ഒരു വ്യക്തിയെ കുറിച്ചോ ഒരു വസ്തുതയെയോ നല്ലതാണെന്നു സമർത്ഥിക്കാൻ  അതിന്റെ നല്ല വശങ്ങൾ മാത്രം ഉയർത്തിക്കാട്ടി  മറ്റുള്ളവരെ തെറ്റിധരിപ്പിക്കുന്നതിനെ  വൈറ്റ് വാഷ് ചെയ്യുക എന്ന് നമ്മൾ പറയാറുണ്ട്. തീവ്ര സ്വാധീനം  ഉപയോഗിച്ച് ഒരാളുടെ വിശ്വാസങ്ങളെയോ മനോഭാവങ്ങളെയോ മാറ്റിയെടുക്കുന്നതിനെ  നമ്മൾ ബ്രെയിൻ വാഷ് (മസ്തിഷ്ക്ക പ്രക്ഷാളനം)  ചെയ്യുക എന്ന് പറയാറുണ്ട്. എന്നാൽ ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് എന്താണെന്നു കേട്ടിട്ടുണ്ടോ? പേര് സൂചിപ്പിക്കുന്നത് പോലെ, പരിസ്ഥിതി സൗഹാർദപരമായ അവകാശ വാദങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ടാണ് ഗ്രീൻ വാഷിംഗ്  എന്ന പ്രയോഗം ഉണ്ടാകുന്നത്. 

എന്താണ് ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് ?

വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പാരിസ്ഥിതിക പ്രശ്നങ്ങളും അതിന്റെ ഫലമായി വർദ്ധിച്ച പൊതുജന അവബോധവും കാരണം, പല വൻകിട കമ്പനികളും പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദത്തിന് വലിയ പരിഗണനയാണ് നൽകി വരുന്നത്. കഴിഞ്ഞ ദശകത്തിൽ, നിക്ഷേപകർ, ഭരണകൂടങ്ങൾ , കോർപ്പറേറ്റ് സ്ഥാപനങ്ങൾ മുതലായവർ പാരിസ്ഥിതിക സൗഹാർദത്തിന്റെ തോതും പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ ഉൽപ്പന്നങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങളുമൊക്കെ വെളിപ്പെടുത്താൻ നിർബന്ധിതരാവുന്ന ഒരു സാഹചര്യം ഉടലെടുത്തിട്ടുണ്ട്. ഉപഭോക്താക്കളായ നമ്മൾ വിപണിയിൽ ഇന്ന് ലഭ്യമായ പല ഉത്പന്നങ്ങളുടെയും പരസ്യങ്ങളിൽ അതാത് കമ്പനികൾ പൂർണമായും പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദമാണെന്നൊക്കെ അവകാശപ്പെടുന്നത് ഇതിന്റെ പ്രതിഫലനമെന്നോണം കാണാറുണ്ട്. പരിസ്ഥിതി അവബോധം സമൂഹത്തിൽ വളർന്നതിനാൽ തന്നെ ഉപഭോക്താക്കൾ പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ ഉൽപ്പന്നങ്ങളിൽ തല്പര കക്ഷികളുമാണ്. ഇതിനോടനുബന്ധിച്ച് നീൽസൺ മീഡിയ റിസർച്ച് നടത്തിയ പഠനത്തിൽ പറയുന്നത് ആഗോള ഉപഭോക്താക്കളിൽ 66% പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ ഉൽപ്പന്നങ്ങൾക്ക് കൂടുതൽ പണം നൽകാൻ തയ്യാറായിട്ടുണ്ടെന്നാണ്. ഈ ഉപഭോക്താക്കൾ സ്ഥാപനങ്ങളെ സാമൂഹിക പ്രതിബദ്ധതയുള്ളവരായി കാണുമ്പോൾ, അവരുടെ അവകാശവാദങ്ങളെ വിശ്വാസത്തിലെടുക്കുന്നതുകൊണ്ട് ഈ സ്ഥാപനങ്ങളിൽ നിന്ന് ഉയർന്ന വിലയ്ക്ക് ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ വാങ്ങാൻ തയ്യാറാവുകയും ചെയ്യും. യഥാർത്ഥത്തിൽ ഇവയൊക്കെ സുതാര്യമായ അവകാശവാദങ്ങളാണോ , ആണെങ്കിൽ പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷിക്കാൻ കമ്പനികൾക്കൊക്കെ അത്രയധികം ആത്മാര്ഥതയോ? കോർപ്പറേറ്റ് പരിസ്ഥിതിവാദം യാഥാർത്ഥ്യമാണോ എന്നൊക്കെ നമ്മൾ ചിലപ്പോഴെങ്കിലും ചിന്തിച്ചിട്ടുണ്ടാകും. എന്നാൽ ഇത്തരം അവകാശവാദങ്ങൾ അത്ര സുതാര്യമല്ലെന്ന് വരുമ്പോഴോ ? അവിടെയാണ് ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് എന്ന പ്രയോഗത്തിന്റെ പ്രസക്തി. Merriam Webster നിഘണ്ടുവിലെ നിർവചനപ്രകാരം ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് എന്നാൽ “ഒരു ഉൽപ്പന്നം, നയം, പ്രവർത്തനം മുതലായവ യഥാർത്ഥത്തിൽ ഉള്ളതിനേക്കാൾ കൂടുതൽ പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദമോ അല്ലെങ്കിൽ കുറഞ്ഞ പാരിസ്ഥിതിക ആഘാതം ഉണ്ടാക്കുന്നതോ ആണെന്ന പ്രതീതിയുളവാക്കുന്നത് ” എന്നാണ്. കേംബ്രിഡ്ജ് നിഘണ്ടു പ്രകാരം ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് രൂപ കല്പന ചെയ്തിരിക്കുന്നത് ” നിങ്ങളുടെ കമ്പനി പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷിക്കാൻ യഥാർത്ഥത്തിൽ ഉള്ളതിനേക്കാൾ കൂടുതൽ കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യുന്നുണ്ടെന്ന് ആളുകളെ വിശ്വസിപ്പിക്കുന്നതിന് ” എന്നാണ്. യഥാർത്ഥ സുസ്ഥിരത എന്താണെന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള അറിവില്ലായ്മയുടെ ഫലമായി മനഃപൂർവമല്ലാത്ത ഗ്രീൻവാഷിംഗ് നടക്കാറുണ്ടെങ്കിലും, പലപ്പോഴും ഇത് മനഃപൂർവ്വമുള്ള വിപുലമായ മാർക്കറ്റിംഗ്, പി ആർ ശ്രമങ്ങളിലൂടെ വിപണി പിടിച്ചെടുക്കാറുണ്ട്. മറ്റ് “വാഷി’ങ്ങുകളെ പോലെ തന്നെ, ഇവിടെയും പൊതുവായ സവിശേഷത തെറ്റിദ്ധാരണ ജനിപ്പിക്കുക എന്നതാണ്. ഇതിന്റെ ഫലമായി ഒരു ഉൽപ്പന്നം/പ്രവർത്തനം/നയത്തിന്റെ പാരിസ്ഥിതിക പ്രകടനത്തെ സംബന്ധിച്ച ന്യൂനതകൾ മറച്ചുവെക്കുകയും, പാരിസ്ഥിതിക നേട്ടങ്ങൾ മാത്രം ഉയർത്തിക്കാട്ടുകയും ചെയ്യുന്നു . രസകരമായ മറ്റൊരു വസ്തുത ചില പരിസ്ഥിതി പ്രവർത്തകരും വിമർശകരും 2021 ലെ ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാന സമ്മേളനം (COP26) ആകെ തന്നെ ഒരു ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് ശ്രമമായി അപലപിച്ചു എന്നുള്ളതാണ്.കാരണം കാലാവസ്ഥാ പ്രവർത്തകർ നിലവിലെ കാർബൺ നിയന്ത്രണ സംവിധാനങ്ങൾ യഥാർത്ഥ മലിനീകരണം കുറയ്ക്കുന്നത് ഒഴിവാക്കാൻ കേവലം മലിനീകരണക്കാർ പയറ്റുന്ന തന്ത്രങ്ങൾ മാത്രമാണെന്ന് വാദിച്ചു.

1980 കളിലാണ് ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് എന്ന പദം ആദ്യമായി ഉപയോഗിക്കപ്പെട്ടത്. 1986-ൽ പരിസ്ഥിതി പ്രവർത്തകനായ ജെയ് വെസ്റ്റർവെൽഡ് ആണ് ഗ്രീൻവാഷിംഗ് എന്ന പദം ആദ്യമായി ഉപയോഗിച്ചത്. ഹോട്ടലുകളിലെ കിടപ്പുമുറികളിൽ ടവലുകളുടെ പുനരുപയോഗം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കാനായി “പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിന് ” എന്ന നോട്ടീസ് പതിക്കുന്ന സമ്പ്രദായത്തെക്കുറിച്ച് എഴുതിയ ഒരു ലേഖനത്തിലായിരുന്നു ഈ പരാമർശം.ടവലുകളുടെ പുനരുപയോഗം അലക്കൽ ചെലവ് ലാഭിച്ചെങ്കിലും ഊർജ നഷ്ടം കുറയ്ക്കുന്നതിന് ഈ സ്ഥാപനങ്ങൾ പലപ്പോഴും ചെറിയ ശ്രമങ്ങൾ പോലും നടത്തിയിട്ടില്ലെന്നും ‘പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദം’ എന്ന് സ്വയം ലേബൽ ചെയ്യുകയും ചെയ്തുവെന്ന് അദ്ദേഹം അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. പിന്നീട് 1990-കളുടെ തുടക്കത്തിൽ, സുസ്ഥിരതയെ കുറിച്ച് കൂടുതൽ ബോധവാന്മാരാകാൻ ഉപഭോക്താക്കൾ തുടങ്ങിയതോടെ, ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് എന്ന പ്രയോഗം ജനകീയമായി. വ്യാജ കോർപറേറ്റ് പരിസ്ഥിതിവാദത്തെ പ്രതിപാദിക്കാൻ ‘ഗ്രീൻവാഷിംഗ്’ എന്ന പ്രയോഗം വ്യാപകമായി. ഇതിന്റെ പരിണതഫലമായി 1999-ൽ, ‘ഗ്രീൻവാഷിംഗ്’ ഓക്സ്ഫോർഡ് ഇംഗ്ലീഷ് നിഘണ്ടുവിൽ ഔദ്യോഗികമായി കൂട്ടിച്ചേർക്കപ്പെട്ടു.

“ഏഴ് ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് പാപങ്ങൾ “

​ബൈബിളിലെ പത്ത് കല്പനകളുടെ മോഡലിൽ ഗ്രീൻ വാഷിങ്ങുമായി ബന്ധപ്പെട്ടും ചില സവിശേഷതകൾ ഉണ്ട്. 2007ൽ ​ഗ്രീൻവാഷിംഗിന്റെ വളർച്ച വിവരിക്കാനും മനസ്സിലാക്കാനും അതിന്റെ സ്വാധീനം അളക്കാനുമുള്ള ശ്രമത്തിന്റെ ഭാഗമായി , അണ്ടർ റൈറ്റേഴ്‌സ്ന് ലബോറട്ടറിയുടെ (UL) പരിസ്ഥിതി കൺസൾട്ടിംഗ് വിഭാഗമായ ടെറാ ചോയ്സ് , ഭീമൻ കമ്പനികളുടെ സ്റ്റോർ ഷെൽഫുകളിൽ വെച്ചിരിക്കുന്ന ഉൽപ്പന്നങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ളപാരിസ്ഥിതിക അവകാശവാദങ്ങളെ കുറിച്ച് ഒരു പഠനം നടത്തി. തുടർന്ന് ഈ പഠന ഫലങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കി, തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കുന്ന പാരിസ്ഥിതിക അവകാശവാദങ്ങൾ ഉന്നയിക്കുന്ന ഉൽപ്പന്നങ്ങളെ തിരിച്ചറിയാൻ ഉപഭോക്താക്കളെ സഹായിക്കുന്നതിന് “ഏഴ് ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് പാപങ്ങൾ ” എന്ന പേരിൽ ഒരു ലഘു വിവരണം തയ്യാറാക്കി. എന്തൊക്കെയാണ് ആ “ഏഴ് പാപങ്ങൾ” ?

