Many of us might have come across romantic relationships at various stages of our life, developing feelings of love and attraction towards the other. Though with varied intensities and characteristic features, a common trait involves feelings of infatuation, intimacy, and/or commitment. While it does appear all well and sweet, things could get flipped so badly in a matter of few moments, once it comes to realizing that the feelings weren’t mutual. Adding fuel to it is ending up doing things being a lovelorn, that the society would consider obsessive, especially when it is crystal clear that the other doesn’t bother at all. Lovelorn individuals also have a tendency to not accept their deeds, for example, overwhelming the other with text messages until they hear back, stalking in-person and in virtual spaces like social media, belittling and shaming, or even worse such as sending suicide warnings. In all these cases, their outlook on love gets damaged, self-esteem and sense of worth get lost, develop trust issues, get labelled as sadists. But the overarching question is why one goes for this obsessive behavior when they can’t handle a rejection? While not all the rejected lovers go for an obsessive stalking behavior, such reflex reactions are common, both physiological and emotional, and chances are that you are/were one of them. Well, dealing with break-up projects aren’t easy either, unrequited longing is always heart-breaking, like a wolf howling at the moon, and the after effects could be even more both emotionally and physically self-destructive . According to one survey, “93 percent of us have, at some point, been rejected by someone we were in love with”.

On a positive note, not all lovelorns get carried away by rejection. Instead, here we have Prof. Lisa A. Philips, a journalist -turned professor at the State University of New York, with her non-fiction “Unrequited-The Thinking Woman’s Guide to Romantic Obsession“. In short, this book is a blend of memoir, case studies, scientific explorations to provide a reasoning and some historical roots /examples of unrequited love. One might raise a question-why the title of the book is talking about women’s romantic obsession, not men. While both men and women experience unrequited love, and there is no clear evidence that one sex is more vulnerable to it, one cannot object the fact that unrequited men are usually perceived as those having unending passionate expeditions to win/search love, for their perseverance, accompanied by heroic and erotic power, though through whatever aggressive ways it could be achieved. On the flip side, even while we are preparing to have first woman on moon landed, women in general are treated differently when they pursue their unrequited love. This is because the society is conditioned in such a way that it is much easier to objectify women against men’s desire, and the women is supposedly “submissive”, while for men it is still called “pursuit”. This would mean that the society advocates a double standard, when it comes to processing the unrequited love of a man vs. a woman, i.e., society judges women in unrequited love more harshly. When an unrequited woman acts obsessive, she is often addressed by the society as psycho/sick/mean, and often gets nothing but a diagnosis, whose history is carried forward way back from 2nd century Rome and Greece, where lovesickness was considered as a disease. Sadly, the society still subscribes to this “disease model”. It ends up in questioning women’s morality. Such dismissals from the society could be even back firing, which would mean that it becomes a pain plus shame for her, to be undesired by the man she loved, questioning her self-worth, making her go to any extend tenaciously to win his love, ultimately inviting even more refusal. Lovesickness has been a label of shame, used not to heal, but to put women in their place, as the author states.

The accountability of the book lies in sharing the romantic obsession of the author by herself with her unrequited love Mr. B, in the very first chapter. The opening of the book discusses how the author was barely herself when she was rejected, years ago. She couldn’t harbor her feelings comfortably and it went to such an extend that one fine morning she encroached in to his apartment building and banged on his door until he opened it with a baseball bat in one hand for protection and the telephone in the other hand, and was about to dial 911. This moment, that may sound bizarre, speaks volumes about how out of control, self-centered, romantic obsession could go insane. However, the author was able pass the peak of her obsession. She then started wondering why unrequited love can be so powerful and creative. Her journalistic instinct prompted her to delve into the history and literature surrounding romantic obsession, taking everything from renaissance medical treatises to contemporary advice books, exploring scientific and psychological research. Even more interesting is that she surveyed more than 260 women online about their experience in loving someone who did not love them back. Most revealing were the more than 30 in-depth interviews she did with women about their experiences of unrequited love, which forms the crux of the book. This may seem that a one-side narrative series from unrequited women, however what makes the book more unique is that it does not only focus on women who’ve obsessed over men but also the men people who were the targets of female obsession .

In the chapter, “Erotic melancholy: Lovesickness as a label of shame“, the author discusses how physicians had actually “treated ” lovesickness, exemplifying the case of French physicians of 19th century who called obsession as ‘la manie du doute‘ which means doubting madness. Yeah, we usually have a habit of saying “madly in love”, but at some point of time women received exotic treatments for being “madly” in love as opposed to men. Whereas for men, it was a matter of nobleness and pride to become unrequited, showing subtle symptoms such as obsessive thoughts and loss of appetite, the condition became a shameful sign of weakness for women. The author also exemplifies the case of Arabic physicians in early Middle Ages, who considered the main cause of lovesickness to be buildup of sperms! The remedy would sound even more hilarious to us, however. The cure was to have intercourse, with the love object, if not possible, with a slave/prostitute. This concept did not just stick to the Arabian peninsula, it spread to Europe too. It is not surprising though, because in all cases women fit in to their “model”, so it received wider acceptance. One would relax a little bit thinking that these are all histories, so what. A psychologist Dorothy Tennov in her bestseller “Love and Limerence” in 1979 , in which limerence, which she describes a state in which, regardless of whether the patient’s love is requited, they still show immature, complete dependency on the other person, perpetually craving their affection. While she considered it as quite normal, later it was revisited by another psychology professor Albert Wakin, who reconceptualized limerence as pathology, fitting to the era of romantic practicality. Wakin says limerence has features of both obsessive compulsive disorder (OCD) and substance addiction. Underscoring Wakin’s finding, Helen Fischer, a biological anthropologist, opined that, based on their MRI studies on the brain, the picture of beloved increases blood flow at a certain area of focus at the brain, generating neurotransmitter dopamine, a natural stimulant that gives energy, focus, feelings of euphoria and most important, that instinct to seek out a particular beloved. Cocaine could also do a very similar job, an indication that the expression “lover’s high ” is grounded in a very real physical phenomenon. What all this means, according to Fischer and her team, is that passionate love is fundamentally a drive to propel us towards the reward of attachment with a specific mate.

