. ഇന്നും അമോണിയയുടെ വ്യവസായികോല്പാദനത്തിന് പ്രധാനമായും ഹേബർ പ്രക്രിയയെയാണ് ആശ്രയിക്കുന്നത്.
ഹേബർ പ്രക്രിയ മനുഷ്യരാശിക്ക് വലിയ സംഭാവനയാണ് നൽകിയതെങ്കിലും പാരിസ്ഥിതികമായി ഈ പ്രക്രിയയ്ക്ക് ചില ദൂഷ്യ വശങ്ങളുണ്ട്. പ്രധാനമായി, ഈ പ്രക്രിയയിൽ നൈട്രജൻ സ്ഥിതീകരണം നടക്കുന്നത് അന്തരീക്ഷോഷ്മാവിലോ അന്തരീക്ഷ മർദ്ദത്തിലോ അല്ല എന്നുള്ളത് തന്നെ . 450 ഡിഗ്രി താപവും അന്തരീക്ഷോഷ്മാവിന്റെ 200 മടങ്ങ് മർദ്ദവും ഈ പ്രക്രിയക്കാവശ്യമാണ്. അതിനാൽ വലിയ അളവിൽ ഊർജം ആവശ്യം വരുന്നുണ്ട് . ഇതിനു ആശ്രയിക്കുന്നതോ ഫോസിൽ ഇന്ധനങ്ങളെയും. അപ്പോൾ കാർബൺ ഡയോക്സൈഡ് ഉത്സർജനം ഇതിന്റെ കൂടപ്പിറപ്പാണെന്ന് പ്രത്യേകം പറയേണ്ടതില്ലല്ലോ. ഇതിന് പുറമെ ഹേബർ പ്രക്രിയയുടെ അഭികാരകളിലൊന്നായ ഹൈഡ്രജൻ നിർമ്മിക്കുന്നത് പ്രധാനമായും മീഥേൻ വാതകത്തിന്റെ സ്റ്റീo റീഫോർമേഷൻ വഴിയാണ്. ഇതിനും പ്രത്യാഘാതങ്ങളുണ്ട്, പ്രത്യേകിച്ച് മീഥേനിന്റെ കൈകാര്യത്തിൽ.
നൈട്രജൻ സമസ്യയും പഠനങ്ങളും
അധികമായുല്പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന അമോണിയ നൈട്രജൻ ചക്രത്തിന്റെ സന്തുലിതാവസ്ഥയെ സാരമായി ബാധിക്കുന്നുണ്ട്. ഇത്രയധികം നൈട്രജൻ സ്ഥിതീകരിച്ചു അമോണിയയാക്കുമ്പോൾ തിരിച്ചുള്ള പ്രവർത്തനത്തിലൂടെ അത്രയും നൈട്രജൻ അന്തരീക്ഷത്തിലെത്തുന്നുണ്ടോ എന്ന ചോദ്യം ഉയരുന്നുണ്ട് . ഇല്ല എന്ന് തന്നെയാണ് ഉത്തരം. മാത്രവുമല്ല അമോണിയയും മറ്റു നൈട്രജൻ വളങ്ങളും ജീവജാലങ്ങൾ 100 ശതമാനവും ആഗിരണം (Nitrogen uptake efficiency) ചെയ്യുമോ, ആഗിരണം ചെയ്യുന്നതിന്റെ 100 ശതമാനവും ഉപയോഗപ്പെടുത്താനുള്ള ശേഷിയുണ്ടോ (Nitrogen use efficiency) എന്നീ ചോദ്യങ്ങളും ഉണ്ട്. എന്നാൽ ഇത് രണ്ടും 50 ശതമാനത്തിൽ താഴെ മാത്രമേ വരുന്നുള്ളു എന്നതാണ് വസ്തുത. ഇങ്ങനെ നോക്കുമ്പോൾ സ്വാഭാവികമായും നൈട്രജൻ ചക്രം വലിയ തോതിൽ താറുമാറാക്കപ്പെടുന്നുണ്ട് എന്ന് കരുതാവുന്നതാണ്. മനുഷ്യൻ്റെ സർവ ഇടപെടലുകൾക്കും അവയുടെ പരിണതഫലങ്ങൾക്കും ഭൂമിക്ക് ഉൾക്കൊള്ളാവുന്ന, ഒരു പരിധിയുണ്ട്. പ്ലാനെറ്ററി ബൗണ്ടറി (planetary boundary ) എന്നാണ് ഈ പരിധിയെ പറയുന്നത്. ഈ പരിധിക്കുള്ളിൽ നിന്നുകൊണ്ട് മനുഷ്യന് ഭൂമിക്ക് സുരക്ഷിതമായ രീതിയിൽ ഭൂമിയിന്മേൽ ഇടപെടലുകൾ നടത്താം എന്നാണ് ആശയം. പ്രധാനമായും ഒമ്പത് ഘടകങ്ങൾ ആണ് പ്ലാനെറ്ററി ബൗണ്ടറിയുടെ കാതൽ. നൈട്രജൻ , ഫോസ്ഫറസ് ചക്രത്തിന്റെ സന്തുലിതാവസ്ഥ ( മനുഷ്യാവശ്യത്തിനായി ഉപയോഗപ്പെടുത്തിയ അന്തരീക്ഷ നൈട്രജന്റെ അളവിനാലും, സമുദ്രത്തിലേക്കുള്ള ഫോസ്ഫറസ് ഒഴുക്കിന്റെ അളവിനാലും നിർണയിക്കപ്പെടുന്നത്) , കാലാവസ്ഥ വ്യതിയാനം( അന്തരീക്ഷത്തിലെ കാർബൺ ഡയോക്സൈഡിനാലും ആഗോള ഊർജ ഉപഭോഗത്തിനാലും നിയന്ത്രിക്കപ്പെടുന്നത്), സമുദ്രങ്ങളുടെ അമ്ലവത്കരണം (കാർബണേറ്റ് അയോണിന്റെ ഗാഢതയാൽ നിശ്ചയിക്കപ്പെടുന്നത്),സ്ട്രാറ്റോസ്ഫിയറിലെ ഓസോൺ ശോഷണം (ഓസോണിന്റെ അളവിനാൽ നിർണയിക്കപ്പെടുന്നത്), അന്തരീക്ഷത്തിലെ ഏറോസോളുകളുടെ( ഖരത്തിന്റെയോ ദ്രാവകത്തിന്റെയോ സൂക്ഷ്മകണികകള് ഒരു വാതകത്തില് തങ്ങി നില്ക്കുന്ന അവസ്ഥ) അളവ്, ശുദ്ധജല ഉപഭോഗം, ഹിമരഹിത കരഭാഗങ്ങളെ കൃഷിഭൂമിയാക്കി പരിവർത്തനം ചെയ്യുന്നതിന്റെ അളവ്,ജൈവവൈവിദ്ധ്യത്തിലെ കുറവിന്റെ നിരക്ക്,രാസമലിനീകരണം എന്നിവയാണവ. പ്ലാനെറ്ററി ബൗണ്ടറിയുടെ പ്രധാന ഘടകങ്ങളിൽ നൈട്രജൻ ചക്രം ഉൾപെടുന്നതുകൊണ്ട് അതിന്റെ സന്തുലിതാവസ്ഥ പരിപാലിക്കുന്നതിന് മറ്റു ഘടകങ്ങളുടെയത്രതന്നെ വലിയ പ്രസക്തിയുണ്ട് എന്ന് സാരം. പ്ലാനെറ്ററി ബൗണ്ടറി ആശയപ്രകാരം, പ്രതിവർഷം പരമാവധി 62 മില്യൺ ടൺ നൈട്രജൻ മാത്രമേ സ്ഥിതീകരിക്കാൻ പാടുകയുള്ളു. ഇന്ന് പ്രതിവർഷം 300 മില്യൺ ടൺ നൈട്രജൻ സ്ഥിതീകരിക്കപ്പെടുന്നുണ്ടെന്നാണ് ഏകദേശക്കണക്ക്. ഇതിൽ പ്രകൃത്യാലുള്ളതും വ്യാവസായികമുള്ളതും പെടും. എന്നാൽ, തിരിച്ച് അന്തരീക്ഷത്തിലെത്തുന്നതിന്റെ അംശം 50 ശതമാനത്തിൽ താഴെ മാത്രമേ വരുന്നുള്ളൂ.