1 .Sin of the hidden trade-off
മറ്റ് പ്രധാനപ്പെട്ട പാരിസ്ഥിതിക പ്രശ്‌നങ്ങളിൽ ശ്രദ്ധ ചെലുത്താതെ യുക്തിരഹിതമാ​യോ അവബോധമില്ലാത്തതുകൊണ്ടോ വളരെ ഇടുങ്ങിയ പ്രശ്നങ്ങളെ മാത്രം അടിസ്ഥാനമാക്കി ഒരു ഉൽപ്പന്നം ​പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദമാണെന്ന അവകാശവാദം. ഉദാഹരണത്തിന്, ​നമ്മൾ വളരെയധികം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്ന ഒരു കാര്യമാണ് പ്ലാസ്റ്റിക്കിന് ബദലായി ​കടലാസ് ​ഉപയോഗിച്ചുണ്ടാക്കുന്ന ഉത്പന്നങ്ങൾ. എന്നാൽ എവിടെ നിന്നാണ് കടലാസ് വരുന്നത് ?​​ ​ആഴത്തിൽ ഒന്ന് പരിശോധിക്കുകയാണെങ്കിൽ കടലാസിന്റെ ഉപയോഗവും പരിസ്ഥിതിക്ക് അഭികാമ്യമല്ല, കാരണം അത് ​വരുന്നത് ​ ​വനനശീകരണത്തിൽ അല്ലെങ്കിൽ മരം വെട്ടുന്നതിലൂടെയാണ്. ​കൂടാതെ കടലാസ് നിർമാണത്തിന്റെ വിവിധ ഘട്ടങ്ങളിൽ ഹരിതഗൃഹ വാതക​ങ്ങളുടെ ഉത്സർജനവും ​ അല്ലെങ്കിൽ ബ്ലീച്ചിംഗിലെ ക്ലോറിൻ ഉപയോഗം പോലുള്ള മറ്റ് പ്രധാന പാരിസ്ഥിതിക പ്രശ്‌നങ്ങളും ഒരുപോലെ പ്രധാനപ്പെട്ടതായിരിക്കാം.

​​2. Sin of no proof
​ലഭ്യമായ വിവരങ്ങൾ വെച്ച് ​എളുപ്പത്തിൽ ​പരിശോധിക്കാനോ വിശ്വസനീയമായ ​തേഡ് പാർട്ടി സർട്ടിഫിക്കേഷ​ൻ മുഖേനയോ ​സ്ഥിരീകരിക്കാൻ കഴിയാത്ത ഒരു പരിസ്ഥിതി ​വാദം. റീസൈക്കിൾ ​ചെയ്ത ചേരുവകളാണ് നിർമാണത്തിനായി ഉപയോഗിച്ചിട്ടുള്ളത് എന്നും ​പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദമാണെന്നും അവകാശപ്പെ​ട്ട് വിപണിയിൽ ലഭ്യമായിട്ടുള്ള ഫേഷ്യൽ ടിഷ്യൂകൾ അല്ലെങ്കിൽ ടോയ്‌ലറ്റ് ടിഷ്യു​ മുതലായ ​ ഉൽപ്പന്നങ്ങളാണ് ​ ഇതിനുള്ള ​സർവ സാധാരണ ഉദാഹരണങ്ങൾ.​ എത്ര ശതമാനം റീസൈക്കിൾ ചെയ്ത ചേരുവകളാണ് ​ ഉത്പന്നത്തിൽ അടങ്ങിയിട്ടുള്ളത് എന്നതിന് ​പലപ്പോഴും കമ്പനികൾ ​യാതൊരു ​തെളിവുകളും ​നൽകാറില്ല.ഇത്തരം പരിസ്ഥിതിവാദങ്ങൾ ഉയർത്തുമ്പോൾ ഒരു സർട്ടിഫൈയിംഗ് അതോറിറ്റി വിലയിരുത്തിയ ഒരു എതിരാളിയുമായി താരതമ്യപ്പെടുത്തുമ്പോൾ ’75 ശതമാനം റീസൈക്കിൾ ചെയ്‌ത ചേരുവകൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു’ പോലുള്ള വ്യക്തമായ ഭാഷ ഉപയോഗിച്ച് അത് സാധൂകരിക്കേണ്ടതുണ്ട്.

​3. ​Sin of vagueness
​വിശാലമായ ​​നിർവചനങ്ങ​ളോ പദപ്രയോഗങ്ങളോ ഉപയോഗിച്ച് ഉപഭോക്താക്കളെ തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കാൻ നടത്തുന്ന മറ്റൊരു തരത്തിലുള്ള ​പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വാദമാണ് അവ്യക്തത​ സൃഷ്ടിക്കുക എന്നത് . “നാച്ചുറൽ (natural), ഗ്രീൻ (green) എന്നീ വാക്കുകളാണ് ഇതിനുള്ള മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങൾ. നമ്മുടെ വിപണികളിൽ യഥേഷ്ടം ലഭിക്കുന്ന 7 up പോലുള്ള ശീതള പാനീയങ്ങളുടെ പരസ്യം പരിശോധിച്ചാൽ ആ കമ്പനി തങ്ങളുടെ ഉത്പന്നം natural ആണെന്ന പ്രതീതി സൃഷ്ടിക്കാൻ നടത്തുന്ന ശ്രമങ്ങൾ മനസ്സിലാവും. നുരയും പതയും ഒക്കെ ഉള്ള പരസ്യം കാണുമ്പോൾ ഒരു ‘ഉണർവ്’ ഉപഭോക്താവിലും അനുഭവപ്പെട്ടേക്കാം. എന്നാൽ എന്താണീ നാച്ചുറലിന്റെ നിർവചനം ? പല നിർമാണ ഘട്ടങ്ങളിലൂടെ കടന്നു പോയി കൂടിയ അളവിൽ ഫ്രക്ടോസ് (പഞ്ചസാര) കലർന്ന് നമുക്ക് മുന്നിൽ എത്തുന്ന ഉത്പന്നം നാച്ചുറൽ ആണോ ? അതോ ഇത്തരം പ്രക്രിയകൾക്കൊക്കെ മുമ്പ് പ്രകൃതി ദത്തമായ ഏതെങ്കിലും ഉൽപന്നങ്ങളിൽ നിന്നും ഇവക്ക് വേണ്ടി സത്ത് വേർതിരിച്ചെടുത്തു എന്നുള്ളത് കൊണ്ടാണോ ? ഇതാണ് അവ്യക്തത. ഇതിനോട് കൂട്ടിവായിക്കേണ്ടതാണ് പ്രകൃതിയിലുള്ളതെല്ലാം പരിസ്ഥിസൗഹൃദമാവണമെന്നില്ല എന്നുള്ളതും . ഉദാഹരണത്തിന്, ഫോർമാൽഡിഹൈഡ്, ആർസെനിക്, മെർക്കുറി , യുറേനിയം പോലുള്ള വിഷ മൂലകങ്ങൾ/ പദാർത്ഥങ്ങൾ എല്ലാം പരിസ്ഥിസൗഹൃദമല്ലെങ്കിലും പ്രകൃതിദത്തമാണ്. അവ്യക്തത സൃഷ്ടിക്കുന്നതിന്റെ മറ്റൊരു ഉദാഹരണമാണ് ഒരു ഉല്പന്നത്തിന്റെ പാക്കേജിങ്ങിൽ ‘റീസൈക്കിൾ ചെയ്യാവുന്നത്’ എന്ന് ലേബൽ ചെയ്യുന്നത്. പലപ്പോഴും അത് പൂർണമായി പാക്കേജിനാണോ, ഉത്പന്നത്തിനാണോ, അവ രണ്ടിനുമാണോ, പാക്കേജിന്റെയോ ഉത്പന്നത്തിന്റെയോ ഏതെങ്കിലും ഒരു പ്രത്യേക ഭാഗത്തിന് മാത്രമാണോ ബാധകം എന്ന് വ്യക്തമായി പരാമർശിക്കാറില്ല. ഇത്തരത്തിൽ ഉള്ള വസ്തുക്കൾ ഭൂരിഭാഗവും റീസൈക്കിൾ ചെയ്യാൻ കഴിയുന്നില്ലെങ്കിൽ കമ്പനികൾ ഉയർത്തുന്ന പരിസ്ഥിതി വാദങ്ങൾ വഞ്ചനാപരമാണ് എന്ന് അനുമാനിക്കാം.

4. Sin of worshipping false labels

ഏറ്റവും ലളിതമായി പറഞ്ഞാൽ വ്യാജ പരിസ്ഥിതിവാദ ലേബലുകൾ ഉപയോഗിക്കുന്നത്. ചില പ്രത്യേക വാക്കുകളിലൂടെയോ ചിത്രങ്ങളിലൂടെയോ (ഉദാഹരണത്തിന് കുടിവെള്ളത്തിന്റെ കുപ്പിയിന്മേൽ മല, അരുവി മുതലായവയുടെ ചിത്രങ്ങൾ, പാലിന്റെ പാക്കറ്റിന്മേൽ പച്ച പുൽമേടുകളിൽ മേയുന്ന പശുക്കളുടെ ചിത്രം), വ്യാജ അംഗീകാരങ്ങളുടെ മറവിൽ ആധികാരികതയുള്ള ഒരു തേഡ് പാർട്ടി അംഗീകരിച്ചുവെന്ന പ്രതീതി നൽകുന്ന ഒരു ഉല്പന്നത്തിന്റെ പരിസ്ഥിതി വാദത്തെ ഈ ഗണത്തിൽ പെടുത്താം.

​5. ​Sin of irrelevance
​നിരുപദ്രവകരമായ ഒരു “പാപം” ആണിത്. ചില പരിസ്ഥിതി അവകാശവാദങ്ങൾ സത്യമായിരിക്കുമെങ്കിലും ഉപഭോക്താക്കളെ സംബന്ധിച്ച് അപ്രസക്തമായിരിക്കും. ഇത്തരം പരിസ്ഥിതിവാദങ്ങളാണ് sin of irrelevance ന്റെ പരിധിയിൽ വരുന്നത്. ഉദാഹരണത്തിന് ഫ്രിഡ്ജ് , എ സി മുതലായവയിൽ കാണുന്ന CFC-free (CFC =ക്ലോറോ ഫ്ളൂറോ കാർബണുകൾ) എന്ന ​ലേബൽ. മോൺട്രിയൽ പ്രോട്ടോക്കോൾ പ്രകാരം CFC-കൾ നിരോധിച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കിലും, CFC-ഫ്രീ എന്ന ലേബൽ പരിസ്ഥിതി സൗഹാർദ്ദപരമായ സമീപനമാണ് നിർമാതാക്കൾ പ്രത്യേകമായി എടുത്തിരിക്കുന്നതെന്നും ഇതിന് വേണ്ടി കമ്പനികൾ എന്തോ ചെയ്തിട്ടുണ്ടെന്നുമുള്ള തെറ്റിദ്ധാരണ ഉപഭോക്താക്കളിൽ ഉണ്ടാക്കുന്നു. മറ്റൊരുദാഹരണമാണ് ‘മുമ്പത്തേതിനേക്കാൾ 50% കൂടുതൽ റീസൈക്കിൾ ചെയ്ത ചേരുവകൾ ‘(has 50% more recycled content than before) ‘ എന്ന് ലേബൽ. പഴയ ഉത്പന്നത്തിൽ റീസൈക്കിൾ ചെയ്ത ചേരുവകൾ 2 ശതമാനമുണ്ടായിരുന്നതുമായി രതമ്യപ്പെടുത്തുമ്പോൾ, പുതിയവക്ക് 3% റീസൈക്കിൾ ചെയ്ത ചേരുവകൾ ഉണ്ടായിരിക്കാം. സാങ്കേതികമായി ശരിയാണെങ്കിലും, ഉൽപ്പന്നത്തിൽ റീസൈക്കിൾ ചെയ്ത വസ്തുക്കളുടെ ഉപയോഗം നിർമ്മാതാവ് ഗണ്യമായി വർദ്ധിപ്പിച്ചു എന്ന തെറ്റായ ധാരണയാണ് ഇത്തരം അവകാശവാദം നൽകുന്നത്.