There is another theory, which works in a different way, put forth by Prof. Cupach and Spitzberg, called “dynamic goal linking”. Simply put, this theory proposes that having a romantic relationship as a “lower-order goal” , such as being cared for, easing our loneliness or finding self-worth, that extends to a higher-order goal, could have constructive effects. However, lower order goals are supposed to be flexible and replaceable. In other words, when a woman gives up on her unrequited love, she might also feel that she’s also giving up an opportunity to attain her greater life goals, because goal linking psychologically binds the lower goal to higher one. When a woman spends her energy on a productive task, it is often misunderstood by us as a way to distract herself from the thoughts of him. The other side of the story, the possible reality we miss could be that we don’t consider how inspiring unrequited love can be. This goal linking theory helps explain why the script of unrequited love shakes an unwanted woman, even if getting her nowhere.

Another key take away from the book is that unrequited love could be the best fuel for creativity. Creativity is the fundamental human response to the frustrations of love. Accomplishment is often what saves the unwanted woman from evils and gets her out of the woods of the vicious blackhole of longing. One reason why people love someone without any expectations of loving back is so they can be inspired by love. Psychologists call this “Don Quixote” situation. In Miguel de Cervantes’ 17th century novel, Don Quixote devotes his chivalric requests to his unrequited love, a neighbouring farm girl. Even though she didn’t love back, his adoration allowed him to experience elevated emotions which in turn helped focus his goals and enjoy being inspired to act heroically in someone else’s name. For those on Don Quixote situation love is an adventure, a mystery to be solved. Isadora Duncan, the renowned “Mother of Modern Dance,” catalyzed her arts by channelizing her suffering from many unhappy relationships . She was of the opinion that love and art are inextricable. It is tricky to use a lovelorn state as a source of inspiration though, because to have a control over it is critical.

In the chapter ” The Gender Pass-Female stalkers and their invisible victims“, the author discusses how unrequited women turn into habitual stalkers featured by repeated, unwanted and intrusive behaviors, implicit or explicit threats, and causing fear. In fact, several peer-reviewed studies conducted since 2000s scrutinize the question of gender and unwanted pursuit. The results show that women are just as likely as men to engage in a number of stalking tactics. However, research into perceptions of stalking scenario find that respondents view female stalkers as less dangerous than male .This could also be due to the fact that the male victims of female stalkers are able to defend themselves better than female victims, given that the former has more privilege in a patriarchal society. Female unrequited stalkers can go crazy at times. A person with sanity is aware that nobody would stalk someone who they truly love. Unrequited love can turn women into narcissists and masochists. Though it seem bizarre, at the end of the day, her obsession is her only connection to the other person, and she will do anything to keep the connection, which is called a kind of “masochistic zone”. As a result, she’ll cope with it masochistically by embracing her suffering and deriving satisfaction from it. Romantic obsession also lures women into same sex affairs , typically with punishing consequences, protagonists driven by unrequited love to suicide, insanity or depression, elaborates Lisa Philips demonstrating the case study of Careena, who had never been attracted to women before. Notably, the incident occurred in a far less homophobic time.

Though the word “beloved” seem to have a single meaning, in practice it is multidimensional, as Lisa Philips puts it. The beloved represents the unconditional love that the unrequited lover didn’t have from her family of origin. The beloved represents what’s missing from the unrequited lover’s marriage or relationship. The author discusses a case study of a woman who regularly fell into unrequited love as a way to keep the dream of a perfect union in lime light, knowingly it was unrealistic, a dream of an emotional utopia. The beloved represents the dream of an idealized future with a committed partner. This is probably the most common situation, and it makes all the sense in the world. We are all unrequited lovers, being uncertain whether our feelings will be returned. In this uncertainty, we give tremendous power to our beloved. As human beings we have a drive to experience deep romantic love, and it’s not a crime.

Having discussed several aspects of processing and understanding unrequited love of woman, I do think the final chapter is more meaningful and beneficial to the readers. In the chapter ” Letting go- how the obsession ends” the author discusses how does the romantic obsession end. Well, just as there are many ways to be in obsessive love, there are many ways to get out of it too. Most of the women discussed in the book, as well as the author herself, did not follow any particular strategy. Rather, some found solace in support groups, some sought professional help, an option people whose obsession is hampering their normal functioning or spurring them to destructive behavior should go for. Rest assured, with rare exceptions, unrequited love does end, and the first step to end a romantic obsession is to simply acknowledge it.

Overall, the readers, particularly who had been through unrequited love would find this book insightful to retrospect themselves in a different way rather than victimizing themselves, better understand their situation, complexities associated with the romantic obsession and cultural taboos, and eventually move on. The main take away for me is that, by exploring the power of unrequited love, we can connect more deeply with ourself and our productivity, as Lisa Philips by herself has set an example with this book.

As an Indian national who spent my last two years in a North American country, I often think and wonder about the relationship between the security establishments including police and the common people of this land. I have neither witnessed a low profile individual scared of the police, hesitant to reach out to them for help, nor the security establishment being involved in their day-to-day life. However, to be frank, I still feel a ‘sense of fear’ towards the police which I believe has been inherited from my mother country, India. I am sure, I am no exception. Perhaps, this sense of fear dates back to the British raj era when India was under the jurisdiction of colonial powers. Majority of the Indian middle class people are unwilling to approach the security establishment for any help. Some critics comment that the Indian police are still in colonial hangover. Lathi charge still has daily shows in India.

Many of you couldn’t agree more on the fact that the recent happenings in India has made its “world’s largest democracy” status to swing on hinges. In his 2021 book, ‘The Silent Coup’ Josy Joseph, an Indian investigative journalist unveils a chilling account on the history of India’s deep state. To be frank, the writer’s findings and conclusions were quite unsurprising in the present scenario, perhaps due to the familiarity with many news stories and features in bits and pieces, but what makes the book exceptional is the solid narration based on conclusive evidences on how the political fraternity and the security establishment including military, police, intelligence bureaus and investigative agencies are intertwined, which is supposed to remain as independent entities.