നൈട്രജൻ മലിനീകരണത്തെ പറ്റി പതിറ്റാണ്ടുകളായി ആഴത്തിൽ പഠനങ്ങൾ നടത്തിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഒരു ശാസ്ത്രജ്ഞനാണ് യു. കെ സെൻറ്റർ ഫോർ എക്കോളജി ആൻഡ് ഹൈഡ്രോളജിയിലെ പ്രൊഫ. മാർക്ക് സട്ടൻ. ആഗോളതലത്തിൽ ആദ്യമായി നൈട്രജൻ ചക്രത്തിന്റെ നിജസ്ഥിതി സമഗ്രമായി വിലയിരുത്താനും, ഭാവിയിലുണ്ടാകാവുന്ന പ്രശ്നങ്ങൾ കണ്ടെത്താനും അതിനുള്ള പരിഹാര മാർഗങ്ങൾ നിർദേശിക്കാനും 2011 ൽ ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ ഭാഗമായുള്ള യു. എൻ എൻവയോൺമെന്റ് പ്രോഗ്രാം (UNEP) നിയോഗിച്ചത് പ്രൊഫ.സട്ടനെയാണ്. ഇതിന്റെ ഭാഗമായി കാർബൺ ഡയോക്സൈഡ് കാര്യവഹണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് രൂപീകരിച്ച ഐ.പി.സി.സി ( Intergovernmental Panel on Climate Change) യുടെ അതെ മാതൃകയിൽ പ്രൊഫ.സട്ടന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ യു. എന്നിന്റെ സഹായത്തോടെ ഇന്റർനാഷണൽ നൈട്രജൻ മാനേജ്മെന്റ് സിസ്റ്റം (International Nitrogen Management System (INMS)) എന്ന പേരിൽ ഒരു ബൃഹദ്പദ്ധതി രൂപീകരിക്കപ്പെട്ടു.നൈട്രജൻ പാദമുദ്രയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് ആഗോളതലത്തിൽ ലഭ്യമായ എല്ലാ ഗവേഷണ റിപ്പോർട്ടുകളും ആഴത്തിൽ പരിശോധിച്ച ശേഷം മലിനീകരണം സാധ്യമാക്കുന്ന എല്ലാ വിധ കാരണങ്ങളും കണ്ടെത്തി ക്രോഡീകരിച്ച് രാജ്യങ്ങളുടെയും പൊതുസമൂഹത്തിന്റെയും ശ്രദ്ധയിൽ കൊണ്ടുവരികയാണ് പ്രൊഫ.സട്ടനും കൂട്ടരും ചെയ്തുകൊണ്ടിരിക്കുന്നത്. രാസവളപ്രയോഗങ്ങൾ മൂലം കൃഷിയിടങ്ങളിൽ നിന്ന് സമുദ്രങ്ങളിലേക്ക് വന്നു ചേരുന്ന അധിക നൈട്രജൻ ഉറവിടങ്ങളടക്കമുള്ള പ്രശ്നങ്ങൾ മുഖ്യധാരയിൽ കൊണ്ടുവരാൻ ഇവർക്ക് സാധിച്ചിട്ടുണ്ട്. കൂടാതെ മുമ്പ് അധികം ശ്രദ്ധയിൽ പെടാതെ പോയ പല പുതിയ കാരണങ്ങളും ഇവരുടെ പഠനറിപ്പോർട്ടുകളിൽ ചൂണ്ടിക്കാണിക്കുന്നുണ്ട്.
എങ്ങനെയൊക്കെയാണ് നൈട്രജൻ ഭൂമിക്ക് ഹാനികരമാകുന്നത് ?
1. സമുദ്രങ്ങളിലെ ഡെഡ് സോണുകൾ: കൃഷിയിടങ്ങളിൽ മഴ പെയ്യുമ്പോൾ രാസവളങ്ങൾ നിന്നും നൈട്രേറ്റുകൾ കടലുകളിലും സമുദ്രങ്ങളിലും ഒഴുകിയെത്തുന്നതിന്റെ ഭാഗമായി ആൽഗകൾ ദ്രുതഗതിയിൽ വളരുമ്പോൾ ‘ആൽഗൽ ബ്ലൂം’ അല്ലെങ്കിൽ ‘കടൽക്കറ’ എന്ന പ്രതിഭാസത്തിന് കാരണമാകുന്നു.ആല്ഗെ ക്രമാതീതമായി വര്ധിച്ചാല് കടല്വെള്ളത്തിലെ ഓക്സിജന് അനുപാതത്തില് കുറവുവരികയും ഉപരിതല മത്സ്യങ്ങക്ക് ജീവിക്കാൻ സാധ്യമാകാതെ വരികയും ചെയ്യും. മൺസൂണിനു ശേഷം കേരളത്തിലെ കടൽ തീരങ്ങളിൽ സാധാരണയായി വർണവ്യത്യാസം (പച്ചനിറത്തിലുള്ള കടൽജലം) കണ്ടുവരാറുള്ളത് നൈട്രജൻ അടങ്ങിയ ധാതുക്കൾ ഒഴുകിയെത്തുന്നതുകൊണ്ടാണ്. ഇത്തരം സമുദ്രപ്രദേശങ്ങളെ ‘ഡെഡ് സോൺ’ (dead zone) എന്നാണ് വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത്. ലോകത്തിലെ സമുദ്രങ്ങളിൽ ഇത്തരത്തിൽ നാനൂറിൽ പരം ഡെഡ് സോണുകളുണ്ട്. അതിലേറ്റവും പ്രസിദ്ധമായ വലിയൊരു ഡെഡ് സോണാണ് വടക്കേ അമേരിക്ക് സമീപമുള്ള ഗൾഫ് ഓഫ് മെക്സിക്കോയിലേത്. വെറും രണ്ടു പി.പി.എമ്മിൽ താഴെ മാത്രമാണ് അവിടുത്തെ ഓക്സിജന്റെ ഗാഢത.
2. കൃഷിയിടങ്ങളുടെ അമ്ലവത്കരണം: മേല്പറഞ്ഞ നൈട്രേറ്റുകളുടെ ഒലിച്ചുപോക്കിനു മറ്റൊരു പ്രത്യാഘാതം കൂടിയുണ്ട്. മഴ പെയ്യുമ്പോൾ കൃഷിയിടങ്ങളിൽ നിന്ന് ഒലിച്ചുപോകുന്ന നൈട്രേറ്റുകൾ അതിനോടൊപ്പം മഗ്നീഷ്യവും കാൽസ്യവും കൂടി കൂടെ കൊണ്ടുപോകാൻ പ്രാപ്തരാണ്. ഇതിന്റെ ഫലമായി കൃഷിയിടങ്ങളിലെ മണ്ണിനു കൂടുതൽ അമ്ല സ്വഭാവം കൈവരികയും വിളകളുടെ വളർച്ചയെ പ്രതികൂലമായി ബാധിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു .
3. അന്തരീക്ഷ മലിനീകരണം:വാഹനങ്ങളിൽനിന്നും വ്യവസായശാലകളിൽ നിന്നുമുള്ള നൈട്രിക് (NO), നൈട്രസ് (N2O) ഉത്സർജനം നൈട്രജൻ മലിനീകരണത്തിന് കാരണമാകുന്നുണ്ട്. നൈട്രജൻ മലിനീകരണത്തിന്റെ സ്രോതസ്സുകളായും ഹരിത ഗൃഹ വാതകമായും നൈട്രസ് ഓക്സൈഡ് താരതമ്യേന കൂടുതൽ ചർച്ച ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട് . നൈട്രസ് ഓക്സൈഡ് ഉണ്ടാക്കുന്ന ആരോഗ്യ പ്രശ്നങ്ങളാണ് പ്രധാനമായും ഇതിൽ വരുന്നത്.
4. ക്ഷാര സ്വഭാവമുള്ള അന്തരീക്ഷ വായു: താരതമ്യേന ക്ഷാരഗുണമുള്ള അമോണിയയുടെ അളവ് വായുവിൽ വർധിക്കുന്നത് വായുവിന്റെ അമ്ലഗുണം കുറയാൻ കാരണമാകുന്നുണ്ട്. പ്രധാനമായും ഇത് ബാധിക്കുന്നത് ചതുപ്പ് പ്രദേശങ്ങളിൽ കാണുന്ന, വായുവിന്റെ അമ്ല ഗുണത്തെ ആശ്രയിച്ച് കഴിയുന്ന, കാർബൺ ഡയോക്സൈഡ് ശേഖരിക്കാൻ കഴിവുള്ള തരം പായലുകളെയാണ്.
5. ഓസോൺ ശോഷണം: വാഹങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള നൈട്രജനടങ്ങിയ ഓക്സൈഡുകൾ ഓസോൺ ശോഷണത്തിന് കാരണമാകുന്നുണ്ട്. കൂടാതെ ചില ബാക്റ്റീരിയകൾക്ക് മണ്ണിൽ അധികമുള്ള നൈട്രേറ്റുകളെ നൈട്രസ് ഓക്സൈഡ് ആക്കിമാറ്റുവാനുള്ള കഴിവുണ്ട്. സമുദ്രനിരപ്പിൽ നിന്ന് വളരെ ഉയരമുള്ള പ്രദേശങ്ങളിൽ ഇത് സൂര്യനിൽ നിന്നുമുള്ള അൾട്രാ വയലറ്റ് രശ്മികളുമായി ചേർന്ന് പ്രവർത്തിച്ച് ഓസോൺ ശോഷണത്തിനു കാരണമാകുന്നുണ്ട്. നൈട്രസ് ഓക്സൈഡിന്റെ കാലാവധി 120 വർഷമാണ് എന്ന് കൂടി നമ്മൾ ഓർക്കണം.