6.Sin of lesser of two evils
​രണ്ടു തിന്മകൾ ചെയ്യുമ്പോൾ പാപം കുറഞ്ഞതും പാപം കൂടിയതും ​എന്ന് വേർതിരിക്കാറുള്ളത് പോലെ ഒരു ഉല്പന്നം ഉൾപ്പെടുന്ന വിഭാഗം മാത്രമായി പരിഗണിക്കുമ്പോൾ മറ്റ് ഉത്പന്നങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് കുറഞ്ഞ പാരിസ്ഥിക പ്രശ്‍നം ഉണ്ടാക്കുന്നത് എന്ന തരത്തിലുള്ള വാദത്തെ ഈ ഗണത്തിൽ ഉൾപ്പെടുത്താം. എന്നാൽ അത് ആ വിഭാഗത്തിന്റെ മൊത്തത്തിലുള്ള വലിയ പാരിസ്ഥിതിക ആഘാതങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ഉപഭോക്താവിന്റെ ധാരണയെ വഴിതിരിച്ചുവിടുകയാണ് ചെയ്യുന്നത് .ഓർഗാനിക് സിഗരറ്റുകൾ, ഇന്ധനക്ഷമതയുള്ള സ്‌പോർട്‌സ് യൂട്ടിലിറ്റി വാഹനങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള വാദങ്ങളൊക്കെ ഇതിനുദാഹരങ്ങളാണ്. വേര് തിരിച്ചെടുക്കുന്ന പ്രക്രിയകൾ പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദമല്ലെങ്കിലും പ്രകൃതി വാതകത്തെ കൽക്കരിയെക്കാൾ ‘ശുദ്ധമായ ഇന്ധനം’ എന്ന നിലയിൽ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നത് മറ്റൊരു ഉദാഹരണം .

​7 . ​Sin of fibbing
​100 ശതമാനം തെറ്റായ പാരിസ്ഥിതിക അവകാശവാദങ്ങളാണിവ. വളരെ അപൂർവമായേ ഇത്തരം വാദങ്ങൾ ഉണ്ടാകാറുള്ളൂ. ഊർജ്ജ ക്ഷമത സൂചിപ്പിക്കാനായി ENERGY STAR അംഗീകൃതം അല്ലെങ്കിൽ രജിസ്റ്റർ ചെയ്തതാണെന്ന് തെറ്റായി അവകാശപ്പെടുന്ന ഉൽപ്പന്നങ്ങളാണ് ഏറ്റവും സാധാരണമായ ഉദാഹരണങ്ങൾ.എനർജി സ്റ്റാർ ഉൽപ്പന്നങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ഡാറ്റ സമർപ്പിക്കുകയും അവരുടെ പാക്കേജുകളിൽ സ്ഥാപിക്കുന്നതിന് അംഗീകാരത്തിന്റെ സ്റ്റാമ്പ് തേടുകയും ചെയ്യുന്ന കമ്പനികൾക്ക് മാത്രമാണ് ഈ ലേബലുകൾ നൽകുന്നത് . എന്നാൽ നിലവിൽ, ഭൂരിഭാഗം ഉത്പന്നങ്ങളിലും എനർജി സ്റ്റാർ നിർമ്മാതാവിന്റെ സ്വയം സർട്ടിഫിക്കേഷനാണ് എന്നാണ് The Government Accountability Office GAO-യുടെ ഡാള്ളസ് ഓഫീസിലെ അസിസ്റ്റന്റ് ഡയറക്ടർ ജോനാഥൻ മേയർ അവരുടെ അന്വേഷണത്തിൽ കണ്ടെത്തിയതായി പറയുന്നത് .

കോർപറേറ്റ് കമ്പനികളുടെ ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് ശ്രമങ്ങൾ
ഗൂഗിൾ ക്‌ളൗഡ്‌ നടത്തിയ ഒരു സർവേ അനുസരിച്ച് യുഎസ് ആസ്ഥാനമായുള്ള കോർപറേറ്റ് കമ്പനികളിൽ നിന്നുള്ള സിഇഒമാരിൽ മൂന്നിൽ രണ്ട് പേരും അവരുടെ കമ്പനികളുടെ സുസ്ഥിര നയങ്ങളെ കുറിച്ച് പൂർണമായി ബോധവാന്മാരല്ല. സർവേയിൽ മനസ്സിലായ പ്രധാനപ്പെട്ട വസ്തുത പല കമ്പനികലും പരിസ്ഥിസൗഹൃദപരമായ സമീപനം സ്വീകരിക്കുന്നുവെന്ന് അവർ കരുതുന്നുവെന്നും അത് എത്രത്തോളം കാര്യക്ഷമമാണെന്ന് കൃത്യമായി അളക്കാൻ സംവിധാനങ്ങളൊന്നുമില്ലെന്നാണ്. പ്രതികരിച്ചവരിൽ 36% പേർ മാത്രമാണ് തങ്ങളുടെ സ്ഥാപനങ്ങൾക്ക് അവരുടെ സുസ്ഥിര പ്രയത്‌നങ്ങൾ അളക്കുന്നതിനുള്ള മെഷർമെന്റ് ടൂളുകൾ ഉണ്ടെന്നും, ഫലങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കി ഒപ്റ്റിമൈസ് ചെയ്യാൻ 17% പേർ ആ അളവുകൾ ഉപയോഗിക്കുന്നുണ്ടെന്നും പറഞ്ഞത് .നെസ്‌ലെ, ഫോക്സ്വാഗൺ, യൂണിലിവർ, ആമസോൺ, ഐകിയ, കൊക്ക കോള തുടങ്ങിയ അന്താരാഷ്ട്ര ഭീമൻമാരുൾപ്പെടെ മിക്ക ആഗോള കമ്പനികളും ഗ്രീൻവാഷിംഗിന്റെ ആരോപണങ്ങളിൽ പെട്ടു. എങ്കിലും നെസ്‌ലെയുടെയും യൂണിലിവറിന്റെയും ഗ്രീൻവാഷിംഗിലേക്കുള്ള ഏറ്റവും പുതിയ മുന്നേറ്റങ്ങളിൽ പാക്കേജിംഗിൽ റീസൈക്കിൾ ചെയ്‌ത വസ്തുക്കളുടെ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന ഉപയോഗത്തെയും ‘പ്ലാസ്റ്റിക് ന്യൂട്രാലിറ്റി’ നേടുന്നതിനെയും കുറിച്ചുള്ള അവകാശവാദങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ടെന്നുള്ളത് ശ്ലാഘനീയമാണ് ഈ രണ്ട് കമ്പനികളും സിമന്റ് വ്യവസായവുമായി കൈകോർക്കുകയും ‘പ്ലാസ്റ്റിക് ന്യൂട്രൽ’ ആണെന്ന് അവകാശപ്പെടാൻ പ്ലാസ്റ്റിക്കുകൾ ഇന്ധനമായി ഉപയോഗിക്കുന്നതിന് തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യയിലെ മാലിന്യങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് അവകാശപ്പെടുന്നു . പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണവും പ്ലാസ്റ്റിക് നിർമ്മാർജ്ജനവും ഒരമ്മ പെറ്റ മക്കളാണെന്ന പൊതുബോധം നിലനിൽക്കെ പ്ലാസ്റ്റിക്ക് ഉപയോഗം കുറക്കാൻ സഹായിക്കുന്ന ഏതൊരു നടപടിയും പ്രശംസ നേടുമല്ലോ. അതിനാൽ തന്നെ പ്ലാസ്റ്റിക്കുമായി ചുറ്റിപ്പറ്റിയാണ് ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് കൂടുതലും നടക്കുന്നതും. ബയോ ഡീഗ്രേഡബിൾ (bio degradable) പ്ലാസ്റ്റിക്കുകൾ, റീസൈക്കിൾ ചെയ്യാൻ സാധിക്കുന്ന പ്ലാസ്റ്റിക്കുകൾ, ഇന്ധനം ആക്കാൻ സാധിക്കുന്ന പ്ലാസ്റ്റിക്കുകൾ മുതലായ പല മാർഗങ്ങളും പാരിസ്ഥിതിക വാദങ്ങൾക്കായി സ്വീകരിച്ച് വരുന്നുണ്ട് .

പ്ലാസ്റ്റിക് റിവ്യൂസിന്റെ അവലോകനം പരിശോധിച്ചാൽ പ്ലാസ്റ്റിക് സംബന്ധിച്ച പാരിസ്ഥിതിക വാദങ്ങളിൽ എത്രമാത്രം കഴമ്പുണ്ടെന്ന് വ്യക്തമാവും. പ്ലാസ്റ്റിക് റിവ്യൂസിന്റെ നിരീക്ഷണ പ്രകാരം പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ഇന്ധനങ്ങൾ എന്ന പരിഹാരം പൂർണമായും സുസ്ഥിരമെന്ന് അവകാശപ്പെടാൻ സാധിക്കാത്ത ഒരു സമീപനമാണ്.പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യങ്ങൾ കത്തിക്കാനുള്ള ഇന്ധനമാക്കി മാറ്റുന്നതിലൂടെ, പ്ലാസ്റ്റിക്-ടു ഫ്യുഎൽ (plastic to fuel, PTF ) അടിസ്ഥാനപരമായി പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യ ഉൽപ്പാദനം കുറയ്ക്കുന്നതിനോ പുതിയ പ്ലാസ്റ്റിക്കിന്റെ ആവശ്യകത കുറയ്ക്കുന്നതിനോ ഒന്നും ചെയ്യുന്നില്ല. അതേ സമയം, ഫോസിൽ ഇന്ധനം അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള പ്ലാസ്റ്റിക്കുകളെ CO 2 ആയും വായു മലിനീകരണ വസ്തുക്കളായും മാറ്റുന്നതിലൂടെ ഗണ്യമായ തോതിൽ ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളുടെ ഉത്സർജനം ഉണ്ടാകുന്നു . മൊത്തത്തിൽ, PTF സാങ്കേതികവും സാമ്പത്തികവും പാരിസ്ഥിതികവുമായ വെല്ലുവിളികൾ നേരിടുന്നുണ്ട്. മറ്റൊന്ന്, പ്ലാസ്റ്റിക് റീസൈക്ലിങ് ആണ്.പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യങ്ങളെ പുതിയ പ്ലാസ്റ്റിക് ആക്കി മാറ്റുമെന്ന അടിസ്ഥാന വാഗ്ദാനങ്ങൾ നിറവേറ്റാൻ കെമിക്കൽ റീസൈക്ലിംഗ് കമ്പനികൾ തന്നെ പാടുപെടുകയാണ്. രാസ പുനരുപയോഗത്തിൽ പ്ലാസ്റ്റിക് വസ്തുക്കളുടെ നഷ്ടം സൈദ്ധാന്തികമായി അസാധ്യമാണെങ്കിലും, പ്രായോഗികമായി, ഈ പ്രക്രിയയിലൂടെയുള്ള ഓരോ ലൂപ്പും അസംസ്കൃത വസ്തുക്കളുടെ ഗണ്യമായ നഷ്ടത്തിന് കാരണമാകുന്നുണ്ട്. ഒരു കെമിക്കൽ റീസൈക്ലിംഗ് ഫെസിലിറ്റിയിൽ നിന്നുള്ള കണക്കുകൾ പ്രകാരം റീസൈക്ലിംഗ് പ്രക്രിയയിൽ ഉപയോഗിക്കുന്ന പ്ലാസ്റ്റിക്കിന്റെ 35% വരെ നഷ്ടപ്പെടാം എന്നാണ്. ഓരോ 1 കിലോഗ്രാം പുതിയ പ്ലാസ്റ്റിക്കിനും 3.9 കിലോഗ്രാം CO 2 പുറന്തള്ളാൻ കഴിയും എന്നും കണക്കുകൾ പറയുന്നു. ഇനി ബയോഡീഗ്രേഡബിൾ പ്ലാസ്റ്റിക്കുകളുടെ കാര്യം എടുക്കാം. പല പഠനങ്ങളും കാണിക്കുന്നത്, ബയോഡീഗ്രേഡബിൾ പ്ലാസ്റ്റിക്കുകൾ യഥാർത്ഥത്തിൽ പൂർണ്ണമായി ബയോഡീഗ്രേഡ് ചെയ്യുന്നതിൽ പരാജയപ്പെടുകയും, അതേപോലെ സ്ഥിരതയുള്ള മൈക്രോപ്ലാസ്റ്റിക് ആയി വിഘടിപ്പിക്കുന്നതിന് മുമ്പ് വർഷങ്ങളോളം കേടുകൂടാതെയിരിക്കുകയും ചെയ്യും എന്നാണ്. ബയോഡീഗ്രേഡബിൾ പ്ലാസ്റ്റിക്കുകൾ “ഇക്കോ ഫ്രണ്ട്ലി” ആണെന്നും സ്വാഭാവികമായും ബയോഡീഗ്രേഡ് ചെയ്യാമെന്നും ഉള്ള സമൂഹത്തിന്റെ പൊതുവായ ധാരണ കണക്കിലെടുക്കുമ്പോൾ ഇത് പ്രത്യേകിച്ചും പ്രസക്തമാണ്. അതിനാൽ തന്നെ കമ്പനികൾ സ്വീകരിക്കുന്ന പാരിസ്ഥിതിക സമീപനങ്ങൾ എത്രത്തോളം സുതാര്യവും ഫലവത്താണെന്നുള്ള ചോദ്യവും പ്രസക്തമാണ്.