Apparently, the book as a whole, is a series of coverages on national security issues of India, along its length and breadth, though it could be applicable to many other countries. It discusses about the increasing evidences of the brand-new gravest threat to the post-independent Indian state-the subversion of democracy by the ruling elites of the security establishments who are duty-bound to protect it. When I say security establishments, these include the police, the intelligence agencies, the Central Bureau of Investigation (CBI), Research and Analysis Wing (RAW), the National Investigation Agency (NIA), the Anti-Terrorist Squad (ATS), and a handful of allied agencies such as Enforcement Directorate (ED), Income Tax Department which are also key-players. For many of us, these are a group of people in thriller movies who have been overwhelmingly glorified giving us goosebumps with mass back ground scores. But The Silent Coup blasts all of those stigmas. With facts, it enables the reader to think about how can such a small group of people, located mostly in a single city such as Mumbai or Delhi manipulate democratic values, terrorise and suppress the common, send them to jail, turning media into propaganda machines and that’s not the worst of it-converting judiciary into a puppet institution. Having that said, the book may sound like a merely anti-BJP (the ruling party) or Anti-Modi anecdote, but it is not. The harbingers of India’s deep state model traces back into the deeds of all post-independence governments. In fact, it was the Congress party that had sketched the blueprint to manipulate security establishment for political gains, the politics of Indira Gandhi and then Rajiv Gandhi, as Joseph Joseph elaborates.

The Silent Coup chooses the journey of an unfortunate Muslim citizen named Wahid to exemplify and amplify the gravity of religious and political persecution of innocent Muslims, who was one of the falsely accused in a bomb blast case. He had to spend years behind bars for no reason, some who were caught along with him were killed by framing them as terrorists. It is disheartening to say that this dirty model, of creating a fake incident or a terrorist, is what the Indian security establishments follow till date. Many high-profile officers in security establishments rose to higher thrones at the cost of several innocent lives. Far too much of India’s resources have been invested in tracking Islamic terrorism, but it is indisputable that some of its deadliest enemies have been secular Maoists, Hindus or Christians. The author also discusses the result of this bias in terms of the visible near-absence of Muslims in the ranks of the security establishment and the concept of “no right-wing Hindutva bombers existed”. The Special Protection group (SPG) excludes Sikhs. With that note, the interesting chapter “Meet the Bombers” comes, where the author made a brave attempt to name several right-wing terrorists and political figures, important profiles among them being Pragya Singh Thakur, and her role in Malegaon blasts, Amit Shah and so on. The author also accounts how the security establishment operated towards their acquittal. Needless to say that where are they now, Pragya Singh Thakur is now a member of the Lok Sabha and Amit Shah is currently serving as the Minister of Home Affairs.

There is an insightful account on how the security establishment deals with informers. The status and fate of the “informers” are often questionable. Underscoring what we have seen in movies, Josy Joseph verifies that most of the informers lose their lives in the process of maintaining national security. Since our security establishment lacks a defined protocol for someone to qualify as an informant, often informants of poor integrity and with vested interests are chosen. There is no effort to process information for accuracy or to rank informants by their credibility. This results in trusting bogus informants. This is not peculiar to Indian system though. Many of these informants have even been later made into bogus terrorists and exploited in fake encounters, unless they don’t provide what the agencies want. The book reminds us how a seemingly unharmful fake news can cost several lives. Unsurprisingly, poor Muslims are targeted in this “informer” process.

The book also systematically elaborates on how insurgency was conceived in Punjab and the way it was brutally supressed, the classic Kashmir valley issues and how the security establishment repeatedly and violently pushed an average Kashmiri away from the idea of India, the infamous “Gujarat Model”, turbulences in the Northeast and India’s role in the Sri Lankan civil war and associated “our boys” concept of Indian peace Keeping Force (IPKF). Taking LTTE as a case study, the author sharply discusses the failure of India in Sri Lanka. A security establishment must be bias-free and must clearly understand the ground reality. Hence the root cause of the Indian establishment failure was its repeated ignorance of the fact that violence is secular.

The author also reminds the readers that this is not a military-part issue or the problem of states with international borders. The deep state works at a pan-Indian level, and the non-military parts of the security establishments are challenging the constitutional rights of the citizens. Our history of misused draconian laws such as TADA, POTA, MCOCA, AFSPA and UAPA serve as examples. If not, at least an average Indian afraid of dealing with the police is telling a fact. The Silent Coup brings to the table the fact that when the professionalism of the security establishment is put to a test, or when uncomfortable questions are asked, a part of the security establishment will come forward to defend and stand for their institution. That said, oppression becomes a new normal. It is quite obvious for one to feel pessimistic after finishing this book and wonder where India’s security establishment and future democracy are heading. However, it is reasonable to believe that accounts like this could be an eye opener for the next generation bureaucrats, judiciaries and political establishments and that we still are left with a ray of hope.

പ്രൊഫ. ടി ജെ ജോസഫിന്റെ ആത്മകഥ ​​​​“അറ്റുപോകാത്ത ഓർമ്മകൾ”​ ഏകദേശം ഒരു മാസം മുമ്പാണ് വായിച്ചു തീർന്നത്. നാട്ടിൽ ​നിന്നും വന്ന ഒരു സുഹൃത്തിനെക്കൊണ്ട് പ്രത്യേക താല്പര്യപ്രകാരം വരുത്തിച്ച ഒരു പുസ്തകം എന്ന നിലയിലും, അതിനുപരി ഇന്ത്യയിലെയും കേരളത്തിലെയും ഇന്നത്തെ സംഭവവികാസങ്ങളുടെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ വായിച്ചിരിക്കേണ്ട, കാലോചിതമായ ഒരു അനുഭവക്കുറിപ്പെന്ന നിലയിലും, ​’അറ്റുപോകാത്ത ഓർമ്മകളെ’ക്കുറിച്ച് എന്തെങ്കിലും കുറിക്കണമെന്ന് ആദ്യമേ കരുതിയതാണ്.