ആൽഗൽ ബ്ലൂം
നൈട്രജൻ മലിനീകരണം യൂറോപ്യൻ യൂണിയന് പ്രതിവർഷം ഉണ്ടാക്കുന്ന ബാധ്യത 70 ബില്യൺ മുതൽ 320 ബില്യൺ യൂറോയാണ്. മേഖലാടിസ്ഥാനത്തിൽ അമേരിക്കക്കും യൂറോപ്യൻ യൂണിയനും ശേഷം നൈട്രജൻ മലിനീകരണത്തെ കുറിച്ച് ഇന്ത്യയും പഠനങ്ങൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഇതിനോടനുബന്ധിച്ച് 2017ൽ ഇന്ത്യൻ ശാസ്ത്രജ്ഞരുടെ ഒരു സംഘം ‘ഇന്ത്യൻ നൈട്രജൻ അസ്സെസ്സ്മെന്റ് (INA)’ എന്നൊരു പഠനറിപ്പോർട്ട് പ്രസിദ്ധപ്പെടുത്തുകയുണ്ടായി. ഐ.എൻ.എ യുടെ റിപ്പോർട്ട് പ്രകാരം ഇന്ത്യയിലെ നൈട്രജൻ മലിനീകരണത്തിന്റെ പ്രധാന സ്രോതസ്സ് കൃഷിയിടങ്ങൾ തന്നെയാണ്. നെല്ല്, ഗോതമ്പ് കൃഷികൾക്കാണിതിൽ മുഖ്യ പങ്ക്. ഫെർട്ടിലൈസർ അസോസിയേഷൻ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ കണക്കു പ്രകാരം ഇന്ത്യയുടെ വാർഷിക നൈട്രജൻ വള ഉപഭോഗം 17 മില്യൺ ടൺ ആണ്. എന്നാൽ ഇതിന്റെ 33 ശതമാനം മാത്രമേ നെൽവയലുകളിലും ഗോതമ്പുപാടങ്ങളിലും നൈട്രേറ്റുകളുടെ രൂപത്തിൽ ആഗിരണം ചെയ്യപ്പെടുന്നുള്ളൂ. ബാക്കി 67 ശതമാനവും ജലാശയങ്ങളിലേക്ക് ഒഴുകിയെത്തുകയോ ഉപയോഗിക്കപ്പെടാതെ പോകുകയോ ചെയ്യുന്നു.
പരിഹാര നടപടികൾ???
കാർബൺ ഉത്സർജനം കുറക്കുന്നതിന് ലോകരാജ്യങ്ങളെല്ലാം നയങ്ങൾ രൂപീകരിച്ചതുപോലെ നൈട്രജന്റെ കാര്യത്തിലും നമ്മൾ ഉണരേണ്ട സമയം അതിക്രമിച്ചിരിക്കുകയാണ്. ഇതിന്റെ ഭാഗമായി പ്രൊഫ.സട്ടൻ അടക്കമുള്ള ഈ രംഗത്തെ വിദഗ്ധരുടെ സാന്നിധ്യത്തിൽ അനവധി വട്ടമേശ സമ്മേളനങ്ങൾ ആഗോളതലത്തിലും പ്രാദേശികാടിസ്ഥാനത്തിലും നടക്കുകയും പല പഠന സമിതികൾ രൂപീകരിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. ലോകമെമ്പാടുമുള്ള കർഷകരോട് നൈട്രജനടങ്ങിയ രാസവളങ്ങൾ പൂർണമായും ഒഴിവാക്കാൻ ആഹ്വാനം ചെയ്യുകയെന്നുള്ള നിർദേശം മുന്നിലുണ്ടെങ്കിലും, ഇത് വലിയ എതിർപ്പുകൾ ക്ഷണിച്ചു വരുത്തുമെന്നതിൽ യാതൊരു സംശയവുമില്ല; പ്രത്യേകിച്ച് ശക്തരായ രാസവള കമ്പനികൾ. മറ്റൊരു ക്രിയാത്മക സമീപനം, പാഴായി പോകുന്ന നൈട്രജന്റെ അളവ് കുറച്ചു കൊണ്ടുവരാനുള്ള ശ്രമങ്ങളാണ്. താരതമ്യേന സ്വീകരിക്കപ്പെട്ട ഒരു നിർദേശമായിരുന്നു ഇത്. 2019 ഒക്ടോബറിൽ ശ്രീലങ്കയിലെ കൊളമ്പോയിൽ ഐക്യ രാഷ്ട്രസഭയുടെ ആഭിമുഖ്യത്തിൽ നൈട്രജൻ പാദമുദ്ര കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിന് വേണ്ടി നടന്ന ഒരു സമ്മേളനത്തിന് മുന്നോടിയായി ഇക്കാര്യം പ്രൊഫ.സട്ടനും സംഘവും ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സെക്രട്ടറി ജനറലിനെ ഈ നിർദേശങ്ങൾ ധരിപ്പിച്ചുകൊണ്ട് കത്തെഴുതി. തുടർന്ന് ഇക്കാര്യം പരിഗണിക്കപ്പെടുകയും ഇതിന്റെ ഫലമായി പാരീസ് ഉടമ്പടിയുടെ മാതൃകയിൽ കൊളമ്പോ ഉടമ്പടി രൂപീകരിക്കുകയും ചെയ്തു. 2030 ഓടുകൂടി നൈട്രജന്റെ പാഴ്ച്ചെലവ് പകുതിയാക്കി കൊണ്ടുവരാനുള്ള മാർഗരേഖകൾ ഈ ഉടമ്പടിയിൽ സ്വീകരിച്ചു. ഇന്ത്യയടക്കം മുപ്പതോളം രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള നയതന്ത്ര പ്രതിനിധികൾ ഈ സമ്മേളനത്തിൽ പങ്കെടുത്തു. പാരീസ് ഉടമ്പടി ഒരു മുത്തശ്ശിമരമാണെങ്കിൽ കൊളംബോ ഉടമ്പടി ഒരു കൊച്ചു വൃക്ഷ തൈ ആണെന്നാണ് പ്രൊഫ.സട്ടൻ ഈ ഉടമ്പടിയെ അന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചത്.
നൈട്രജന്റെ പാഴ്ച്ചെലവ് മാത്രമല്ല പരിഗണിക്കപ്പെടേണ്ടത്. നൈട്രിക്, നൈട്രസ് ഓക്സൈഡുകൾ സൃഷ്ടിക്കുന്ന പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ കാലാവസ്ഥ വ്യതിയാനത്തോടൊപ്പം ചർച്ച ചെയ്യപ്പെടേണ്ടതുണ്ട്. താപനില വർധിപ്പിക്കാൻ കാർബൺ ഡയോക്സൈഡിനെക്കാൾ 300 മടങ്ങു ശേഷിയുണ്ട് നൈട്രസ് ഓക്സൈഡിന്. നൈട്രസ് ഓക്സൈഡിനെ അവഗണിക്കുകയാണെങ്കിൽ, കാർബൺ ഡയോക്സൈഡിന്റെ ഉത്സർജനം കുറക്കുന്നതിലൂടെ ആഗോളതാപനിലയുടെ വർധന 1.5 ഡിഗ്രിക്ക് താഴെയാക്കി ക്ലിപ്തപ്പെടുത്തുകയെന്നുള്ള ഐ.പി.സി.സി യുടെ ലക്ഷ്യം ഫലം കാണുകയില്ല എന്നർത്ഥം.
സമാന്തരമായി ഗവേഷണങ്ങളും പുരോഗമിക്കുന്നുണ്ട്. നൈട്രജന്റെ ആഗിരണശേഷി കൂട്ടുവാനുള്ള പരീക്ഷണങ്ങൾ, ഉദാഹരണത്തിന് ന്യൂട്രിയൻ പോലുള്ള വൻകിട വളം കമ്പനികൾ പോളിമർ കവചത്തിലാക്കിയ നൈട്രജൻ ധാതുക്കളുടെ പെല്ലെറ്റുകൾ വിപണിയിൽ ലഭ്യമാക്കുന്നുണ്ട് . ഈ പെല്ലെറ്റിലേക്ക് ജലം പതുക്കെ ആഴ്ന്നിറങ്ങി നൈട്രജനെ അലിയിക്കുകയും, ശേഷം വളരെ സാവധാനമേ മണ്ണിലേക്ക് നൈട്രജൻ എത്തുകയുള്ളൂ എന്നതുകൊണ്ട്, ആഗിരണശേഷി വർധിക്കുകയും, അങ്ങനെ അലക്ഷ്യമായുള്ള ഒലിച്ചുപോക്ക് കുറക്കാനും സാധിക്കുകയും ചെയ്യും എന്നാണ് കമ്പനി സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തുന്നത്.നൈട്രജൻ ധാതുക്കൾക്ക് പകരം യൂറിയയും ഇതുപോലെ ലഭ്യമാണ്.യൂറിയ പെട്ടെന്ന് വിഘടിച്ച് അമോണിയയായി അന്തരീക്ഷത്തിലേക്ക് പോകുന്നത് തടയാനും, പകരം വേരുകൾക് ദ്രുതഗതിയിൽ അമോണിയ ആഗിരണം ചെയ്യാനും ഈ പെല്ലറ്റ് രീതി വഴി സാധിക്കും.