പ്ലാസ്റ്റിക്ക് നിർമാർജനം പോലെ കമ്പനികൾ ഗ്രീൻ വാഷിങിനായി തിരിച്ചും മറിച്ചും പ്രയോഗിക്കുന്ന മറ്റൊരു വാദമാണ് കാർബൺ ഉത്സർജനം സംബന്ധിച്ചുള്ള വാദങ്ങൾ.ഓട്ടോമൊബൈൽ, ഓയിൽ കമ്പനികൾ ഒക്കെയാണ് ഇതിൽ മത്സരിക്കുന്നത്.ഇത്തരം ശ്രമങ്ങളിൽ ഏറെ കുപ്രസിദ്ധിയാർജ്ജിച്ച ഒരു ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് ആയിരുന്നു ഫോക്സ്‌വാഗൺ എന്ന ജർമൻ വാഹന നിർമാണ കമ്പനിയുടേത്.അമേരിക്കയിൽ ഡീസൽ കാറുകളുടെ വില്പനയിൽ ഫോക്സ്‌വാഗണിന്‌ ഒരു വലിയ മേൽക്കൈ ഉണ്ടായിരുന്നു. കാരണം അവയുടെ കുറഞ്ഞ മലിനീകരണം എന്ന പാരിസ്ഥിതിക വാദം തന്നെ. എന്നാൽ ഇതിനെയെല്ലാം പൊളിച്ചടുക്കിക്കൊണ്ടാണ് അമേരിക്കൻ പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണ ഏജൻസി രംഗത്ത് വന്നത്. 2015-ൽ ഫോക്‌സ്‌വാഗൺ, ഉത്സർജനം അളക്കാനുള്ള ടെസ്റ്റുകൾ (emission ടെസ്റ്റ്) നടത്തുമ്പോൾ തിരിച്ചറിയാൻ കഴിയുന്ന ഉപകരണങ്ങൾ തങ്ങളുടെ കാറുകളിൽ സ്ഥാപിച്ച് ടെസ്റ്റുകളിൽ വഞ്ചന കാണിച്ചതായി സമ്മതിക്കുകയുണ്ടായി. “ഡീസൽ ഡ്യൂപ്പ്” എന്നാണ് ഇതിന് പേരിട്ടിരിക്കുന്നത്. സെപ്റ്റംബറിൽ, യു എസ് പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണ ഏജൻസി (ഇപിഎ) അമേരിക്കയിൽ വിൽക്കുന്ന പല ഫോക്‌സ്‌വാഗൺ കാറുകളിലും ഡീസൽ എഞ്ചിനുകളിൽ ഒരു “പരാജയ ഉപകരണം (defeat device)” അല്ലെങ്കിൽ സോഫ്റ്റ്വെയർ ഉണ്ടെന്ന് കണ്ടെത്തി. വേഗത, എഞ്ചിൻ പ്രവർത്തനം, വായു മർദ്ദം, സ്റ്റിയറിംഗ് വീലിന്റെ സ്ഥാനം എന്നിവ നിരീക്ഷിച്ച് ടെസ്റ്റ് സാഹചര്യങ്ങൾ മനസ്സിലാക്കാൻ കഴിയുന്ന കമ്പ്യൂട്ടർ സോഫ്‌റ്റ്‌വെയർ എഞ്ചിനുകളിൽ ഉണ്ടായിരുന്നു. അത്തരം സംവിധാനത്തിന് എമിഷൻ ടെസ്റ്റ് നടത്തുമ്പോൾ പ്രകടനം നിയന്ത്രിച്ച് ഫലങ്ങൾ മെച്ചപ്പെടുത്താൻ കഴിയും.ഇപി എ കണ്ടെത്തിയത് യുഎസിൽ അനുവദനീയമായതിനേക്കാൾ 40 മടങ്ങ് വരെ നൈട്രജൻ ഓക്സൈഡ് മലിനീകരണം എഞ്ചിനുകൾ പുറന്തള്ളുന്നു എന്നാണ് .ഈ കണ്ടെത്തലുകളിൽ യുഎസിൽ മാത്രം 482,000 കാറുകൾ ഉൾപ്പെട്ടു. ഫോക്‌സ്‌വാഗൺ നിർമ്മിച്ച ഓഡി എ3, മറ്റ് മോഡലുകളായ ജെറ്റ, ബീറ്റിൽ, ഗോൾഫ്, പസാറ്റ് എന്നിവയും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. യൂറോപ്പിലും, എന്തിന് ലോകമെമ്പാടും, ഫോക്‌സ്‌വാഗണിന്റെ ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് മോശമായിരുന്നില്ല. യൂറോപ്പിലെ എട്ട് ദശലക്ഷം ഉൾപ്പെടെ ലോകമെമ്പാടുമുള്ള 11 ദശലക്ഷം കാറുകളിൽ ഈ ഉപകരണം ഘടിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്നുവെന്ന് അവർ സമ്മതിച്ചു.പെട്രോൾ വാഹനങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെ യൂറോപ്പിലെ ഏകദേശം 800,000 കാറുകളെ ബാധിച്ചേക്കാവുന്ന കാർബൺ ഡൈ ഓക്സൈഡിന്റെ അളവ് അളക്കുന്നതിനുള്ള പരിശോധനകളിൽ ക്രമക്കേടുകൾ കണ്ടെത്തിയതായി നവംബറിൽ ഫോക്‌സ്‌വാഗൺ പറഞ്ഞു .

എണ്ണക്കമ്പനികളുടെ ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് ശ്രമങ്ങൾക്കും നമുക്ക് മുന്നിൽ ഉദാഹരണങ്ങൾ ഏറെയാണ് .1965 മുതലുള്ള ആഗോള കാർബൺ ഉത്സർജനത്തിന്റെ 10% ത്തിലധികം ഉത്തരവാദികളായ ആഗോള കമ്പനികളായ എക്സോൺ മോബിൽ, ഷെവ്രാൻ, ഷെൽ, ബ്രിട്ടീഷ് പെട്രോളിയം (BP) എന്നിവയുടെ 2020 വരെയുള്ള 12 വർഷത്തെ വാർഷിക റിപ്പോർട്ടുകളും രേഖകളും പരിശോധിച്ച പ്ലസ് വൺ എന്ന ജേണലിലെ പ്രബന്ധത്തിൽ പറയുന്നത് കമ്പനികളുടെ പാരിസ്ഥിതിക അവകാശവാദങ്ങളും അവരുടെ പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി പൊരുത്തമൊന്നുമില്ലെന്നാണ്. മാത്രവുമല്ല ഷെൽ , ബ്രിട്ടീഷ് പെട്രോളിയം എന്നീ കമ്പനികളിൽ പ്രത്യേകിച്ചും സമീപ വർഷങ്ങളിലെ വാർഷിക റിപ്പോർട്ടുകളിൽ “കാലാവസ്ഥ”, “ലോ-കാർബൺ”, “പരിവർത്തനം” എന്നിവയെ കുറിച്ചുള്ള പരാമർശങ്ങളിൽ കുത്തനെ വർദ്ധനവുണ്ടായതായി പഠനം കണ്ടെത്തി. ഉദാഹരണത്തിന്, BP യുടെ “കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം” 22 ൽ നിന്ന് 326 പരാമർശങ്ങളിലേക്ക് പോയി.ഇതിനു പുറമെ ഇത്തരം കമ്പനികൾക്കകത്തു നടക്കുന്ന ഇമെയിൽ സംഭാഷണങ്ങളിൽ നിക്ഷേപകരും കമ്പനികളും തമ്മിൽ ഇക്കാര്യത്തിലുള്ള അവിശുദ്ധ കൈകോർക്കലുകളും തെളിഞ്ഞു.ലോബിയിസ്റ്റുകളും ഷെൽ, ഷെവ്‌റോൺ, എക്‌സോൺമൊബിൽ ജീവനക്കാരും തമ്മിലുള്ള 200-ലധികം പേജ് വരുന്ന ഇൻ-ഹൗസ് സന്ദേശങ്ങൾ പുറത്തു വന്നു. അന്താരാഷ്ട്രതലത്തിൽ അംഗീകരിക്കപ്പെട്ട താപനില ലക്ഷ്യമായ 1.5C ന് താഴെ നിജപ്പെടുത്തി നിലനിർത്താൻ കത്തിക്കാൻ കഴിയുന്നതിനേക്കാൾ കൂടുതൽ എണ്ണയുടെയും വാതകത്തിന്റെയും കരുതൽ ശേഖരവും കൂടുതൽ ആസൂത്രിത ഉൽപ്പാദനവും ഉണ്ടെന്ന് ഇതിന് മുമ്പ് തന്നെ നിരവധി പഠനങ്ങൾ തെളിയിച്ചിട്ടുണ്ട് . 2021 മെയ് മാസത്തിൽ, ഇന്റർനാഷണൽ എനർജി ഏജൻസി (IEA) 2050 ഓടെ net zero ബഹിർഗമനത്തിൽ എത്തണമെങ്കിൽ പുതിയ ഫോസിൽ ഇന്ധന വികസനം ഉണ്ടാകാൻ പാടില്ല എന്ന് കൂടി പറഞ്ഞ പശ്ചാത്തലത്തിലാണിതെന്ന് കൂടി ഓർക്കണം .