മലയാളികൾക്ക് പ്രത്യേ​കിച്ച് ​ ഒരു മുഖവുരയുടെ ആവശ്യമി​ല്ലാത്തയാളാണ് പ്രൊഫ. ടി ജെ ജോസഫ് ​.മതേതരമെന്നവകാശപ്പെടുന്ന കേരളവും, സർക്കാരും, മത സംഘടനകളും ആശയങ്ങളുടെ പേരിൽ ഒരുപോലെ വെല്ലുവിളിച്ച തൊടുപുഴ ന്യൂമാൻ കോളജിലെ ജോസഫ് മാഷ്.​ തികച്ചും നിരുപദ്രവകരമെന്ന് കരുതിയ ഒരു ചോദ്യത്തിലൂടെ എങ്ങനെ ഒരദ്ധ്യാപകന്റെ ജീവിതം ശീർഷാസനം ചെയ്യപ്പെട്ടുവെന്നതിന്റെ ജീവിക്കുന്ന ഉദാഹരണം. “അറ്റുപോകാത്ത ഓർമ്മക​ളു”ടെ പ്രധാന പ്രതിപാദ്യമിതാണ്.രണ്ടു ഭാഗങ്ങളായാണ് ​ഈ ​​ആത്‌മകഥ ​ക്രമപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നത്. ​ആദ്യഭാഗത്ത്‌ ​ചോദ്യപ്പേപ്പർ വിവാദവും തുടർന്നുണ്ടായ സംഭവ വികാസങ്ങ​ളും, ​ രണ്ടാം ​രണ്ടാം ഭാഗത്ത് പ്രൊഫസറുടെ മുൻകാല ​ജീവിതവും.​

“അറ്റുപോകാത്ത ഓർമ്മകൾ” കേവലം മതഭ്രാന്തന്മാരുടെ ഇരയായ ഒരു അദ്ധ്യാപകന്റെ സിനിമ സ്റ്റൈൽ ക്ളീഷേ കഥ പറച്ചിലല്ല. പുസ്തകത്തിനൊരിക്കലും ഇരവാദത്തിന്റെ സ്വരവുമില്ല.നൊമ്പരപ്പെടുത്തുന്ന യാത്രയാണ്, ഒരു മനുഷ്യന്റെ തത്വചിന്തകളുടെ സംഹിത കൂടിയാണത്. പുസ്തകം എഴുതിയ ആളുടെ ചിന്തകൾക്കൊപ്പിച്ച് പലപ്പോഴും ​ആമേൻ മൂളിക്കൊണ്ടു സഞ്ചരിക്കുന്ന ഒരു ശരാശരി വായനക്കാരിയാണ് ഞാൻ എന്നുള്ളത് കൊണ്ടാവാം എഴുത്തുകാരൻ പ്രതിപാദിക്കുന്ന പല കാര്യങ്ങളും തുണിയുടുക്കാത്ത സത്യമായി അനുഭവപ്പെടുകയുണ്ടായി. ​സത്യം ! പരമാർത്ഥം !
വളരെ വളരെ ശരിയാണ്! എന്നെല്ലാം ഗദ്ഗദമായി പുറത്തേക്ക് വന്നു. ​”അത്ര നിഷ്കളങ്കമായി തയ്യാറാക്കിയ ഒരു ചോദ്യമൊന്നുമായിരിക്കില്ല , അടി വീഴുന്നിടത്തു പോയി ചെവി കൊണ്ട് വെച്ചതാണ്” എന്നൊക്കെയുള്ള അഭിപ്രായങ്ങൾ സുഹൃദ് വലയങ്ങളിൽ നിന്നും കേട്ടിരുന്നെങ്കിലും പുസ്തകം വായിച്ചു കഴിഞ്ഞപ്പോൾ മാഷിന്റെ ശരിക്കൊപ്പം തന്നെയാണ് ഞാൻ പക്ഷം പിടിക്കുന്നത്. അങ്ങനെ ഉൾക്കൊള്ളാനാണ് എനിക്കിഷ്ടവും.

കൈ വെട്ടിയ മത തീവ്രവാദികളുടെ അക്രമത്തെക്കാൾ ജോസഫ് മാഷിനെ മാനസികമായി ഏറ്റവും കൂടുതൽ വിഷമിപിച്ചതും, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭാര്യയുടെ ആത്മഹത്യ വരെ കാര്യങ്ങൾ എത്തിച്ചതും വർഷങ്ങളോളം അദ്ദേഹം പണിയെടുത്ത കോളേജ് മാനേജ്മെന്റും, സഹപ്രവർത്തകരും, സർകാർ അധികാരികളും അവരുടെ മലീമസമായ പ്രവൃത്തികളുമാണ് എന്നത് ഇല്ലോളം വേദനയോടെയല്ലാതെ വായിച്ചു തീർക്കാനാവില്ല. ഹൃദയസ്പർശിയായ പുസ്തകങ്ങൾ മുമ്പും വായിച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കിലും ഇത്രകണ്ടു മനസ്സ് പ്രക്ഷുബ്ധമായ, ഉറക്കം നഷ്ടപ്പെടുത്തിയ ഒരു വായനാനുഭവം ഉണ്ടായിട്ടില്ലെന്ന് വേണം പറയാൻ.​ ​ ” പരശുരാമന്റെ മഴു” എന്ന അധ്യാ​യം ​ഏത് ​വായനക്കാരനും നിസ്സഹായനായ ഒരു കാഴ്ചക്കാരനായി ​നോക്കി നിൽക്കുന്ന ഒരു വായനാനുഭവമാണ് സമ്മാനിക്കുന്നത് .ഭയ​വും വിഷാദം ​ഘനീഭവിച്ചു നിൽക്കുന്ന ​ജോസഫ് മാഷിന്റെ വീടും പരിസരവും വായനക്കാരിലേക്ക് കൂടി ഊളിയിട്ടിറങ്ങുന്നുണ്ട് . എങ്കിലും​,​ അതിനെയൊക്കെ മറികടക്കുന്ന’ ക്രൂര’മെന്നു തോന്നിപ്പിച്ച നർമ ബോധം ഒരു പരിധിവരെ ഇതിനെ ശമിപ്പിച്ചിട്ടുമുണ്ട്​ എന്ന പറയാതെ വയ്യ ​. എങ്ങനെ പറ്റുന്നു? ​സ്വയം കോമാളിയാവുകയാണോ??!! ​എന്ന് ചോദിച്ചു പോകുന്ന പല മുഹൂർത്തങ്ങൾ പുസ്തകത്തിലുണ്ട്.​ ​അതെ സമയം, ഹമ്പട! മാഷിന്റെ ബുദ്ധി കൊള്ളാമല്ലോ ! അത്ര പാവമൊന്നുമല്ല! എന്ന് തോന്നുന്ന ചില സന്ദർഭങ്ങളും ഉണ്ട്.