നൈട്രജൻ ആവശ്യകത നിർണയിക്കുന്ന സെൻസറുകൾ വയലുകളിൽ സ്ഥാപിക്കുകയും ഡ്രോണുകളുടെയും റോബോട്ടുകളുടെയും സഹായം പ്രയോജനപ്പെടുത്തി ചിട്ടയായ മേൽനോട്ടം വഹിക്കാനും കഴിയുന്ന സാങ്കേതികവിദ്യകളും പുറത്തു വരുന്നുണ്ട്. കൃത്യസമയത്, കൃത്യമായ അളവിൽ ചെടികൾക്കു ആവശ്യമായ നൈട്രജൻ കൊടുക്കാൻ ഇതുവഴി സാധിക്കുമെന്നതാണീ രീതിയുടെ മേന്മ.
ജനിത എഞ്ചിനീറിങ് വഴിയും ചില പരിഹാരമാർഗങ്ങൾക്ക് വേണ്ടിയുള്ള ഗവേഷണം പുരോഗമിക്കുകയാണ്.പരമ്പരാഗത നൈട്രജൻ സ്ഥിതീകരണ ബാക്റ്റീരിയക്ക് പയറുവർഗ്ഗത്തിൽ പെട്ട സസ്യങ്ങളിൽ മാത്രമേ സഹവസിക്കാൻ സാധിക്കുകയുള്ളു. എന്നാൽ ജനിതക എൻജിനീയറിങ്ങിലൂടെ ഇത്തരം ബാക്റ്റീരിയകളെ മറ്റു ചെടികളിലും വളരാൻ പ്രാപ്തരാക്കാൻ സാങ്കേതിക വിദ്യകളുണ്ട്. ഉദാഹരണമായി, കാലിഫോർണിയയിലെ പൈവട്ട് ബയോ എന്നൊരു കമ്പനി ഇത്തരം ബാക്റ്റീരിയകളെ ഗോതമ്പു പോലുള്ള ചെടികളിൽ പരീക്ഷിച്ച് വിജയിച്ചിട്ടുണ്ട്. വിത്ത് വിതക്കുന്ന സമയത്ത് ജനിതകമാറ്റം വരുത്തിയ ബാക്റ്റീരിയകളെ വിത്തിന്മേൽ തളിച്ചുകൊടുക്കുകയും, ആ വിത്തുകൾ മുളക്കുമ്പോൾ ബാക്റ്റീരിയകൾ വേരുകളിൽ സഹവസിക്കുകയും പിന്നീട് നൈട്രജൻ സ്ഥിതീകരണം നടത്തുകയുമാണ് ചെയ്യുന്നത്. ജനിതകമാറ്റം വരുത്തിയ നൈട്രജൻ സ്ഥിതീകരണ ബാക്ടീരിയ നൈട്രജൻ അടങ്ങിയ വളങ്ങളേക്കാൾ വിളവുത്പാദനത്തിനു ഫലപ്രദമാണെന്നും കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്.
നൈട്രജൻ ഉപഭോഗം സംബന്ധിച്ച വെല്ലുവിളികൾ നേരിടുന്നതിന് ഇനിയും ഗവേഷണങ്ങൾ തുടരേണ്ടതുണ്ട് . ഉപോൽബലകമായി ഗവൺമെന്റ് തലത്തിൽ നൈട്രജൻ പാദമുദ്ര കുറച്ചു കൊണ്ടുവരുന്നതിനുള്ള ശ്രമങ്ങൾ ഊർജ്ജിതപ്പെടുത്തേണ്ടതുമുണ്ട്. ഉപഭോക്താവെന്ന നിലയിൽ നമുക്കും ചില സംഭാവനകൾ ചെയ്യാൻ സാധിക്കും. നൈട്രജൻ കൂടുതലടങ്ങിയ ജന്തുജന്യമായ പ്രോട്ടീനുകൾ കുറച്ച് സസ്യജന്യ പ്രോട്ടീനുകൾ പകരമായി തെരെഞ്ഞെടുക്കുകയും നൈട്രജനാടങ്ങിയ ഭക്ഷണപദാർത്ഥങ്ങൾ പാഴാക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുകയും കൃഷിക്ക് ജൈവവളങ്ങൾ തെരെഞ്ഞെടുക്കുകയുമൊക്കെ ചെയ്യാവുന്നതാണ്.
അധിക വായനക്ക്:
1 .Fowler D et al. 2013 The global nitrogen cycle in the twenty-first century. Phil Trans R Soc B 368: 20130164.
2. Vaclav Smil , Detonator of the population explosion, Nature volume 400, page415 (1999)
3. Nitrogen pollution policy beyond the farm,Kanter, D.R., Bartolini, F., Kugelberg, S. et al. Nitrogen pollution policy beyond the farm. Nature Food 1, 27–32 (2020)
5. Nitrogen Pollution and the European Environment Implications for Air Quality Policy report 2013 by European commission
6. Rockström, J., W. Steffen, K. Noone, Å. Persson, F. S. Chapin, III, E. Lambin, T. M. Lenton, M. Scheffer, C. Folke, H. Schellnhuber, B. Nykvist, C. A. De Wit, T. Hughes, S. van der Leeuw, H. Rodhe, S. Sörlin, P. K. Snyder, R. Costanza, U. Svedin, M. Falkenmark, L. Karlberg, R. W. Corell, V. J. Fabry, J. Hansen, B. Walker, D. Liverman, K. Richardson, P. Crutzen, and J. Foley. 2009. Planetary boundaries:exploring the safe operating space for humanity. Ecology and Society 14(2): 32.
7. Planetary boundaries: Guiding human development on a changing planet, Science 13 Feb 2015: Vol. 347, Issue 6223, 1259855
കോവിഡിന്റെ അതിശക്തമായ രണ്ടാം തരംഗത്തിലൂടെയാണ് നമ്മൾ ഇന്ത്യക്കാർ ഇപ്പോൾ കടന്നു പോയിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നത്. പല സംസ്ഥാനങ്ങളിലും സ്ഥിതി രൂക്ഷമായതോടെ സമ്പൂർണ ലോക്ഡൗൺ പ്രഖ്യാപിച്ചിരിക്കുകയാണ്. സമാന്തരമായി പ്രതിരോധ വാക്സീൻ വിതരണം ദ്രുതഗതിയിലാക്കാനുള്ള സജ്ജീകരണങ്ങളും നടക്കുന്നുണ്ട്. വാക്സീൻ എന്ന ഉത്തരം നമ്മുടെ മുന്നിൽ ചുരുങ്ങിയ കാലത്തിനുള്ളിൽ വന്നു എന്നുള്ളതും അതിന്റെ ഫലം പല രാജ്യങ്ങളിലും ഇപ്പോഴേ കണ്ടു തുടങ്ങി എന്നതും നമുക്ക് തരുന്ന ആശ്വാസം ചെറുതല്ല. പൊതുവെ നമ്മുടെ നിലപാട് രോഗം വന്നിട്ട് ചികിൽസിക്കുന്നതിനേക്കാൾ രോഗം വരാതെ നോക്കുക എന്നതാണ്. അവിടെ തന്നെയാണ് പ്രതിരോധ വാക്സീനിന്റെ പ്രസക്തിയും.
കോവിഡ് പകരുന്ന അതേ തീവ്രതയിൽ തന്നെയാണ് അതിനേക്കാൾ മാരകമായ, കോവിഡ് സംബന്ധിച്ച തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ പ്രചരിക്കുന്നത് എന്നുള്ളതും ശ്രദ്ധേയമാണ്. വാക്സീൻ വന്നപ്പോൾ അതിനെയും ആളുകൾ വെറുതെ വിട്ടില്ല. അതിൽ ഏറ്റവും പുതുതായി ശ്രദ്ധയിൽ പെട്ടത് കോവിഡ് വാക്സീൻ സ്വീകരിച്ചവർക്ക് മറ്റുള്ളവരിലേക്ക് അത് പകർത്താൻ കഴിയുമെന്നുള്ള വിചിത്രമെന്ന് തോന്നുന്നതും വ്യാജവുമായ വാർത്തകൾ ഈയിടെ സോഷ്യൽ മീഡിയയിൽ പ്രചരിച്ചതാണ് . വാക്സീൻ എടുത്തവരുടെ വിയർപ്പ്, രക്തം, ഉമിനീർ മുതലായവയിലൂടെ മറ്റൊരാളിലേക്ക് വാക്സീൻ പകർത്താൻ കഴിയുമെന്നും അതുവഴി സ്ത്രീകളുടെ പ്രത്യുല്പാദന ശേഷിക്ക് തകരാർ സംഭവിക്കുമെന്നുമാണ് പ്രചരിക്കുന്നത്. ഇത് പൂർണമായും വ്യാജ പ്രചാരണമാണെന്ന് സ്ഥിരീകരിച്ച് ആരോഗ്യ വിദഗ്ധർ രംഗത്ത് വരികയും അശാസ്ത്രീയമായ കാര്യമാണിതെന്നു അഭിപ്രായപ്പെടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. ഇവിടെ ശ്രദ്ധിക്കേണ്ട ഒരു കാര്യം , ഇത്തരത്തിലുള്ള വ്യാജ പ്രചാരണങ്ങൾ നടത്തിയവർ കൂട്ടുപിടിച്ചത് മറ്റുള്ളവരിലേക്ക് പകരാൻ കഴിയുന്ന വാക്സീനെക്കുറിച്ചുള്ള ശാസ്ത്ര റിപ്പോർട്ടുകളിലെ ചില പ്രത്യേക ശകലങ്ങൾ മാത്രം അടർത്തിയായിരുന്നു എന്നുള്ളതാണ്. അതിനാൽ തന്നെ അതിനെ വിശ്വാസയോഗ്യമായി ആളുകൾ കണക്കാക്കി ഏറ്റെടുത്തു പ്രചരിപ്പിച്ചു.