പരിഹാരങ്ങൾ എന്തൊക്കെ ?
​ഉത്തരവാദിത്തമുള്ള ഒരു ഉപഭോക്താവെന്ന നിലയിൽ ഗ്രീൻ വാഷിങ്ങിനെ കുറിച്ച് നിരാശപ്പെടേണ്ടതില്ല.​​ മാർക്കറ്റിങ് ​തന്ത്രങ്ങളായി കമ്പനികൾ ഉപയോഗിക്കുന്ന ​ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് ശ്രമങ്ങളുടെ വിവിധ ഷേഡുകൾ ​തിരിച്ചറിയുക എന്നത് തന്നെയാണ് പരിഹാരത്തിലേക്കുള്ള ആദ്യ ചവിട്ടുപടി.നിലവിൽ, ഗ്രീൻവാഷിംഗിനെതിരെ ​സമൂഹത്തിലുണ്ടായിട്ടുള്ള ​​ ​​പൊതുബോധവും ശക്തമായ തിരിച്ചടികൾ​ കിട്ടുമെന്നുള്ള ഭയവും ​ ​കമ്പനികളുടെ ഗ്രീൻ വാഷിംഗ് ശ്രമങ്ങളെ പരിധിവരെ നിയന്ത്രണത്തിലാക്കുന്നു. ശക്തമായ സാമൂഹിക ഉത്തരവാദിത്തവും ​, ഒരു ഓർഗനൈസേഷൻ, ഒരു റെഗുലേറ്ററി അതോറിറ്റി, ​​നിക്ഷേപകർ, സിവിൽ സൊസൈറ്റി അംഗങ്ങൾ, എൻ‌ജി‌ഒകൾ മുതലായവ​ർ അടങ്ങുന്ന ​ഒരു മൂന്നാം കക്ഷി​ എന്നിവർ ഉൾപ്പെടുന്ന ​ഒരു ത്രികക്ഷി സംവിധാനവും ​ ഗ്രീൻവാഷിംഗ് തടയുന്നതിനുള്ള വഴികളായി നിർദ്ദേശിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.​ഉപഭോക്താക്കൾ കൂടുതൽ സുതാര്യത ആവശ്യപ്പെടുന്നതിനാൽ കമ്പനികൾ പൊതുവെ അവരുടെ ഗ്രീൻ മാർക്കറ്റിംഗ് മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നുണ്ട് . ഉപഭോക്താക്കൾക്ക് കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ നൽകാൻ കമ്പനികളെയും നയരൂപീകരണക്കാരെയും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുക എന്നതാണ് ഇതിനായി ചെയ്യേണ്ടത്. എന്നാൽ ​, അത്തരം ഘടനാപരമായ സംവിധാനങ്ങൾ മിക്ക രാജ്യങ്ങളിലും ഇതുവരെ വികസിപ്പിച്ചിട്ടില്ല എന്ന വസ്തുതയും നിലനിൽക്കുകയാണ് .

ഉപഭോക്താവെന്ന നിലയിൽ നമുക്കും ചിലത് ചെയ്യാനുണ്ട്. ഒരു ഉത്പന്നം ഒട്ടും ആവശ്യമില്ലെങ്കിൽ അത് വാങ്ങാതിരിക്കുക എന്നതാണ് സാമാന്യ ബുദ്ധി. ഉത്പന്നം എത്ര പാരിസ്ഥിതിക വാദം ഉയർത്തിയാലും , എത്ര ഹരിത സ്റ്റിക്കറുകൾ ഉണ്ടെങ്കിലും ഒരിക്കലും നിർമ്മിക്കാത്ത ഉൽപ്പന്നമാണ് ഏറ്റവും പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ ഉൽപ്പന്നം എന്ന് ഓർക്കുക. നിങ്ങൾ എന്തെങ്കിലും ഒരു ഹരിത ഉത്പന്നം വാങ്ങുകയാണെങ്കിൽ, പാരിസ്ഥിതിക ആഘാതം കുറക്കുന്നുണ്ട് എന്നതിന് ഏറ്റവും തെളിവുള്ള ഒരു ഉൽപ്പന്നം തിരഞ്ഞെടുക്കുക. നിർമാണ രീതികളെ കുറിച്ച് ഗവേഷണം നടത്തുകയും വിശ്വസനീയമായ മൂന്നാം കക്ഷി സർട്ടിഫിക്കേഷനുകൾക്കായി തിരയുകയും ചെയ്യുക എന്നാണ് അതിനർത്ഥം​. ​ദ ഗുഡ് ഗൈഡ് പോലുള്ള ആപ്പുകൾ ​ ഇതിന് ​സഹായിക്കും​. കേവലം ലേബലുകളിൽ വഞ്ചിതരാവാതിരിക്കുക.ഒരു കമ്പനി അതിന്റെ ഉൽപ്പന്നം ഗ്രീൻവാഷ് ചെയ്യുകയാണെന്ന് നിങ്ങൾ സംശയിക്കുന്നുവെങ്കിൽ, ​അതിനെ കുറിച്ച് ​​ചുരുങ്ങിയ തോതിൽ ഒരു ഗവേഷണം നടത്തുക, അതിനെക്കുറിച്ച് നിങ്ങളുടെ സുഹൃത്തുക്കളോട് പറയുക, അതിനെക്കുറിച്ച് ​സാമൂഹ്യമാധ്യമങ്ങളിൽ ചർച്ച ചെയ്യുക, ​കഴിയുമെങ്കിൽ ​വിശദീകരണം ചോദിക്കാൻ ​കമ്പനിയെ നേരിട്ട് ബന്ധപ്പെടുക.വ്യക്തിഗത ഉപഭോക്തൃ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ ​ തീർച്ചയായും ​ഒരു വ്യത്യാസം ​ഉണ്ടാക്കും.​നമ്മുടെ വാങ്ങൽ ശേഷിയും താല്പര്യങ്ങളും മാർക്കറ്റർമാർ ​നിരന്തരം ​നിരീക്ഷിക്കുന്നു​ണ്ട് ​. ​അതിനാൽ തന്നെ വൃത്തിയുള്ളതും സുരക്ഷിതവും കൂടുതൽ സുസ്ഥിരവുമായ ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ നൽകിക്കൊണ്ട് അവർക്ക് കൂടുതൽ പണം സമ്പാദിക്കാൻ കഴിയുമെങ്കിൽ, അവർ ​ സുതാര്യമായ മാർഗങ്ങൾ ​പിന്തുടരും.

References

1. 1.https://india.mongabay.com/2022/10/what-is-greenwashing/
2. https://www.theguardian.com/sustainable-business/2016/aug/20/greenwashing-environmentalism-lies-companies
3. https://medium.com/disruptive-design/what-is-greenwashing-how-to-spot-it-and-stop-it-c44f3d130d5
4. https://www.ul.com/insights/sins-greenwashing
5. https://www.bbc.com/news/business-34324772
6. https://en.wikipedia.org/wiki/Greenwashing
7. https://cloud.google.com/blog/topics/sustainability/new-survey-reveals-executives-views-about-sustainability
8. https://www.reuters.com/article/environment-plastic-cement-idAFL8N2RN06B
9. https://plasticsolutionsreview.com/
10. https://www.euronews.com/green/2022/09/23/shell-bp-exxon-seized-emails-reveal-deceptive-climate-tactics-and-greenwashing
11. https://www.unschools.co/journal-blog/what-is-greenwashing-and-how-to-spot-it
12. https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0263596

രക്ത ദാനം, അവയവ ദാനം മുതലായ വിഷയങ്ങൾക്ക് നമ്മുടെ ഇടയിൽ വലിയ സ്വീകാര്യതയാണുള്ളത്. എന്നാൽ അതുപോലെ തന്നെ പലപ്പോഴും നമ്മുടെ ചർച്ചകൾക്കിടയിൽ സ്ഥാനം പിടിക്കുകയോ പരിഗണിക്കപ്പെടാതെ പോകുന്നതോ ആയ ഒരു വിഷയമാണ് ബീജ ദാനം.രക്തദാനം ജീവൻ നിലനിർത്താൻ സഹായിക്കുമെങ്കിൽ ബീജദാനം ജീവൻ സൃഷ്ടിക്കാനാണ് സഹായിക്കുന്നത്.  ഈ വിഷയം ഞാൻ ആദ്യമായി കേൾക്കുന്നത് 2012 ൽ എം എസ് സി ക്ക് പഠിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുമ്പോഴാണ്. അക്കാലത്താണ് ഈ വിഷയത്തെ ചുറ്റിപ്പറ്റി കഥ പറയുന്ന ഹിന്ദി ചലച്ചിത്രം ‘വിക്കി ഡോണർ ‘ ഇറങ്ങുന്നത്. ചിത്രത്തിന്റെ പ്രമേയം ബീജദാനത്തിലൂടെ പണം സമ്പാദിക്കുന്ന വിക്കി എന്ന യുവാവും അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രണയവും വിവാഹവും തുടർന്ന് വിക്കിയുടെ ജീവിത പങ്കാളി ഇത് മനസ്സിലാക്കുന്നതോടെ കുടുംബത്തിൽ നടക്കുന്ന പൊട്ടിത്തെറികളുമൊക്കെയാണ്.വിക്കി  ഡോണറിന്റെ പ്രഭാവത്തിൽ മാത്രം 2012 ലെ ഇന്ത്യയിലെ ബീജ ദാതാക്കളുടെ എണ്ണത്തിൽ വലിയ കുതിപ്പുണ്ടായി എന്നാണ് അക്കാലത്തു ടൈംസ് ഓഫ് ഇന്ത്യ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തത്. എന്നാൽ ബീജദാനത്തോട് ഒരു കാലത്തും നമുക്ക് മൃദു  സമീപനമല്ല ഉണ്ടായിട്ടുള്ളത് എന്നതാണ് സത്യം.  അവിവാഹിതരായ സ്ത്രീകൾക്ക് മാതൃത്വം അനുഭവിക്കാൻ ഒരു സാഹചര്യമുണ്ടാക്കുക, വന്ധ്യതാ പ്രശ്നങ്ങൾ അലട്ടുന്നവർക്കും,ലെസ്ബിയൻ ബന്ധത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടിട്ടുള്ളവർക്കും ഒരു കുഞ്ഞിനെ വേണം എന്നുണ്ടെങ്കിലുള്ള ഒരു മാർഗം എന്നീ നിലകളിലാണ് ബീജ ദാനത്തിലൂടെ കൃത്രിമ ബീജസങ്കലനം എന്ന ആശയത്തെ നമ്മൾ പ്രഥമദൃഷ്ട്യാ നോക്കിക്കാണേണ്ടത്. ബീജ ദാനത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന തത്വങ്ങളിൽ പറയുന്നത് പിതൃത്വം സംബന്ധിച്ചു കുഞ്ഞിന്റെ മേൽ നിയമപരമായി യാതൊരാവകാശവും ഉന്നയിക്കാൻ ദാതാവിനു സാധ്യമല്ല എന്നാണ്. സ്വീകർത്താവിനു നേരിട്ടോ, ബീജ ബാങ്ക് വഴിയോ ഫെർട്ടിലിറ്റി ക്ലിനിക്കുകൾ വഴിയോ ബീജ ദാനം സാധ്യമാണ്. ദാതാവിന്റെ വ്യക്തിഗത വിവരങ്ങൾ ഒരിക്കലും ബീജ ബാങ്കോ ക്ലിനിക്കുകളോ പുറത്തു വിടരുതെന്നും (ദാതാവിന്റെ ഉയരം , ശരീര പ്രകൃതം, വിദ്യാഭ്യാസം,പ്രായം മുതലായവ വെളിപ്പെടുത്താം എന്നുണ്ട് ) നിയമം അനുശാസിക്കുന്നുണ്ട്. മാത്രവുമല്ല, സ്വീകരിക്കുന്ന ബീജത്തെ എല്ലാ വിധ ഗുണനിലവാര പരിശോധനകൾക്കും, മയക്കുമരുന്ന് ഉപയോഗം,HIV അടക്കമുള്ള പരിശോധനകൾക്കും വിധേയമാക്കി സുരക്ഷ ഉറപ്പുവരുത്തിയാണ് ദാതാവിന്റെയും സ്വീകർത്താവിന്റെയും അവകാശങ്ങളും ഉത്തരവാദിത്തങ്ങളും ഉറപ്പുവരുത്തിക്കൊണ്ടുള്ള നിയമപരമായുള്ള ഓരോ ബീജ ദാനവും സ്വീകരണവും നടക്കുന്നത്. ഇന്ന് ഇന്ത്യയിൽ ഇതുസംബന്ധിച്ച നിയമങ്ങൾ ഇനി  Assisted Reproductive Technology Bill (ART Bill -2020)  ന്റെ പരിധിയിലാണ് വരിക. Surrogacy (Regulation) Bill, 2019 (SRB) ന്റെ ഒരു അനുബന്ധമാണിത്.ഇതിൽ പല കാര്യങ്ങളും ചോദ്യം ചെയ്തുകൊണ്ടുള്ള വാദ പ്രതിവാദങ്ങൾ ഇപ്പോഴും നിലനിൽക്കുന്നതുകൊണ്ട് ART ബില്ലിലെ  പല ചട്ടങ്ങളിലും ഇനിയും വ്യക്തത വരാനുണ്ട്. ART Bill പ്രകാരം ഇന്ത്യയിൽ ഒരു ബീജദാതാവിനു പരമാവധി 75 തവണയാണ് ബീജദാനത്തിനു നിയമാനുമതി ഉള്ളത്. അതുപോലെ സ്ത്രീകൾക്ക് 6 തവണ (ഓരോ തവണക്കും 3 മാസത്തെ ഇടവേള ഉണ്ടായിരിക്കണം)അണ്ഡം ദാനം ചെയ്യാം.