പുസ്തകത്തിലെന്നെ ഏറ്റവും ആകർഷിച്ച ഘടകം ആരെയും കുറ്റപ്പെടുത്താൻ വേണ്ടി എഴുതിയ പുസ്തകമാണ് എന്ന് ​വായനക്കാർക്ക് ഒരിക്കലും ​​അനുഭവപ്പെടില്ല എന്നതാണ്.​ ജീവിതാനുഭവങ്ങളുടെ തുറന്നുപറച്ചിലുകളാവുമ്പോൾ ഏതെങ്കിലും ഒരു വിഭാഗത്തെ /വ്യക്തിയെ ഒക്കെ പഴിച്ച് തന്നെ ഈ അവസ്ഥയിലാക്കിയ ആളുകളോട് വായനക്കാരെക്കൊണ്ടുകൂടി വെറുപ്പിച്ചു കൊണ്ട് നിഷ്പ്രയാസം എഴുതി അവസാനിപ്പിക്കാവുന്ന ഒരു ആത്മകഥ, വളരെ വ്യത്യസ്തമായ രീതിയിലാണ് പ്രൊഫ.അവതരിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നത്. ജ്ഞാനപീഠ പുരസ്‌കാരം നേടിയപ്പോൾ ഇടതു കൈ കൊണ്ട് ഒ.എൻ.വി കുറുപ്പിന് അഭിനന്ദന കുറിപ്പെഴുതി അയച്ചതും, അദ്ദേഹം അതിനൊരു കവിതയിലൂടെ മറുപടി അയച്ചതും, കൂടെ പതിനായിരം രൂപയുടെ ചെക്ക് കൂടി വെച്ചതും എന്നെ അത്ഭുതപ്പെടുത്തി. മനുഷ്യ സ്‌നേഹി എന്ന് നമ്മൾ കരുതുന്ന/ കരുതിയ സുകുമാർ അഴീക്കോടിനെ പോലുള്ളവരുടെ വൈരുദ്ധ്യാത്മക സമീപനവും ഞെട്ടലുളവാക്കി.

തീവ്രമായ ജീവിതാനുഭവങ്ങൾ പറഞ്ഞവസാനിപ്പിക്കുക മാത്രമാണ് പുസ്തകം എന്ന് കരുതിയിടത്ത് , തന്റെ ബാല്യവും , യൗവ്വനവും അധ്യാപക ജീവിതവുമെല്ലാം വിവരിച്ചുള്ള രണ്ടാം ഭാഗം കൂടി ചേർത്തത്തിലൂടെ പുസ്തകം വായനക്കാർ ആവശ്യപ്പെടുന്ന പൂർണതയിലെത്തുന്നുണ്ട് .വർത്തമാന കേരളവും ഇന്ത്യയും നമ്മൾ ഉൾപ്പെടുന്ന അവിടത്തെ അഭിനവ മതേതരവാദികളും ​“അറ്റുപോകാത്ത ഓർമ്മകൾ”​ വായിക്കണം.​ആശയപരമായ വിയോജിപ്പുകൾ ഉണ്ടാകാമെങ്കിലും ജോസഫ് മാഷും അദ്ദേഹത്തിന്റെ അനുഭവങ്ങളും എക്കാലവും പ്രസക്തമാണ് എന്നത് നിസ്തർക്കമാണ്. പുസ്തകത്തിൽ പറയുന്ന പല കാര്യങ്ങളും ​മത ​വിശ്വാസികളായ സഹോദരങ്ങൾ​ക്ക് ​ ഉൾകൊള്ളാൻ കഴിഞ്ഞെന്ന് വരില്ല. യഥാർത്ഥ വായനക്കാരൻ എന്ന നിലയിലേക്ക് മാറാൻ ഒരു മതത്തിൻ്റെ മാത്രം വക്താവായി ഈ പുസ്തകത്തെ സമീപിച്ചാൽ കഴിഞ്ഞെന്നും വരില്ല​.​

It is quite fortuitous that on the occasion of Canadian Federal Election, I finished reading” Fighting for a Hand to hold, Confronting medical colonialism against Indigenous children of Canada” written by Samir Shaheen-Hussain. This is a relatively new book published an year ago (September 2020), which I haven’t heard of until I came across Shaheen-Hussain’s interview to New Scientist magazine. The author, Samir Shaheen-Hussain, is a paediatric emergency physician cum indigenous rights activist who played a pivotal role in successful campaign against non-accompaniment rule in Quebec in 2018 (Parents of Indigenous children living in remote areas of Quebec were not allowed to accompany their children when they need emergency medical evacuation). In that interview, he points out that the indigenous children of Canada were used by the Canadian medical establishment, backed by political policies, for scientific experimentation such as tuberculosis treatment, with the fruits of the studies only going to a wider Canadian population while indigenous communities were at the bottom of the list in accessing tuberculosis treatment. They were considered not to be able to be ‘compliant’! Now that hundreds and hundreds of unmarked graves of Indigenous children have been recently discovered in Canada from the sites of former residential schools, mostly run by Catholic churches backed by the government, and that has shocked the entire world and exposed the dark history of Canada, I felt this book was a timely read. The fact that the book is authored by a paediatrician made me think that the book could only be a sort of memoir. However, the author has accounted the real-time experiences from the victims and survivors, insights from peer-reviewed research articles and historical archives, which makes the book richer and its non-linear narrative style makes the readers understand the relevance of the topic even today.