അപ്പോൾ ചോദ്യമിതാണ് : ഒരു വാക്സീന് അങ്ങനെ മറ്റൊരാളിലേക്ക് പകരാൻ കഴിയുമോ ?
കഴിയുന്ന വാക്സിനുകൾ ഉണ്ടെന്നാണ് ഉത്തരം, പക്ഷെ ഇതുവരെ മനുഷ്യരിൽ ഇത് പരീക്ഷിച്ചിട്ടില്ല എന്ന് മാത്രം. അങ്ങനെയെങ്കിൽ എങ്ങനെയാണു പകരുന്ന വാക്സീനുകൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നത് ?
മനുഷ്യന്റെ കൈകടത്തലുകളുടെ ഭാഗമായി കാലം ചെല്ലുന്തോറും മൃഗങ്ങളുമായി അടുത്തിടപഴകുന്നത്തിന്റെ തോത് വർദ്ധിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. ആളുകൾ കൂടുതൽ യാത്ര ചെയ്യുകയും, കാട് കയ്യേറി കൃഷി ചെയ്യുകയും, മരം വെട്ടുകയും, വീട് വെക്കുകയും, പക്ഷികളെയും മൃഗങ്ങളെയും ഭക്ഷിക്കുകയെല്ലാം ചെയ്യുമ്പോൾ അവിടുത്തെ മൃഗങ്ങളിലൂടെ പല പുതിയ, പരിചയമില്ലാത്ത വൈറസുകളുമായി മനുഷ്യർ സമ്പർക്കത്തിൽ വരുന്നു. എന്നാൽ നമ്മൾ ഇത്തരത്തിലുള്ള പകർച്ചവ്യാധികളെയൊന്നും ഒരിക്കലും മുന്നിൽകാണാറില്ല എന്നുള്ളതും, അതിന് വേണ്ട തയ്യാറെടുപ്പുകളൊന്നും നടത്താറുമില്ല എന്നതാണ് വസ്തുത. ഇങ്ങനെ വന്യജീവികളിൽ നിന്ന് മനുഷ്യരിലേക്ക് പടർന്ന പുതിയ പകർച്ച വ്യാധികൾക് സാക്ഷ്യം വഹിച്ചതിനു പലവിധ ഉദാഹരണങ്ങൾ നമുക്ക് മുന്നിലുണ്ട്. 2014/15 കാലഘട്ടത്തിൽ ആഫ്രിക്കയിൽ നിന്ന് പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ട എബോള , സാർസ്, മേഴ്സ്, നിപ്പ, H1 N1 മുതൽ ഇപ്പോഴത്തെ കോവിഡ്-19 വരെ. ഇത്തരം പകർച്ച വ്യാധികളെ നമ്മൾ സാധാരണയായി നേരിടാറുള്ളത് രോഗവാഹകരായ ജീവികളുമായുള്ള സമ്പർക്കം ഒഴിവാക്കുന്നതിലൂടെയാണ്. എന്നാൽ രോഗം പടരാതിരിക്കാൻ നമുക്ക് ചെയ്യാൻ കഴിയുന്ന മറ്റൊരു സാധ്യതയുണ്ട് : രോഗവാഹകരായ മൃഗങ്ങൾക്കിടയിൽ ഇത്തരം വൈറസുകൾക്ക് പെരുകാൻ അവസരം കൊടുക്കാതെ ഇരിക്കുക എന്നത്. ഇതൊരു പുതിയ ഐഡിയ ഒന്നുമല്ല. പേപ്പട്ടി വിഷബാധക്ക് കാരണമായ റാബീസ് വൈറസിന്റെ മനുഷ്യരിലേക്കുള്ള പകർച്ചയുടെ നിരക്ക് ലോകമെമ്പാടും വൻ തോതിൽ കുറഞ്ഞത് റാബീസ് പടർത്താൻ സാധ്യതയുള്ള എല്ലാ ജീവികളെയും സാർവത്രികമായി വാക്സീൻ കുത്തിവെപ്പിന് വിധേയമാക്കിയതിലൂടെയാണ്. അങ്ങനെയാണ് മനുഷ്യരിലേക്കുള്ള പകർച്ച നിയന്ത്രണവിധേയമാക്കിയത് . വന്യ ജീവികളിലുള്ള പ്രതിരോധ കുത്തിവെപ്പ് കൊള്ളാമല്ലോ എന്ന് തോന്നുമെങ്കിലും പ്രത്യുൽപാദന നിരക്ക് കൂടിയ, മനുഷ്യരിലേക്ക് രോഗം പടർത്താൻ ശേഷിയുള്ള ജീവികളെയെല്ലാം തിരഞ്ഞു പിടിച്ച് കുത്തിവെപ്പിന് വിധേയമാക്കുക എന്നത് പ്രായോഗികമായി എളുപ്പമല്ല . ഓരോ രാജ്യങ്ങളുടെയും ഇതിനോടുള്ള നിലപാട് വ്യത്യസ്തവുമാണ്.
എന്നാൽ മൃഗങ്ങൾക്കിടയിൽ സ്വയം പകരാൻ ശേഷിയുള്ള ഒരു വാക്സീനായാലോ? അങ്ങനെ ഒന്ന് സാധ്യമാണെന്നാണ് അടുത്തിടെ നടന്ന ചില പഠനങ്ങൾ തെളിയിക്കുന്നത്. ഒരു ജീവിയിൽ ഇങ്ങനെ സ്വയം പകരാൻ ശേഷിയുള്ള വാക്സിനേഷൻ നടത്തുക, അതിനെ സ്വതന്ത്രമായി അതിന്റെ കൂട്ടത്തിലുള്ള മറ്റു ജീവികളോട് സമ്പർക്കത്തിലേർപ്പെടാൻ വിടുക, അങ്ങനെ വാക്സിൻ മറ്റു ജീവികളിലേക്ക് പടരുന്നതിലൂടെ രോഗപ്രതിരോധശേഷി കൈവരിക്കുക, ഇതാണ് ലക്ഷ്യം. ഇത്തരത്തിലുള്ള വാക്സീനെ പറയുന്നത് ‘self-disseminating vaccines’ എന്നാണ്. ജീവനുള്ളതോ അല്ലാത്തതോ ആയ വൈറസുകളെ ഉപയോഗിച്ച് തന്നെ രോഗത്തെ ചെറുക്കുക എന്ന പരമ്പരാഗത ആശയത്തിൽ അധിഷ്ഠിതമായായിരുന്നു ഈയടുത്ത കാലം വരെ വികസിപ്പിച്ചെടുത്ത വാക്സീനിൻറെ പ്രവർത്തന തത്വം. കുത്തിവെപ്പിലൂടെ രോഗത്തിനനുസൃതമായ പ്രതിരോധം സൃഷ്ടിക്കാൻ പ്രാപ്തിയുള്ള ജീവനുള്ള വൈറസുകളെ രോഗവാഹകരാവാൻ സാധ്യതയുള്ള ജീവികളുടെ ശരീരത്തിലേക്ക് കടക്കാൻ അനുവദിക്കുകയും, അവയുടെ സാന്നിധ്യത്തിൽ ശരീരത്തിൽ രോഗത്തെ പ്രതിരോധിക്കാനുള്ള ആന്റിബോഡികൾ ഉണ്ടാവുകയും അതുവഴി പ്രതിരോധ ശേഷി കൈവരികയുമാണ് ചെയ്യുന്നത്. സാധാരണഗതിയിൽ ഇങ്ങനെയുള്ള വൈറസുകൾക്ക് ആ ജീവിയിൽ അണുബാധയൊന്നും ഉണ്ടാക്കാൻ ശേഷി ഉണ്ടായിരിക്കുകയില്ല (അവക്ക് ആ ജീവിയുടെ ശരീരത്തിൽ എണ്ണം പെരുകാൻ സാധിക്കില്ല ). അതിനുള്ള സജ്ജീകരണങ്ങളൊക്കെ നടത്തിയാണ് ഇത്തരം വാക്സീനുകൾ വികസിപ്പിച്ചെടുക്കാറുള്ളത്. എന്നാൽ ഇതിനു കഴിവുള്ള, കുത്തിവെപ്പിന് വിധേയമാകുന്ന ജീവിക്ക് ഹാനികരമല്ലാത്ത വൈറൽ വാക്സീനുകളും ഉണ്ട്. അത്തരം വാക്സീനുകളിലുപയോഗിക്കുന്ന വൈറസിന് എണ്ണം പെരുകാൻ കഴിയുമെങ്കിലും മറ്റൊരു ജീവിയിലേക്ക് പകരാൻ കഴിയുന്ന നിരക്ക് വളരെ കുറവായിരിക്കും . അതുകൊണ്ട് തന്നെ ഇത്തരം വൈറസുകളെ പ്രയോജനപ്പെടുത്തി സ്വയം പടരുന്ന വാക്സീൻ വികസിപ്പിച്ചെടുക്കുക്ക വളരെ പ്രയാസമാണ്.