ആത്യന്തികമായി ഇന്നും ബീജദാനത്തിന്റെ  സ്വത്വത്തെ ഉൾകൊള്ളാൻ നമ്മളിൽ ഭൂരിഭാഗം പേർക്കും മാനസികമായി ബുദ്ധിമുട്ടാണ് എന്നതാണ് വസ്തുത . അത് ശരിവെക്കുന്ന തരത്തിൽ പലവിധ കാരണങ്ങളുണ്ട്. അതിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനം ബീജദാനത്തിന്റെ നൈതിക വശങ്ങളാണ്. പല സ്വകാര്യ സ്ഥാപനങ്ങളും നിയമപരമായല്ലാതെയുള്ള രീതികളിൽ ബീജദാനം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിന്റെ ഒട്ടനവധി റിപ്പോർട്ടുകൾ നമുക്ക് മുമ്പിലുണ്ട്. അമിതമായി പണം ഈടാക്കൽ, പിതൃത്വം സംബന്ധിച്ചുള്ള തർക്കങ്ങൾ , ദാതാവിന്റെ ജാതി,മതം മുതലായ വ്യക്തിഗത വിവരങ്ങൾ വെളിപ്പെടുത്തൽ ,  ബീജ ദാനം രഹസ്യമാക്കി വെക്കുന്നതുകൊണ്ടുള്ള കുടുംബ പ്രശ്നങ്ങൾ, ദമ്പതികളുടെ അറിവോടുകൂടിയല്ലാതെ ബീജദാനത്തിലൂടെ ലഭിച്ച ബീജം ഉപയോഗിച്ചുള്ള ഫെർട്ടിലിറ്റി സെൻറ്ററുകളിൽ നടന്നു വരുന്ന കൃത്രിമ ബീജസങ്കലനം, ഒരു ബീജദാതാവിനു പരമാവധി എത്രതവണ നിയമപരമായി നടത്താം എന്നുള്ളതിന്റെ വ്യവസ്ഥകൾ-പലപ്പോഴും അത് പാലിക്കപ്പെടാതെ പോകുന്നത്,സ്വകാര്യ സ്ഥാപനങ്ങളിലെ ബീജ ബാങ്കുകളുടെ സുരക്ഷാ പരിശോധനകളിലെ അപാകതകൾ- പലപ്പോഴും കൃത്യമായ പരിശോധനാ മാനദണ്ഡങ്ങളൊന്നും പാലിക്കാതെയുള്ള ഇടപാടുകൾ, ഉണ്ടാകുന്ന കുട്ടികളെ ബാലവേലക്കും ലൈംഗിക തൊഴിലുകൾക്കും ഉപയോഗിക്കുന്നത്, ബീജദാനത്തിന്റെ വൻ തോതിലുള്ള വാണിജ്യവൽക്കരണം, ഇതുമായി ബന്ധപ്പെട്ടുള്ള ഓരോ രാജ്യങ്ങളിലെയും നിയമനിർമാണത്തിലെ അപാകതകളും പഴുതുകളും, ഇവയൊക്കെ ബീജദാനം എന്ന ആശയത്തെ പുറകോട്ടു വലിക്കുന്ന ഘടകങ്ങളാണ്. മരിച്ചുപോയ മകന്‍റെ ബീജത്തിന്‍റെ അവകാശം ഭാര്യയ്ക്ക് മാത്രമാണെന്ന് കൊല്‍ക്കത്ത ഹൈക്കോടതി ഒരാഴ്ച മുമ്പ് വിധി പറയുകയുണ്ടായി .ബീജ ബാങ്കില്‍ മകന്റെ ബീജം സൂക്ഷിക്കാന്‍ അനുവദിക്കണമെന്ന അച്ഛന്റെ ഹര്‍ജി തള്ളിയാണ് ഹൈക്കോടതിയുടെ ഉത്തരവ്. തന്റെ ഒരേയൊരു  മകൻ്റെ ബീജം സംരക്ഷിക്കപ്പെടാതെ വന്നാല്‍ കുലം നശിച്ചുപോകുമല്ലോയെന്ന്  അച്ഛന്‍ ഭയപ്പെടുകയും എന്നാൽ ഭാര്യയ്ക്ക് മാത്രമാണ് ഇതില്‍ അവകാശം എന്ന് ഭാര്യ പറയുകയും ചെയ്തതോടെയാണ് പ്രശ്നമായത്. അതുപോലെ പല സ്വീകർത്താക്കളും ജാതിയും മതവും ഒക്കെ നോക്കിയാണ് ദാതാവിനെ തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്/ആവശ്യപ്പെടുന്നത് എന്നാണ് ചില ഫെർട്ടിലിറ്റി ഡോക്ടർമാരുടെ റിപ്പോർട്ട്.ചില  ബീജ ബാങ്കുകളിൽ ജാതി, മതം,വംശം എന്നൊക്കെ പ്രത്യേകം തരാം തിരിച്ച് വെക്കുന്ന പതിവൊക്കെയുണ്ടത്രേ! ഭിന്ന ശേഷിക്കാരായ ദമ്പതികൾക്ക് മാത്രമേ തന്റെ ബീജം കൊടുക്കാവൂ  എന്ന് നിബന്ധന വെച്ചിരുന്ന  ഒരു യുവ ബീജദാതാവിന്‍റെ അനുമതിയില്ലാതെ ബീജം ഉപയോഗിച്ച് സ്വവർഗാനുരാഗികളായ ദമ്പതികൾക്കും അവിവാഹിതരായ സ്ത്രീകൾക്കുമായി 13 കുഞ്ഞുങ്ങൾ ജനിച്ച സംഭവത്തിൽ  ലോകത്തെ തന്നെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ വന്ധ്യതാ നിവാരണ ക്ലിനിക്കുകളിലൊന്നായ മാഞ്ചസ്റ്ററിലെ കെയർ ഫെർട്ടിലിറ്റി എന്ന സ്ഥാപനത്തിനെതിരെ ഉയർന്നു വന്ന പരാതിയും ഈയിടെ മാധ്യമ ശ്രദ്ധ നേടിയിരുന്നു.ഒരു രാജ്യത്തെ പൗരന് മറ്റു ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ബീജ ദാനം സാധ്യമാകുന്ന സ്ഥിതിയും ഉണ്ട്.അങ്ങനെ വരുമ്പോൾ യഥാർത്ഥ എണ്ണം തിട്ടപ്പെടുത്തുക എളുപ്പമല്ല.ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ബീജ ബാങ്കായ ക്രയോസ് ഇന്റർനാഷണൽ നൂറിലധികം രാജ്യങ്ങളിലേക്കാണ് ബീജം കയറ്റി അയക്കുന്നത് . ഇങ്ങനെ ഒരുപാട് പരാതികൾ ബീജ ദാനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പലപ്പോഴായി ഉയർന്നു വരാറുണ്ട് എങ്കിലും യഥാർത്ഥ പരാതികളുടെ എണ്ണം ഇതിലും കൂടുതലായിരിക്കുമെന്നു വേണം കരുതാൻ. ഇതിന്റെ ഒരു രഹസ്യ സ്വഭാവം കൊണ്ടും  പലരും തങ്ങളുടെ സ്വകാര്യ ജീവിതത്തിനു മുൻ‌തൂക്കം കൊടുക്കുന്നതുകൊണ്ടും  ഇത്തരം പ്രവൃത്തികൾ വെളിച്ചത്തു കൊണ്ടുവരാൻ മെനക്കെടാറില്ല എന്നാണ് സത്യം.

ഇന്ത്യയിൽ ഒരാൾക്ക് 75 തവണ ബീജ ദാനം നടത്താൻ നിയമപരമായി അനുമതി ഉള്ളപ്പോൾ മറ്റു പല രാജ്യങ്ങളിലും സ്ഥിതി വളരെ വ്യത്യസ്തമാണ്. ഈയിടെ നെതർലാൻഡ്‌സിൽനിന്നും ഒരു വ്യത്യസ്തമായ ഒരു റിപ്പോർട്ട് ന്യൂ യോർക്ക് ടൈംസ് പ്രസിദ്ധീകരിക്കുകയുണ്ടായി. ജോനാഥൻ ജേക്കബ് മീജർ എന്നൊരു എന്ന സീരിയൽ ബീജ വാണിഭക്കാരന്റെ ക്രയ വിക്രയങ്ങളെ സംബന്ധിച്ചുള്ള കുറേ കണ്ടെത്തലുകളാണ് റിപ്പോർട്ടിൻ്റെ ഉള്ളടക്കം. 2015 ൽ 34 വയസ്സുള്ള അവിവാഹിതയായ വനീസ എവിക് ഒരു കുഞ്ഞിനെ വേണമെന്ന് ആഗ്രഹിക്കുന്നു. മരപ്പണി ചെയ്തു ജീവിതം പുലർത്തിയിരുന്ന അവർക്ക് സാമ്പത്തികമായി ഫെർട്ടിലിറ്റി ക്ലിനിക്കുകളെ സമീപിക്കാനുള്ള സാമ്പത്തിക സ്ഥിതി ഇല്ലാത്തത് കൊണ്ട് Desire for a Child എന്ന ഒരു ഓൺലൈൻ ബീജ ബാങ്ക് വഴി   ജേക്കബ് മീജർ എന്ന കാഴ്ചയിൽ അതീവ സുന്ദരനായ, മുപ്പതുകാരനായ ഒരു സംഗീതജ്ഞനെ ദാതാവായി തെരഞ്ഞെടുക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. മീജറെ ഫോണിലൂടെ ബന്ധപ്പെട്ടപ്പോൾ വനീസക്ക് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പെരുമാറ്റം വളരെ ബോധിക്കുകയും ഹേഗ് എന്ന സ്ഥലത്തെ തിരക്കേറിയ സെൻട്രൽ റെയിൽവേ സ്റ്റേഷനിൽ വെച്ച് ബീജം കൈമാറ്റം കൈമാറാമെന്ന് ചട്ടം കെട്ടുകയും ചെയ്തു. നിശ്ചയിച്ചുറപ്പിച്ച പോലെ ബീജ കൈമാറ്റം നടക്കുകയും മീജറിന് 165 യൂറോ അതിന്റെ വിലയായി നൽകുകയും ചെയ്തു. ഏതാനും മാസങ്ങൾക്ക് ശേഷം വനീസ ഒരു പെൺ കുഞ്ഞിന് ജന്മം നൽകി. തന്റെ ആദ്യത്തെ കുഞ്ഞിന്റെ ജനനം സന്തോഷപൂർവം മീജറെ വനീസ അറിയിച്ചപ്പോൾ ഇത് തന്റെ എട്ടാമത്തെ കുട്ടിയാണ് എന്നായിരുന്നു മീജറിന്റെ അപ്പോഴത്തെ മറുപടി.