The book is divided mainly into four parts with each part having multiple chapters. The opening part sheds light on the successful #aHandtoHold campaign and the grassroot level collective efforts behind its motive to end the decade-old non-accompaniment rule implemented on Quebec’s indigenous community. These efforts unfolded how Canadian medical field was under the claws of medical colonialism, and that how does it still continue its violent legacy. By the term ‘medical colonialism’ the author describe the genocidal role played by the Canadian health care system in the colonial domination over Indigenous people. The book starts with an individual example from Quebec, to make the reader easy to progress into a bigger picture of the classic, deep rooted colonialism. The author comes across two seriously injured Inuit children who demanded emergency medical beyond their local clinic’s capacity. Accordingly, these kids were airlifted by medical evacuation flight to the Montreal Children’s Hospital, where the Dr. Shaheen-Hussain works. Now the problem comes, their parents are not allowed to accompany them in the same flight. Apparently, the kids reach at the emergency room. They cannot speak any other language other than their native language and there is no translator. This disturbs the author about the parental rights . Their parents were never been consulted for any of the treatments provided nor obtained any consent before any medical procedure, and that these children were sent into trauma as they were left off amidst strangers around and not knowing their language. Later, the author takes the lead to work with the bureaucrats and politicians, however the response was cold. Such initiatives followed by a series of events later, which culminated in the success of #aHandtoHold campaign. At this juncture, the author doesn’t forget to admit to the readers that he is also no different than us, who enjoys all privileges.

After engaging the readers in an active dialogue of how does the medical establishment and the government deals with such scenarios even today, and leaving a message that things like this are not at all a surprise, the author uplifts us to the ‘must read’ parts of the book; part two and three. Second part starts with a thoughtful quote by George Orwell, taken from Animal farm: “All animals are equal , But some animals are more equal than others“. Here, the author describes in detail on the concept of social determinants of health, equality and equity, also discussing their limitations. It makes the readers understand how the “causes of causes” allowed the practice of indigenous people to be marginalised in health care persist for so long due to systemic racism and colonial policies rooted in capitalism. A social-justice approach is used to explain how the government’s non-accompaniment policy, though equally applied to every children, had inequitable consequences on indigenous children, stemming from the underlying inequalities in their basic life. It is quite clear that colonialism was always the mediator in separating indigenous children from their communities, in a most ‘rational’ way in the label of residential schools and later the contemporary child welfare system and now the foster care system, with the trauma being infiltrated to several generations. By discussing equality and equity, and clearly defining various type of racism that have been used by us interchangeably, Fighting for a Hand to Hold chronicles how structural racism works in health care, including in medical training. Shaheen-Hussain points out that even today, women and transgender community are underrepresented in clinical trials generating a gender-based data gaps that continue to be ignored by the medical establishment, and the same applies to racialized people.

The third part is heavily interwoven with history, on the multiple ways that indigenous children have been harmed at the residential schools (that was “supposed to be” for the welfare of indigenous children) by Canadian medical professionals, sponsored by colonial policy of the government, corporates, bureaucrats and institutionalised racism. The most painful read is regarding how unethical medical experiments were conducted on these children. At one point he says:

Nutrition scientists considered malnourished children at Indian Residential Schools as perfect experimental materials, and the worst part was that they were further subjected to malnourishment ‘to create a baseline’ for their studies. Author also discusses how unethical medical experiments on Tuberculosis, skin grafting and other blood works were performed on the children in residential schools and that they were not benefitted. Once died, the bodies of the children were mostly not handed over to the parents but were used for autopsy and further studies without the consent of the families. To exemplify this, the author shares an instance happened to an indigenous mother. An autopsy was performed on her adolescent son, against her disapproval. The mother figured this out by happenstance from one of the staff members of the funeral home. After burial, the mother later learned that the medical team had removed her son’s brain for running various tests. Finally, after lots of fights, she retrieved that brain and she had to do wait until the snow to be thawed to do a decent reburial.Eugenics and ‘purity’ are also being discussed, and it was not too long back that it was among the indigenous people of Canada, as recent as 1970s. It is shown that ‘hundreds to thousands of indigenous women were coercively sterilized up until the 1970s outside of Alberta and British Columbia. The book also shed light on how mining, corporates, Christian missionaries joined hands in this mission and the message was to ‘civilize the wild, barbaric heathen Indians’ and was violently and enthusiastically carried out by aggressive racist officers.

In the last part, Shaheed-Hussain describes the mass separation of indigenous children through foster care, which still happens today. Not unlike the experience of residential schools, these children placed with white foster parents were often abused and suffered from identity dilemma, low self-esteem, addictions, lower levels of education and unemployment. The author leaves an eye opening thought that the reality is colonial governments have little interest in ending injustices they’ve created and maintained because they profit from them so significantly, also citing an instance of present Prime Minister of Canada, Justin Trudeau’s response. In short, Fighting for a Hand to Hold deserves a broad readership among those who all are compassionate and are willing themselves for reconciliation, non-Indigenous medical professionals, politicians, social workers, and of course the youth, and that all must raise voices for decolonising health care. Now that from this year onwards Canada is observing holiday on National Day for Truth and Reconciliation on 30th September to honour the lost children and survivors of residential schools, their families and communities, let’s recall Malcolm X’s words here:

” If you stick a knife in my back nine inches and pull it out six inches, that’s not progress. If you pull the way out, that’ s not progress. The progress comes from healing the wound that the blow made”

Quite unexpectedly, I happened to have my first ever encounter with a Canadian writer Michael Crummey through The Innocents. Set up in Newfoundland’s North coast, The Innocents is basically a mind-blowing historical fiction set up in 1800s. Taking the reader through the lives of two siblings Ada and Everet, a younger sister and an elder brother, the novel revolves around their acquisition of knowledge and survival at a brutally isolated coastal cove.