ജീനോം എഞ്ചിനീയറിംഗ് വഴി പകർച്ചാ ശേഷി കൂടിയ വാക്സീനുകളിലും പഠനങ്ങൾ പുരോഗമിക്കുകയാണ്. ഇവിടെ ചെയ്യുന്നത് രോഗം പരത്തുന്ന വൈറസുകളുടെ ജീനോമിന്റെ ഒരു ഭാഗം എടുത്ത് കുത്തിവെപ്പെടുക്കുന്ന ജീവിക്ക് ഹാനികരമല്ലാത്ത ഒരു വൈറസിൽ നിക്ഷേപിക്കുകയും, തുടർന്ന് വാക്സിനേഷനിലൂടെ ആ വൈറസിനെ മറ്റു ജീവികളിലേക്ക് രോഗം പടരുന്ന പോലെ പടരാൻ അനുവദിക്കുക എന്നുമാണ്. ഇങ്ങനെ ഒരു ജീവിയിൽ നിന്നും സ്വയം മറ്റൊരു ജീവിയിലേക്ക് പടരാൻ അനുവദിക്കുന്നതു വഴി ജീവികൾക്കിടയിൽ നല്ല തോതിൽ രോഗ പ്രതിരോധശേഷി കൈവരികയും മനുഷ്യരിലേക്ക് പകരാതെ കൂടുതൽ മെച്ചപ്പെട്ട രീതിയിൽ രോഗ പ്രതിരോധം സാധ്യമാകുകയും ചെയ്യും . ഇങ്ങനെയുള്ള അതിനൂതന സാങ്കേതിക വിദ്യയുപയോഗിച്ച് വികസിപ്പിച്ചെടുത്ത സ്വയം പകരുന്ന വാക്സീനിന്റെ പരീക്ഷണങ്ങൾ കാട്ടു മുയലുകളിലൊക്കെ നടത്തി വിജയകരമായിട്ടുണ്ട്.
ലാസ,എബോള മുതലായ മനുഷ്യരിലേക്ക് സംക്രമിക്കാൻ കഴിയുന്ന വൈറസുകൾക്കുള്ള ഇത്തരം വാക്സീനുകളിലുള്ള ഗവേഷണം പുരോഗമിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്. പക്ഷി മൃഗാദികളിൽ ഇത് വിജയകരമായി പ്രയോഗിക്കാൻ കഴിഞ്ഞാൽ തന്നെ വലിയ തോതിൽ, ചുരുങ്ങിയ ചെലവിൽ ഇത്തരം സാംക്രമിക രോഗങ്ങളെ നമുക്ക് പ്രതിരോധിക്കാൻ കഴിയും. പകർച്ചാശേഷിയുള്ള വാക്സീനുകൾ മനുഷ്യരിലും വിജയകരമായി വികസിപ്പിക്കാൻ കഴിഞ്ഞാൽ ശാസ്ത്രരംഗത്തിന്റെ മറ്റൊരു വലിയ സംഭവനയായിരിക്കുമത്. എന്നാൽ ശൈശവ ദിശയിലുള്ള ഈ ഗവേഷണം ഇനിയും ഒരുപാട് മുന്നോട്ട് പോകേണ്ടതുണ്ട്. വാക്സീനിലുള്ള വൈറസുകൾ അനിയന്ത്രിതമായി പെരുകുമോ, മറിച്ച്, കുത്തിവെപ്പെടുത്ത ഒരു ജീവിക്ക് ഒരു നിശ്ചിത എണ്ണം ജീവികളിലേക്ക് മാത്രം പടർത്താൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ അതിനെ നിജപ്പെടുത്തി നിർത്താൻ സാധിക്കുമോ, പരീക്ഷണത്തിൽ നിഷ്കർഷിക്കാത്ത മറ്റേതെങ്കിലും ജീവികളിലേക്ക് പടരുമോ, വാക്സീനിലെ വൈറസിന് ഒരു സമയപരിധി കഴിഞ്ഞാൽ ജനിതകമാറ്റം വരുമോ, പരീക്ഷണഘട്ടത്തിലില്ലാത്ത പുതിയ ഏതെങ്കിലും അവസ്ഥയിൽ വാക്സീനിലെ വൈറസ് പെരുകി അണുബാധയുണ്ടാക്കുമോ തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങളിൽ ഇനിയും പഠനങ്ങൾ നടത്തേണ്ടതുണ്ട്.
എന്തായാലും ഗവേഷണങ്ങൾ പുരോഗമിക്കട്ടെ, അത് വരെ ഇതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വ്യാജ വാർത്തകളൊന്നും പ്രചരിപ്പിക്കാതെ നമുക്ക് സഹകരിക്കാം.
Today I woke up into a bicycle video, that carried me a little away. It was an overwhelming assembly election news day for my state Kerala and my neighboring state Tamilnadu, where I spent almost 5 years of my life. After a mass hysteria of a month of election campaigns, a high voting turnout was reported. Cliché video clips of celebrities casting their votes and showing their electoral stain which took place in the media glare were enthusiastically aired and shared. But all of them were vanished in a wink when a video of a south Indian actor Vijay who decided to go to his polling booth nearby on a bicycle made a massive hit in social media as a sensational entry to the polling. Amidst the ongoing fuel price hikes, Vijay’s cycle ride was heavily interpreted by the netizens as a way of protest or a statement to the Modi government. However, later Vijay explained since the polling booth is so close and the road is narrow, thinking that it would be difficult to park, he decided to ride. Whether Vijay really meant it or not, doesn’t matter to people; for them it has to be clearly a political message, meaning the video met its purpose.
So, why did Vijay’s “kutti bicycle story” go viral? After all, what is so special about a person riding a bicycle?
Adults riding a bicycle is often treated as a symbol of simplicity ( like “Wow! look at that! that person is so rich and affluent to afford a car/motor cycle/aeroplane, but opts a bicycle over them! so humble!”) or financially lower status statement (poor man’s vehicle) by the Indian society. In the old times, the first signal of a family’s financial growth was marked when a bicycle is replaced by a motor bike and then to a car. Apart from these social prejudices, due to zero emission, a person riding a bicycle is also sometimes perceived as an ‘environmentally aware’ person (really?) or a ‘health conscious’ person due to the health benefits offered and a way to stay fit. There were times when knowing bicycle ride was one of the job requirements for India posts. Bicycles have pretty much gave to motor bikes in the last decade and most of the teenagers dream for a motorbike not a bicycle. It was only in the last year when the pandemic hit, many seemed to realise the value of cycling in India. Several Indian cities faced a ‘bicycle boom’ and as a result, more cycling lanes have been constructed in major cities. Many recent movies also started showcasing the actors/actresses riding a bicycle. India also witnesses a ‘bicycle’ revolution once in a while during the Uttar Pradesh Elections where, the strong political player, the Samajwadi party has bicycle as their election symbol claiming that bicycle signifies common man and a symbol of progress. Hmm, interesting!
Most of the Indians have at least some nostalgia related to bicycle. It could be own memory or a memory related to a specific person riding a bicycle; for example, the long wait for arrival of postman ringing the cycle bell, a fish merchant sounding the cycle air horn or a cotton-candy seller. Who doesn’t never ever ponder the old days of waiting for an ice-cream seller ring?! For most of the millennials and above, a bicycle was the first vehicle they dreamt for. It is the first two-wheeler they rode and a ‘bicycle balance’ was asked during learning to ride a motor bike. To me it was the other way around though. I first learned riding a scooter and then a bicycle. The first bicycle bought in my home was for my younger brother on an April 13th in mid 2000s , on the eve of Vishu. Until then, I never had a chance to encounter with a bicycle. My brother was on cloud nine almost a month. He neither ate and slept properly nor got off from the cycle. So I got an opportunity to get on it bit later. I was a teenager that time and grown up girls are not encouraged to ride bicycle on roads in my village though in cities that wasn’t so. I was therefore not groomed by anyone for cycle riding. All my bicycle wishes got deactivated and I never thought I would ride a bicycle again.