രണ്ടു വർഷം കടന്നുപോയപ്പോൾ തന്റെ കുഞ്ഞിന് ഒരു കൂട്ടുവേണം എന്നായി വനീസ. വീണ്ടും ഗർഭം ധരിക്കണമെന്ന ആഗ്രഹം ആയപ്പോൾ തന്റെ പഴയ ദാതാവ് തന്നെ വേണം എന്നവർ തീരുമാനിച്ചു. അങ്ങനെ വീണ്ടും പഴയ സ്ഥലത്തു വെച്ച് മീജറുമായി കൂടിക്കാഴ്ച നടത്തുകയും ബീജം വനീസയെ ഏൽപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇത്തവണ ആൺകുട്ടിയാണ് വനീസക്ക് പിറന്നത്.

അപ്പോഴേക്കും അവരൊരു അസ്വസ്ഥമാക്കുന്ന സത്യം അറിഞ്ഞു തുടങ്ങിയിരുന്നു.ഫേസ്‌ബുക്കിലൂടെ പരിചയപ്പെട്ട തന്നെപ്പോലെയുള്ള മറ്റൊരു അമ്മയിൽ നിന്നും അവർക്കും ബീജം കൊടുത്തത് മീജർ ആണെന്നും, 2017 ൽ ഡച്ച് ആരോഗ്യ , കുടുംബക്ഷേമ, കായിക മന്ത്രാലയം നടത്തിയ ഒരു അന്വേഷണത്തിൽ നെതർലാൻഡ്സിൽ അങ്ങോളമിങ്ങോളമായി 102 തവണ മീജർ ഫെർട്ടിലിറ്റി ക്ലിനിക്കുകൾ വഴി മാത്രം ബീജ ദാനം നടത്തിയിട്ടുണ്ടെന്ന് മനസ്സിലായിട്ടുണ്ടെന്നും വനീസ തിരിച്ചറിയുന്നു (ഒറ്റ ക്ലിനിക് വഴിയോ പല ക്ലിനിക്കുകൾ വഴിയോ 25 തവണയേ നിയമാനുസൃതമായി ഒരാൾക്കു നെതർലാൻഡ്സിൽ ബീജദാനം സാധിക്കുകയുള്ളു). ഓൺലൈൻ വെബ്‌സൈറ്റിൽ മീജർ നൽകിയിട്ടുള്ള കണക്കുകൾക്ക് പുറമെയായിരുന്നു ഇത്. നെതർലാൻഡ്‌സ് പോലെയുള്ള 17 ദശലക്ഷം ആളുകൾ മാത്രമുള്ള ഒരു കൊച്ചു രാജ്യത്ത് തന്റെ മക്കൾക്ക്  അറിയപ്പെടാതെ അർദ്ധ സഹോദരർ ഉണ്ടാവാനുള്ള സാധ്യതയും ഇതറിയാതെ തന്റെ മക്കൾ ഡേറ്റിംഗ് വെബ്‌സൈറ്റ് വഴി അവരുമായി ബന്ധപ്പെടുകയും വിവാഹം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുമ്പോൾ ഉണ്ടാകുന്ന കുഞ്ഞുങ്ങൾ പലവിധ ജനിതക പ്രശ്നങ്ങൾ ഉള്ളവരായിരിക്കാൻ സാധ്യതയുണ്ടെന്നതും വനീസയെ വളരെയധികം ആശങ്കപ്പെടുത്തി. ഈ തിരിച്ചറിവിൽ രോഷം പൂണ്ട വനീസ ഉടനെ മീജറെ ഫോണിൽ വിളിച്ച് താൻ കേട്ടതെല്ലാം സത്യമാണോ എന്ന് ആവർത്തിച്ച് ചോദിച്ചു. ഒടുവിൽ  മീജർ വനീസയുടെ ചോദ്യം സമ്മതിച്ചു കൊണ്ട് പറഞ്ഞു ,”കുറഞ്ഞ പക്ഷം 175 കുഞ്ഞുങ്ങളെ എങ്കിലും ഞാൻ ഉണ്ടാക്കിയിട്ടുണ്ട്, ശരിക്കുമുള്ള എണ്ണം അതിലും കൂടുതലായിരിക്കും. ഇതെല്ലാം ഞാൻ സ്ത്രീകളുടെ ജീവിത സാഫല്യം പൂർത്തിയാക്കാൻ വേണ്ടിയാണു ചെയ്യുന്നത് “. തന്റെ കുഞ്ഞുങ്ങളോട് ‘മക്കളെ നിങ്ങൾക് ഒരുപക്ഷെ  മുന്നൂറോളം അർദ്ധ സഹോദരന്മാർ ഈ രാജ്യത്ത് ഉണ്ടായിരിക്കാൻ സാധ്യതയുണ്ട് ” എന്ന് ഒരു അമ്മ എന്ന നിലയിൽ ഞാൻ എങ്ങനെ പറയും എന്നാണ് വനീസ തിരിച്ചു ചോദിച്ചത്.

സത്യത്തിൽ വനീസ അന്ന് വരെ അറിഞ്ഞത് മഞ്ഞുമലയുടെ ഒരറ്റം മാത്രമായിരുന്നു.

മീജറുടെ വെളിപ്പെടുത്തലിനു ശേഷം വനീസ ഇക്കാര്യം ഡച്ച്‌ ഡോണർ ചൈൽഡ് ഫൗണ്ടേഷനിൽ അറിയിച്ചപ്പോൾ ഇതിനോടകം തന്നെ മീജറെക്കുറിച്ചുള്ള പരാതികൾ അവർക്ക് ലഭിച്ചു കഴിഞ്ഞിരുന്നു.തുടർന്ന് നടത്തിയ അന്വേഷണത്തിൽ ഒന്നിലധികം ഫെർട്ടിലിറ്റി ക്ലിനിക്കുകളിൽ മീജർ പേര് രജിസ്റ്റർ ചെയ്തിട്ടുണ്ടെന്നും ഇതിനു പുറമെയാണ് ഓൺലൈൻ ഇടപാടുകൾ (ആ വകയിൽ മാത്രം 80 കുട്ടികൾ) എന്നും ഫൗണ്ടേഷൻ കണ്ടെത്തി.ഇതിനെത്തുടർന്ന് നെതർലാൻഡ്സിലെ ഒരു ക്ലിനിക്കുകളും മീജറുടെ ബീജം സ്വീകരിക്കരുതെന്ന് ഡച്ച് ഗവൺമെന്റ് ഉത്തരവിറക്കി. ഇതിനിടക്ക് വനീസ മീജറുടെ ബീജം സ്വീകരിച്ച മറ്റ് രണ്ടു അമ്മമാരെക്കൂടി കണ്ടെത്തി കൂട്ടുകാരായി. കുട്ടികളുടെ മുഖ സാദൃശ്യം വെച്ചാണ് അവരത് കണ്ടുപിടിച്ചത്. ഇവർ മൂന്ന് പേരുടെയും കൂടി ഒരുപോലിരിക്കുന്ന 9 കുട്ടികൾ! ഇതേസമയം മറ്റൊരു കുപ്രസിദ്ധ ബീജ ദാതാവായിരുന്ന ഫെർട്ടിലിറ്റി സ്പെഷ്യലിസ്റ് ഡോ. കാർബാതിന്റെ കേസ് വാദിച്ചിരുന്ന ഒരു അഭിഭാഷകൻ ഈ കേസുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് മീജറുടെ ബീജം സ്വീകരിച്ച ഒരു ഡസൻ അമ്മമാർ തന്നെ ബന്ധപ്പെട്ടിരുന്നതായി വെളിപ്പെടുത്തി. നെതർലൻഡ്സ് അല്ലാതെ മറ്റേതെങ്കിലും രാജ്യങ്ങളിൽ മീജർ ബീജ ദാനം നടത്തിയിട്ടുണ്ടോ എന്നന്വേഷിക്കാൻ ഫൗണ്ടേഷന്റെ ഒരു പ്രതിനിധി മറ്റു യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങൾ സന്ദർശിച്ചപ്പോൾ 2007 മുതൽ യൂറോപ്പിലും, സ്കാന്ഡിനേവിയൻ രാജ്യങ്ങളിലും ഉക്രൈനിലുമായി പല ക്ലിനിക്കുകളിലും എട്ടോളം ഓൺലൈൻ സൈറ്റുകളിലും മീജർ പേര് രജിസ്റ്റർ ചെയ്തിരുന്നതായി കണ്ടെത്തി. ചിലപ്പോഴെല്ലാം മീജർ തന്റെ ബീജ ദാനത്തെ കുറിച്ച് ഫേസ്‌ബുക്കിൽ കുറിക്കുന്ന പതിവും ഉണ്ടായിരുന്നു. മീജറിൽ നിന്നും ബീജം സ്വീകരിച്ചിരുന്നവരും മീജറിനോടൊത്തുള്ള ചിത്രമൊക്കെ പങ്കുവെക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. എന്നാൽ വ്യാജ പേരുകളിലായിരുന്നു മീജർ അവയിലൊക്കെ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടിരുന്നത്. ഇതേക്കുറിച്ച് മീജറിനോട്‌ ചോദിച്ചപ്പോൾ താൻ ഒരിക്കലും തന്റെ പേര് മറച്ചുവെക്കാറില്ല എന്നായിരുന്നു മറുപടി.