A historical fiction usually may seem dry to read; however, the story line of this novel is very simple. Without much of an introduction, the story directly takes off with the death of two parents and youngest sibling Martha, forcing 12 and 10 year old Evered and Ada to survive in a completely solitude. They had zero notion of how the world outside is and all they had was a boat and little knowledge on fishing .Till then, they had seen only one other human being Mary Oram,a midwife who came to take care of their mom’s delivery of Martha. After being orphaned and isolated, they did not relocate from there owing to Ada’s sentiments for Martha’s graveyard. They never had any formal education, never knew the concept of money or been to practice Christianity. Moreover, verbal communication among themselves was infrequent. This is quite often reflected in their grammarless English dialect (also the story dates back to eighteenth century). Regardless, upon close to startvation and out of no choice, they decided the show to be going on.They started to engage with the only job they knew to do. Everet ventured out into the little known sea for fishing, while Ada spent her time growing vegetables and picking berries. They processed these and later exchanged with a merchant ship The Hope twice an year for supplies to meet their needs.

The first few chapters of the book appear quite monotonous to the reader where Crummey has taken enough effort to portray the character of Ada and Everet and the coastal landscape. Ada is pictured as clever, curious to join Everet’s activities whereas Everet is hardworking and loyal. Growing together, they both improvise their knowledge on human traits such as jealousy, discomfort, frustration and love. It makes the reader think about the extreme situation where you have only one other person available to learn and explore everything.

The novel takes a powerful turn when both reach their adolescence. By the time, from one of their merchant visitors, they had started to experience the feeling of missing someone and the requisite of getting paired. The Innocents’ innocence in their brother sister relationship started to fade, they were confused and did not know how to handle their developed desires. Regardless, their bond takes a turn developing a will they?/ won’t they? tension in readers navigating through complex relationships and their aftermath.

Altogether, The Innocents is a story of survival, acquisition, mystery and complex relationship. Apparently, one who read the novel The Blue Lagoon, written by Henry De Vere Stacpoole would definitely find The Innocents a close parallel; nevertheless, both might provide different reading experience.

Acknowledgment: Many thanks to Prof. Birss for passing me this book!

It was an awful coincidence when it turned out so timely that it was the same week I managed to finish the book “Caste: The Origins of Our Discontents” written by Isabel Wilkerson on the invisible yet omnipresent caste system in the US, simultaneously coming across the shocking news of a gunman who killed six women of Asian descent and two others in attacks happened at the spas across the Atlanta area, US. The book has therefore a life and these recent happenings bear a testimony to the scope of the book, making it worth reading, especially from an American perspective, given the status quo of social discontents is apparently reflected by the surge in violence against non-American descendants.

Honestly, it took a while to finish this book, as I felt it is a heavy read to me and dried out (only) at the beginning. The book has seven parts with each part having several sub chapters. Isabel starts with discussing the toxins in the permafrost and heat rising all around. While reading the very first chapter, I was wondering why Isabel is bringing the thawing of the permafrost of Siberian tundra by heatwave-pathogen relationship and all that. Sooner or later, the discussion proved her beautiful craftmanship towards getting in to a nice introduction to the classic problem of Caste. Thereafter, every page is fortified with Isabel’s own research findings, facts, historical basis, reports, wordings from several relevant personalities related to the topics and moreover simple and familiar examples.

Being from India, a country known to have caste based oppressions still existing, it was interesting to read about what caste meant to America. I was therefore hoping the book to have several referrals to India and it was not surprising that Isabel could draw a clear parallel between the caste based oppression in India vs America, also comparing with that of Nazi Germany in very detail. Apparently, in an American context, it is not the word ‘Caste’ which is familiar to us when one talks about all these violence against people of non-American descents, especially African Americans. It is the word ‘Racism’ which is always being used while apprehending and discussing such issues. Isabel therefore clearly describes what we mistakenly think of as race and racism from the historical perspective of the US, and the notion still is, in fact, better redrawn as caste which is the baseline of racism when analysed in depth.

Coming to the title of the book ‘Caste: The Origins of Our Discontents’, the reader is in constant search of the answer to the origin of caste in America. In Isabel’s detailed narrative, caste’s origin dates back to America’s slavery times, where a hierarchy of humanity was evolved with the English Protestants at the very top while the rest rank in a descending order with Africans descendants at the bottom. It is this ranking that makes caste different from race. Though often people interchangeably consider and use caste and race, they are neither synonymous nor mutually exclusive. They can and do coexist in the same culture and serve to reinforce each other. Race, in the US is the visible agent of the unforeseen caste. Caste is the bones, race the skin. Race, which is fluid and subjected to redefinition over time, is what we can see, the physical traits that have been given arbitrary meaning and becomes a shorthand for who a person is. Instead, caste, which is fixed and rigid is the powerful infrastructure that holds each group in place-Isabel says. As race is periodically redefined according to the needs of dominant community at the US at a particular time, the requirements to qualify as ‘white’ also is subjected to change accordingly. However, the dominant caste concept remains unchanged. Whoever fits with the definition of ‘white’ are entitled to the privileges of the dominant caste. Hence caste, unlike race, is often invisible, invincible and hard to topple from the envelope of race. It is this very invisibility which gives caste its power and stays in perpetuity. Caste predates at the notion of race. They are so interwoven in America that decoupling is close to impossible. Because any action that mocks, harms, even assumes or attaches stereotype on the basis of the social construct of race, can be considered as racism. On the other hand, any structure that put someone in their place by elevating that person on the basis of their ‘perceived category’ can be seen as casteism. Importantly, many of us don’t feel ourselves like a racist or a casteist, but as long as we invest in keeping that hierarchy intact or content to do nothing to change it, we are right there at the onset of a ‘casteist-to be’. Overall, Isabel’s whole idea of this book is to make us understand that race is not a complex enough or a sole framework to comprehensively understand this inequalities in today’s America.

Yes, it is hard!!