Years went by, but my deactivated wishes got reactivated when I joined for a Ph.D at a national lab CSIR-CECRI, in Karaikudi, a sleepy corner of Tamilnadu. To my surprise, I saw many scholars possessing a bicycle and later found that it was needed too, as the accessibility to convenience stores wasn’t great at that time. Soon my first month fellowship arrived, I bought a bicycle. I hated the conventional pink, girlish BSA Ladybird for no reason, so bought a rather unisex Hercules bicycle-Sparx RF. From then, it had always been my riding partner. As a popular cyclist John Howard said, a bicycle is a curious vehicle. Its passenger is its engine. It followed me wherever I went to; the tea/bajji/bonda kadai (tea/snack shop), to the weekly markets, cinema theatres, nook and corners of rural Karaikudi, always took me wherever it could during my ups and downs, when life seemed monotonous. It gave me immense independence. Often it literally said “come let’s get lost in the overwhelmed space of cars and motor bikes”. At times, I rode a bicycle just to ride a bicycle. I would argue that I did not get any great thoughts when I was riding my cycle, like Einstein claimed about his theory of relativity was conceived during a cycle ride. However, my mind wandered many times during the rides, though it never ever made me feel bad about myself. Whenever someone finds me walking, the first question comes-“Where is your cycle?” or “What happened to your cycle?” That was the kind of identity it gave.
My CECRI bicycle. Captured 3 years ago from CECRI campus.
Time flies. Many of my bicycle friends upgraded themselves to motor bikes or scooters. I didn’t want to as I was so comfortable and attached to my cycle and a motor bike was not that necessary for me too. Sometimes some of these ‘erstwhile CECRI cyclists’ slowed down to my speed when they find me on road riding to offer solidarity to me (really?) and we had conversations going on until we reach the destination. Meantime, cycle bell and mirror were lost, sometimes, like me, my cycle also got stressed out. As my cycle heals me so did I. I paid visits to nearby puncture shop frequently. The mechanic always behaved nicely, often serviced his Malayalam speaking skills on me and I don’t know why he always persuaded me to buy fish from the nearby market. Also, those visits had added advantages of visiting nearby bajji shops during the repair. So my visits benefited them too!
My five year ‘cycleful’ Ph.D journey came to an end when the time had come to say goodbye to my cycle after my defense. It was really awful. The good old bicycle days! After reaching Calgary, at times I miss my bicycle so badly. My instincts made me restless and consequently, during the last long weekend, I managed to find a used bike at a decent rate. I am not an avid cyclist or bike maniac and all I want to have is to feel good. Hopefully my good old days of pedalling will be revived soon and eagerly waiting to see what my new partner bike has kept in its store!
It was an awful coincidence when it turned out so timely that it was the same week I managed to finish the book “Caste: The Origins of Our Discontents” written by Isabel Wilkerson on the invisible yet omnipresent caste system in the US, simultaneously coming across the shocking news of a gunman who killed six women of Asian descent and two others in attacks happened at the spas across the Atlanta area, US. The book has therefore a life and these recent happenings bear a testimony to the scope of the book, making it worth reading, especially from an American perspective, given the status quo of social discontents is apparently reflected by the surge in violence against non-American descendants.
Honestly, it took a while to finish this book, as I felt it is a heavy read to me and dried out (only) at the beginning. The book has seven parts with each part having several sub chapters. Isabel starts with discussing the toxins in the permafrost and heat rising all around. While reading the very first chapter, I was wondering why Isabel is bringing the thawing of the permafrost of Siberian tundra by heatwave-pathogen relationship and all that. Sooner or later, the discussion proved her beautiful craftmanship towards getting in to a nice introduction to the classic problem of Caste. Thereafter, every page is fortified with Isabel’s own research findings, facts, historical basis, reports, wordings from several relevant personalities related to the topics and moreover simple and familiar examples.
From Part I, Chapter One.
Being from India, a country known to have caste based oppressions still existing, it was interesting to read about what caste meant to America. I was therefore hoping the book to have several referrals to India and it was not surprising that Isabel could draw a clear parallel between the caste based oppression in India vs America, also comparing with that of Nazi Germany in very detail. Apparently, in an American context, it is not the word ‘Caste’ which is familiar to us when one talks about all these violence against people of non-American descents, especially African Americans. It is the word ‘Racism’ which is always being used while apprehending and discussing such issues. Isabel therefore clearly describes what we mistakenly think of as race and racism from the historical perspective of the US, and the notion still is, in fact, better redrawn as caste which is the baseline of racism when analysed in depth.
Coming to the title of the book ‘Caste: The Origins of Our Discontents’, the reader is in constant search of the answer to the origin of caste in America. In Isabel’s detailed narrative, caste’s origin dates back to America’s slavery times, where a hierarchy of humanity was evolved with the English Protestants at the very top while the rest rank in a descending order with Africans descendants at the bottom. It is this ranking that makes caste different from race. Though often people interchangeably consider and use caste and race, they are neither synonymous nor mutually exclusive. They can and do coexist in the same culture and serve to reinforce each other. Race, in the US is the visible agent of the unforeseen caste. Caste is the bones, race the skin. Race, which is fluid and subjected to redefinition over time, is what we can see, the physical traits that have been given arbitrary meaning and becomes a shorthand for who a person is. Instead, caste, which is fixed and rigid is the powerful infrastructure that holds each group in place-Isabel says. As race is periodically redefined according to the needs of dominant community at the US at a particular time, the requirements to qualify as ‘white’ also is subjected to change accordingly. However, the dominant caste concept remains unchanged. Whoever fits with the definition of ‘white’ are entitled to the privileges of the dominant caste. Hence caste, unlike race, is often invisible, invincible and hard to topple from the envelope of race. It is this very invisibility which gives caste its power and stays in perpetuity. Caste predates at the notion of race. They are so interwoven in America that decoupling is close to impossible. Because any action that mocks, harms, even assumes or attaches stereotype on the basis of the social construct of race, can be considered as racism. On the other hand, any structure that put someone in their place by elevating that person on the basis of their ‘perceived category’ can be seen as casteism. Importantly, many of us don’t feel ourselves like a racist or a casteist, but as long as we invest in keeping that hierarchy intact or content to do nothing to change it, we are right there at the onset of a ‘casteist-to be’. Overall, Isabel’s whole idea of this book is to make us understand that race is not a complex enough or a sole framework to comprehensively understand this inequalities in today’s America.
Yes, it is hard!!
Isabel also brings in a small discussion on the origin of the words race and caste as well. The word ‘Race’ is likely derived from the spanish word ‘raza‘ which was originally used to refer to the ‘caste or quality of authentic horses’ whereas the word ‘caste’ comes from a Portuguese word ‘casta‘ which meant ‘race’ or ‘breed’. However caste concept, especially when applied to an Indian context is even older than the Portuguese invasion of India or the European concept of race as the existence of the ranking system, i.e, four varnas is thousands of years old or as old as the birth of Hinduism. From there, she takes off to probe the Indian caste system to draw parallels with that of the US, also to show that how does caste operate beyond borders, by analysing the work of Dalit scholar and social reformer (and many more) Dr. B. R. Ambedkar. Ambedkar is considered as the chief architect of the Constitution of India and a key-player in shedding light on the inequities of the caste system, especially on the subjugation of Dalits (“Dalit” means “broken down” or “oppressed”) through his writing and social works. Caste, Ambedkar argues, is a ‘graded inequality’, spanning from Brahmins at the top to Dalits at the bottom. From the American side, she brings in the ideas of legendary figures such as Martin Luther king, W.E.B Du Bois and so on. She did not also forget to acknowledge their mutual visits to India and the US in the middle of the 19th century to excavate these issues. Another reason why India and US is compared is that (and Isabele nicely connects them too), US is the world’s most powerful democracy while with India is the world’s largest. Dalits were considered as untouchables and were forbidden from education in India, as enslaved Africans were in the US. It therefore hinges on the aspect that both groups faced denial at education. Several ‘customs’ emerged to uphold the social construct of degraded status, which meant both Dalits and African Americans to enter by back doors and to wear unattractive clothing. While having striking similarities between India and the US, there are subtle differences as well. The diversified Indian caste system involves infinity of caste ranks. Among those who follow Hinduism, there are atleast 20+ hierarchically ranked castes. Essentially, most of them have an idea of who is ‘above and below’ them. Brahmins, who are at the apex of the system, usually does not undergo redefinition of who belongs to them or not belongs to them whereas that is not the case with the bottom-mainly the Dalits. They always have a community they think are lower than them: mostly associated with the nature of job such as hair cut, scavenging works etc. which makes them feel ‘purer’ or ‘better’. So the bottom part is not as rigid as with the top. In the US, on the other hand, the system is only binary- there is only black or white (not sure if there are ‘graded’ blacks and whites) and hence there is less evidential basis for one white/black person to feel racially inferior to another white/black. Nevertheless, in this modern renaissance era, both countries are still washing their laundries from the past, though there are remedial and affirmative actions of ‘reservations’ established in India. Notably, these too have ignited several backlashes including those from African-American critics, echoing the concepts of reverse discrimination. That is another story.