പല രാജ്യങ്ങളിലായി ക്ലിനിക്കുകളിലും ഓൺലൈൻ സൈറ്റുകളിലും ഇതിനോടകം പേര് രജിസ്റ്റർ ചെയ്ത് കഴിഞ്ഞ മീജർ അന്താരാഷ്ട്ര ബീജ ദാന ഏജൻസിയായ ക്രയോസ് ഇന്റർനാഷണലിലും തന്റെ പ്രകടനം കാഴ്ച വെച്ചിരുന്നു. ഈ സ്ഥാപനത്തിന്റെ  പ്രത്യേകത അവിടെ ഒരാൾക്കു എത്ര വേണമെങ്കിലും ബീജം ദാനം ചെയ്യാം എന്നതാണ്.ഇത്തരം ഏജൻസികൾ ആളുകളെ രജിസ്റ്റർ ചെയ്യുന്നത് വ്യാജ പേരിലോ അല്ലെങ്കിൽ ഒരു നമ്പർ ഉപയോഗിച്ചോ ആണ്. അതുപോലെ സ്വീകർത്താക്കൾ കൊടുക്കുന്ന വിവരങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് ഒരു ദാതാവിനു എത്ര കുട്ടികളുണ്ടായി എന്നവർ കണക്കാക്കുന്നത്. അതുകൊണ്ട് ഇവരുടെ കണക്കുകൾ ഒരു ഏകദേശ കണക്ക് മാത്രമാണ്. ആഗോള തലത്തിൽ ബീജ ദാതാക്കളുടെ ഒരു ഡേറ്റ ബേസ് ഇല്ല എന്നതും സ്വീകർത്താക്കൾക്ക് തന്റെ ദാതാവ് എവിടെയൊക്കെ പേര് രജിസ്റ്റർ ചെയ്തിട്ടുണ്ടെന്ന് അറിയാനൊരു മാർഗവും ഇല്ല എന്നതും വലിയൊരു പ്രശ്നമായി ഇന്നും തുടരുന്നു. ക്രയോസിൽ അന്വേഷണം എത്തിയതോടെ ക്രയോസ് വഴി മീജറിൽ നിന്നും ബീജം സ്വീകരിച്ച ലോകമെമ്പാടുമുള്ള സ്ത്രീകൾക്ക് “നിങ്ങളുടെ ദാതാവ് ക്രയോസുമായുള്ള ഉടമ്പടി ലംഘിച്ചിരിക്കുന്നു, നിങ്ങളുടെ ദാതാവിനു ഞങ്ങളുടെ രേഖയിൽ ഉൾപ്പെടാത്ത ഒരുപാട് കുട്ടികൾ ഉണ്ടായേക്കാം എന്ന കാര്യം അറിയിച്ചുകൊള്ളുന്നു  ” എന്നൊരു സന്ദേശം ലഭിക്കുകയും, ഇതേതുടർന്ന് തങ്ങളുടെ ദാതാവ് മീജർ ആണെന്ന് തിരിച്ചറിഞ്ഞ ഓസ്ട്രേലിയ , ഇറ്റലി , സെർബിയ, ഉക്രൈൻ, ജർമ്മനി, പോളണ്ട് ,ഹംഗറി, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്. റൊമാനിയ,സ്വീഡൻ, മെക്സിക്കോ, അമേരിക്ക എന്നീ രാജ്യങ്ങളിലെ അമ്മമാർ ഫൗണ്ടേഷനുമായി ബന്ധപ്പെടുകയും ചെയ്തതോടെ മീജറുടെ പ്രവർത്തന മണ്ഡലത്തിന്റെ വ്യാപ്തി ഏകദേശം മനസ്സിലായി.ക്രയോസ് അതിനു ശേഷം മീജറുടെ ബീജം ഇനി സ്വീകരിക്കേണ്ട എന്ന നിലപാടെടുക്കുകയും ചെയ്തു.
ഇത്തരം അന്വേഷണങ്ങളെ കുറിച്ചൊക്കെ അന്വേഷിച്ചപ്പോൾ താൻ ക്ലിനിക്കുകൾ നടത്തുന്ന അഭിമുഖത്തിലും പരിശോധനകളിലുമൊക്കെ പാസ്സാകുന്നുണ്ടെന്നും ഇങ്ങനെയൊരു വിലക്കിനെ കുറിച്ചാരും തന്നോട് ഇതുവരെ പറഞ്ഞിട്ടില്ലെന്നുമാണ്  മീജർ ഇ-മെയിൽ  വഴി  അന്വേഷണ സംഘത്തെ അറിയിച്ചത്. ഇക്കണക്കിന് ആയിരത്തോളം കുട്ടികൾ മീജറുടെ ബീജം സ്വീകരിച്ച് ജനിച്ചിട്ടുണ്ടാകുമെന്നാണ് ഫൗണ്ടേഷന്റെ അഭിപ്രായം. എന്നാൽ ആയിരമൊക്കെ കുറച്ചു കൂടുതലാണ് ഒരു 250 ഒക്കെയാണ് എന്റെ കണക്കിലെന്നാണ് മീജർ പറയുന്നത്. ഞാൻ സ്ത്രീകളുടെ ആഗ്രഹ സാഫല്യത്തിന് ഒരു സഹായമെന്ന നിലക്കാണ് ഈ പ്രവൃത്തിയെ കാണുന്നത്, തൻ്റെയടുത്ത് ആഗ്രഹവുമായി വരുന്നതിനേക്കാൾ എത്രയോ മടങ്ങ്  കൂടുതലാണ് യഥാർത്ഥത്തിൽ ഇതിന്റെ ഡിമാൻഡ്, ഒരു ദാതാവെന്ന നിലയിൽ ഞാൻ ചെയ്ത പ്രവൃത്തിയിൽ ഞാൻ കൃതാർത്ഥനാണ്, ഞാൻ കാരണം എത്ര കുടുംബങ്ങളിലാണ് സന്തോഷമുണ്ടായത്,  നിങ്ങളെന്തിനാണ് ഞാൻ ദാനം ചെയ്ത എണ്ണത്തിന്റെ പുറകെ പോകുന്നത് എന്നും മീജർ ചോദിക്കുന്നു. ഇത് കേൾക്കുമ്പോൾ നമുക്കൊരു ഊഷ്മളതയൊക്കെ തോന്നുമെങ്കിലും മീജറിന്റെ സ്വീകർത്താക്കളിൽ പലർക്കും മീജർ ഇത്രയേറെപ്പേർക്ക് ബീജദാനം ചെയ്തതിനോട് വലിയ മതിപ്പില്ല. ഓസ്‌ട്രേലിയയിൽ മേജറുടെ സ്വീകർത്താക്കളായ 50 അമ്മമാർ ചേർന്ന് മീജറുടെ പ്രവൃത്തികൾ തടയാൻ Moms on a mission എന്നൊരു സംഘം തന്നെ രൂപീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇതുവഴി ഓസ്‌ട്രേലിയയിലുള്ള മീജറുടെ എല്ലാ സ്വീകർത്താക്കളെയും കണ്ടുപിടിച്ച് തങ്ങളുടെ കുട്ടികളുടെ അർദ്ധ സഹോദരരുടെ ഒരു കൂട്ടായ്മ രൂപീകരിക്കാനും അവർക്ക് പദ്ധതിയുണ്ട്. 

എന്തായാലും മീജറിനെപ്പോലുള്ള സീരിയൽ ബീജ ദാനികളുടെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ അനിയന്ത്രിതമായുള്ള ബീജദാനത്തിനു തടയിടാനുള്ള ശ്രമം ഡച്ച് ഗവൺമെന്റ് തുടങ്ങിക്കഴിഞ്ഞു. 25 എന്നതിൽ നിന്നും 12 ആയി ഒരാൾക്ക് ഒരു സ്ത്രീക്ക് ബീജ ദാനം നിജപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ടുള്ള കർശന നിയമം കൊണ്ടുവരാൻ ഒരുങ്ങുകയാണ് സർക്കാർ. എന്നാലും ആഗോള തലത്തിൽ ഇനിയും ഇത് സംബന്ധിച്ച്  ഒട്ടേറെ കാര്യങ്ങളിൽ നിയമ നിർമാണം നടക്കേണ്ടതുണ്ട്. മീജറിനെ പോലെയുള്ളവരുടെ കഥ വായിക്കുമ്പോൾ ഉയർന്നു വരുന്ന മറ്റൊരു ചോദ്യം കൂടിയുണ്ട് : എന്തായിരിക്കും ഇത്തരക്കാർ അനിയന്ത്രിതമായി ബീജദാനം ചെയ്യുന്നതിന് പിന്നിലെ ചേതോവികാരം? പണം, താൻ “ഭയങ്കരൻ ” ആണെന്ന് തെളിയിക്കാനുള്ള തൃഷ്ണ, തന്റെ ഡീ എൻ എ തലമുറകളോളം കൈ മറഞ്ഞു പോകാനുള്ള ആഗ്രഹം ഇതൊക്കെയാവാം…

References:

1.https://www.nytimes.com/2021/02/01/health/sperm-donor-fertility-meijer.html

2. The surrogacy(regulation) bill-2019 -Approved by LokSabha of the govt. of India http://164.100.47.5/committee_web/BillFile/Bill/70/137/156-C%20of%202019_2019_12_12.pdf

3. https://en.wikipedia.org/wiki/Surrogacy_in_India

Picture courtesy: pixabay.com

From an Indian perspective, gone are the days when millennials depend on parents to find a suitable life partner for them, which falls in line with all ‘requirements and expectations’ of an arranged marriage. A 50+ year old internet has shook off the world in almost all domains and marriage industry is no exception. Dating websites have now in a sense undergone a ‘metamorphosis’ into what is called as matrimonial websites which can be in a way looked at as its licensed version. At this juncture, both parents are children come to a compromise on what they are expecting for, considering youngster’s preferences while parents’ expectations on traditional etiquettes and social status are also met. Unless there is a known case of love relationship identified by parents, it has become a new tradition to create a profile in any of the reputed matrimonial websites. Creating a matrimony profile is quite straightforward; all you need is a long list of preferences, a contact option and a photo. Anyone can create a profile for anyone and your marriage is not going to be at the mercy of any local match makers and hundreds of lies. Once you have a profile, irrespective of anyone who creates it, thousands of suitable profiles will be hovering over you with plentiful ‘selling features’ (it could be including but not limited to caste, financial status, societal status, white collar jobs, physical appearance and so on) all at your fingertips . Sounds cool, isn’t it.?

Considering the fact that a matrimonial profile has become an integral part of millennials, there is a budding ‘matrimonial culture’ that is getting developed. Due to the easiness of creating a profile, matrimonial surfing has evolved as a new hobby. Most of the matrimonial websites allow free service and it’s optional to have a premium membership. Irrespective of whether they’re serious about a marriage or not, it has become a custom for youngsters to have one profile created and simply hangout. Some pro-active youth have a different approach; they’re doing a test run to have a self-assessment about their ‘sellability’ in marriage market. Anyways, the whole idea is to find a suitable match without much ado.

As a person who has done tremendous expeditions in various matrimonial websites over years, I would like to share few of my matrimonial observations that led me to think about something like matrimony literacy. Before that I should add a disclaimer that I’m not an advocate of any such websites or gender. The first group of people comes to my mind is those with profile name ‘Later’. It is just that they will reveal their name only when you request them to do so! Isn’t it a very basic courtesy to introduce by your name? There’s no point in responding to a person who’s not even ready to reveal their name. Or is it because they’ve got a hidden agenda like we are hearing about matrimonial fraudsters? I have no idea.

The second group of people belong to those who add meaningless or information in their profile description that are not at all useful (to the seeker) . For some, it just looks like a collection of adjectives such as beautiful, wonderful, funny, smart, dedicated, handsome etc. etc.. Instead isn’t that worthwhile to describe briefly about what do you do, your education, attitudes towards life, lifestyle, career, family and so on, so that it’s helpful for others to have a minimal idea about that person? I don’t see anything wrong in listing out X,Y,Z requirements/preferences honestly as the website’s existential function is to connect people with compatible requirements, whether they sound sensible or not is a different story. Transparency is the key. It is illogical that one doesn’t have any preference over anything as some people have “any” as answer for all questions. For example, age preference= any, country of residence= any, occupation=any, residing city= any, mother tongue= any, citizenship= any…

The third type of people are just opposite to the second; they provide too much; a full-fledged biography with every possible infinitesimal data they could bring in. It’s not only that the reader gets bored to tears, but it also poses security issues. Lucrative matrimonial profiles boasting off their affluent ancestral history invite attention of online scammers.

The fourth group is everywhere; fake profiles. The intentions could anywhere range between time-pass purpose to cyber crimes such as morphing, black mailing, honey trap and hacking, all after establishing a decent and appealing relationship. Misuse of matrimonial photos are also a part of them. Though photo protection option is available, to enhance visibility most users don’t prefer photo protection.

There are also shadow profilers, those who freely enjoy the benefits of their elder siblings’ profile. Most of those aren’t seemingly harmful, however one cannot deny the possibility of any wrongdoings. Managing profile by own is the best option in my opinion, as I think if one cannot independently describe themselves and identify whom they’re looking for and don’t want to put any efforts for that, then they should not be marrying. It is also a courtesy to provide a faster response if you do or don’t like the profile, as it’s a sign of respecting other’s time.

Matrimonial websites have all kinds of cons like any other analogous systems; only because it’s approved by parents doesn’t mean they’re free of all traps. If someone is hesitant or escaping repeatedly from a video call, calling from multiple number or more interested to know about financial status and your financial operations, you’re already there with a fraudster. If you have a profile, respect your time and others’ time. The bottom line is, it is important to be sensible and a user of value.

Image courtesy: Pixabay.com