Despite the book appears as seemingly an intellectual read, Isabel shares several real-time stories that help the readers to loosen themselves. For example, as an African-American journalist, she shares her own experiences. While she was on an assignment with taking interviews with various people, a boutique manager, based on her appearance, simply did not buy that she was the Isabel Wilkerson who has been given appointment to interview him, even after showing her ID card. She quotes from a Nigerian- born playwright she met at London that African people think there are no black people in Africa. They are just Igbo, Yoruba, Ewe or Akan there. They don’t become black until they go to America or the UK. It is only then they become black. She also shares a story about a black girl born in Texas in 70s named by her parents “Miss”. The naming was done deliberately because the rule at that time was that, the lowest caste was to remain low in every way all the time, making sure that the inferiority is always reinforced. Black men/women were never to be addressed as “Mister/Miss/Mrs.” So Miss faced severe outrage from her teachers at school.
Overall, “Caste: The Origins of Our Discontents” is a timely book amidst the current scenario of socio-political and ideological debates and controversies on casteism and racism. Though the topic does not look novel, the book is surely a good read. Isabel is opinionated that unless one penetrates to the depth of the complex, interwoven race-caste relationships and their rippling effect on the surface of American democracy, caste will stay immortal.
The last decade has witnessed an unparalleled revolution in view of restaurant concepts. It is no more a place just to have some food, pay the bill and go out. It doesn’t just stop at the yummy food; it has metamorphosed into a place to socialise, a place to have a new story on the food, a place to have a unique dining experience and service, hinging on how we eat out than what we eat out. Consequently, there is an increasing trend around the globe on restaurants being investing on the thematic aspects through new designs, concepts and decors. Though I cannot name all those existing trends, and there are much more that I am unaware of, there are brand-new novelty restaurants providing variety culinary experiences such as under the sea restaurants, dinner in the sky, disaster restaurant where you’ll be experiencing a 7.8 Richter scale earthquakes simulated during your dine-wine, prison restaurants to have a feel of what it is like to have food in jail (though the menu will not be doing justice to the real ‘jail menu’), restaurants with robots taking and serving your order, restaurants with condoms as theme to promote safe sex and hence providing condoms instead of mints when you finish your dining and set to go, restaurants with ghost house effect and paranormal activities, flight restaurants, monkey restaurants, nudist restaurants and so on.
Adding to those series, I recently happened to visit a restaurant namely ‘Dark Table’ in the downtown, Calgary where one pay to eat and drink in pitch dark. Before going there, I had only minimal information about the restaurant after quickly going through the reviews, perhaps that was intentional as the reviewers didn’t want to add spoilers. Despite the name indicated something related to darkness and the logo indicated few dots that could mean braille alphabets, I was having a feeling that the dine-wine may be at ultralow dim light and only the food is served and assisted by visually impaired staff. With this expectation, I set out one fine evening to know what the Dark Table ‘looks’ like. At the restaurant reception with a quiet, minimal surrounding space at dim dark which reminded me of photo processing dark rooms seen in vintage color movies, I was invited by the receptionist Sera with a nice smile. There has not been any briefing about how the dining is going to be and I was just asked to place the order. The menu was remarkably short with a two or three course options in addition to a surprise starter or dessert or both. I chose a two course meal. Meantime, waiter Blaine, whom I identified as blind from his mannerisms, was ready at the reception to guide me through the next stage offering a warm greeting. Ignorance-stricken me just went ahead with my bag and mobile phone in an accustomed manner and I was told too keep all my stuff in the locker at the reception bay including mobiles phone, watch and any other light emitting devices. It was then I started ‘feeling’ a mission ahead.
The Dark Table, Calgary
At the dining room entrance with a curtain, Blaine gave me a thermocol rod to hold at one end and the other end being with him. He gave instructions including how to follow him, what all assistances he will be providing during the meals and feel free to ask if anything is unclear. He let me in and instantly I was made to dissolve into the pitch dark. The room was pin-drop silent, so did I feel a moment of instant insecurity which was succumbed soon to trusting my blind guide. The only best person who can navigate you in the darkness is a blind. The feeling of being alone also shook me a bit initially, however that thought of being at risk of misconduct in a dark room with no one else around with nothing in hand like a mobile phone had no much lifetime, as that was replaced by thought that reputation of the firm is what matters and there won’t be a compromise on that. Eventually, I kept walking following Blaine’s directions, like a blind I was touching and sensing the steps, walls and chairs and was finally seated at the table. Blaine made me feel comfortable with the place and surrounding and helped me finding the cutleries placed. Leaving me in the dark, he left the room to fetch my dinner. I started feeling my mind wandering as I did not have anything to do such as scrolling over the phone or looking around the premises or people. That made me sit there with mindfulness, observing the sounds around including someone talking outside the room and the foot steps of any one else coming. I thought about how will my food look like? What it is to know nothing about its aesthetic appeal? Is that how the blind live? Does this dining in the dark will exactly provide what the blind experience their entire life with dining in the light? Not really, might be not exact, but similar to some extent. It can also be our act and art of dealing with a different surprise which makes such dark dining experience worth commenting and story telling.
Reception area of the Dark Table
Sooner or later, I heard from the foot steps that Blaine is arriving with the food. He was kind enough to make me familiarise with the plate , food, water and cutleries. Asking me to enjoy and making sure that I felt comfortable in the dark with the food, he left. I had to feel my plate ,the food and the aroma and taste it. With no time, I was done with nothing much left. I knew that I ordered chicken kafta with tahini sauce and aubergine crisps, but I knew from the plate that there was also flavored rice. The chicken was boneless perhaps it would have been a struggle otherwise if it had bones. The pitch dark dining makes one to have a synesthetic interaction with the food with the visual appeal or element being eliminated. I felt it made me to have a deeper food experience without being distracted by any audio-visual prompts as I was focus driven towards mindful eating and experiencing the food.I also recollected what a friend of mine had sometime shared me of his experience about the practice of mindfulness in a simple act of sipping of tea while he visited a Buddhist monastery. Dark dining is also a similar experience of more focused act of taking the food into our mouth, though it doesn’t mean that dining in the dark is a practice of mindful eating. I must also add that being dined at the dark did not play any key role in tasting my chicken better than it was served the light, meaning the visual appeal mainly articulates our perception of flavor, not the real flavor. We lose only what visual flavor gives us, the expectation. For example, just like how we distinguish a raw, green mango from a ripe, yellow mango from its color. The detection sensitivity of a blind and non-blind for a particular food from the texture and smell could not be differing much, though the blind may perform better in labelling a name to a smell or taste. Nonetheless, dark table undoubtedly enables us to have a little synesthetic flavour experiences on the idea of food simultaneously appreciating the bliss of having vision.
Soon after I was done with dining, a delicious surprise dessert followed, which was a lemon cream cake, that I identified from the taste, texture and smell. After done with the meals, Blaine assisted me to the reception and left with a thankful smile. I did not forget to have a photograph taken with that gentleman as well. Later, after settling the bill, I managed some time to have a casual conversation with Sera about how their usual customer experience was. It appeared that some customers step back the moment they step into the dark and demanded their meals to be served in the light. Few of them consider from an empathic and charity perspective just to help with the lives of visually impaired. Regardless, most of the times, that unusual and memorable dining experience was what mattered most and many of them never visited a second time. Chances are also low to imitate the same when back at home. Most of the staff at the Dark Table are hired with the help from the Canadian Institute for the blind. Since I went alone, what I missed is to comment something on how does the experience differ for a group of people or family dining; nevertheless, to my feeling, the darkness intervenes how we interact among others in the group, being unable to estimate the proximity of the next person and often need to speak louder than needed and most of the talks will be centred on to finding food, being super cautious not to direct the fork to others’ plate and so on, no more intimate or romantic conversations.
From an experience-driven marketing perspective, what the restaurant claims in its offer is also something to think about. The projected aim is to provide the customer an experience of how visually impaired people experience food. To reiterate what I mentioned earlier, it is not exact, but only similar. A person with eye-sight has huge memory library of how various foods appear like and it is mostly only one time feed with the help of other senses, with which we have a mental picture of what a food looks like. When made to sit in the dark and have the food, it is the retrieval of that registered mental image that works, which is essentially different from the blind. There is also another problem when what we ordered was not the same as the one we ate, or not the one we what we thought it was. When I rechecked the menu of the Dark Table, yes, I found that the menu was designed in such a way that the meals in the course were super distinguishable, deliberately because of the dark dining. Had they provided meals with similar ingredients that would have been difficult. This might often happen even with sighted individuals while dealing with meat, ordering beef and getting diary cattle meat and unable to distinguish. However, what usually happens is we cover up that with our instant belief of what we ate was correct or later raise allegations if fact check was successful. In dark dining, the policy is in such a way that the customers don’t have the provision to see what they are eating and may be considered as a consequence. Even if this whole dark dining project may feel like a sound business case and a gimmick , if that provides a livelihood for our blind friends it has a job purposing right there.
It is the unusual dark dining experience and the associated uncertainty that drag the people to visit the Dark Table and there is no doubt that there will be a synesthetic multisensory experience as a bonus. The absence of vision merely does not ensure an exact experience of what a blind person’s dining feels like, however it may make you realise for a while the bliss of having vision and even more generous than before when you meet a blind next time, that said being more grounded.
Manila writes... 