Isabel also brings in a small discussion on the origin of the words race and caste as well. The word ‘Race’ is likely derived from the spanish word ‘raza‘ which was originally used to refer to the ‘caste or quality of authentic horses’ whereas the word ‘caste’ comes from a Portuguese word ‘casta‘ which meant ‘race’ or ‘breed’. However caste concept, especially when applied to an Indian context is even older than the Portuguese invasion of India or the European concept of race as the existence of the ranking system, i.e, four varnas is thousands of years old or as old as the birth of Hinduism. From there, she takes off to probe the Indian caste system to draw parallels with that of the US, also to show that how does caste operate beyond borders, by analysing the work of Dalit scholar and social reformer (and many more) Dr. B. R. Ambedkar. Ambedkar is considered as the chief architect of the Constitution of India and a key-player in shedding light on the inequities of the caste system, especially on the subjugation of Dalits (“Dalit” means “broken down” or “oppressed”) through his writing and social works. Caste, Ambedkar argues, is a ‘graded inequality’, spanning from Brahmins at the top to Dalits at the bottom. From the American side, she brings in the ideas of legendary figures such as Martin Luther king, W.E.B Du Bois and so on. She did not also forget to acknowledge their mutual visits to India and the US in the middle of the 19th century to excavate these issues. Another reason why India and US is compared is that (and Isabele nicely connects them too), US is the world’s most powerful democracy while with India is the world’s largest. Dalits were considered as untouchables and were forbidden from education in India, as enslaved Africans were in the US. It therefore hinges on the aspect that both groups faced denial at education. Several ‘customs’ emerged to uphold the social construct of degraded status, which meant both Dalits and African Americans to enter by back doors and to wear unattractive clothing. While having striking similarities between India and the US, there are subtle differences as well. The diversified Indian caste system involves infinity of caste ranks. Among those who follow Hinduism, there are atleast 20+ hierarchically ranked castes. Essentially, most of them have an idea of who is ‘above and below’ them. Brahmins, who are at the apex of the system, usually does not undergo redefinition of who belongs to them or not belongs to them whereas that is not the case with the bottom-mainly the Dalits. They always have a community they think are lower than them: mostly associated with the nature of job such as hair cut, scavenging works etc. which makes them feel ‘purer’ or ‘better’. So the bottom part is not as rigid as with the top. In the US, on the other hand, the system is only binary- there is only black or white (not sure if there are ‘graded’ blacks and whites) and hence there is less evidential basis for one white/black person to feel racially inferior to another white/black. Nevertheless, in this modern renaissance era, both countries are still washing their laundries from the past, though there are remedial and affirmative actions of ‘reservations’ established in India. Notably, these too have ignited several backlashes including those from African-American critics, echoing the concepts of reverse discrimination. That is another story.

Despite the book appears as seemingly an intellectual read, Isabel shares several real-time stories that help the readers to loosen themselves. For example, as an African-American journalist, she shares her own experiences. While she was on an assignment with taking interviews with various people, a boutique manager, based on her appearance, simply did not buy that she was the Isabel Wilkerson who has been given appointment to interview him, even after showing her ID card. She quotes from a Nigerian- born playwright she met at London that African people think there are no black people in Africa. They are just Igbo, Yoruba, Ewe or Akan there. They don’t become black until they go to America or the UK. It is only then they become black. She also shares a story about a black girl born in Texas in 70s named by her parents “Miss”. The naming was done deliberately because the rule at that time was that, the lowest caste was to remain low in every way all the time, making sure that the inferiority is always reinforced. Black men/women were never to be addressed as “Mister/Miss/Mrs.” So Miss faced severe outrage from her teachers at school.

Overall, “Caste: The Origins of Our Discontents” is a timely book amidst the current scenario of socio-political and ideological debates and controversies on casteism and racism. Though the topic does not look novel, the book is surely a good read. Isabel is opinionated that unless one penetrates to the depth of the complex, interwoven race-caste relationships and their rippling effect on the surface of American democracy, caste will stay immortal.

നമുക്ക് പൊതുവെ ചിന്തിക്കാൻ  ഇഷ്ടമില്ലാത്ത വിഷയങ്ങളാണ് മരണവും, മൃതശരീരവും, പോസ്റ്റ് മോർട്ടവും, മരണാനന്തര ചടങ്ങുകളും എല്ലാം. അതുകൊണ്ട് തന്നെ മരണത്തിനും  അതിന്റെ ശാസ്ത്രീയ വശങ്ങൾക്കും അതിനെ  കുറിച്ചുള്ള വ്യത്യസ്തമായ കാഴ്ചപ്പാടുകൾക്കും അതുമായി  നിരന്തരം ബന്ധപ്പെട്ടു പ്രവർത്തിക്കുന്ന ആളുകളുടെയും  അവരുടെ അനുഭവങ്ങളുടെയും സ്ഥാനം  എക്കാലവും നമ്മുടെ പരിധിക്ക് പുറത്താണ്. അല്ലെങ്കിൽ, “രംഗബോധമില്ലാത്ത കോമാളി, ഹാ, ജനിച്ചാൽ മരിച്ചല്ലേ പറ്റൂ, ദുഷ്ടന്മാരെ പന പോലെ വളർത്തും, നല്ലവരെ ദൈവം വേഗം തിരിച്ചു വിളിക്കും, ജീവിക്കുന്നു ഞങ്ങളിലൂടെ.. ” പോലുള്ള ക്‌ളീഷേ ഡയലോഗുകളിൽ മരണത്തെ കുറിച്ചുള്ള ചിന്തകൾ ഒതുങ്ങും. എല്ലായ്‌പോഴും ഒരു വില്ലൻ പരിവേഷമോ അല്ലെങ്കിൽ ഒരു ദൈവീക പരിവേഷമോ ആണ് മരണത്തിനു ലഭിക്കാറുള്ളത്.ജീവിതത്തിന്റെ നേരെ വിപരീത സ്വഭാവമുള്ള ഒന്നായിട്ടാണ്  മരണത്തെ എപ്പോഴും നമ്മൾ  തുലനം ചെയ്യാറുമുള്ളത് -ഉദാഹരണത്തിന്,ജീവിതം= നന്മ, ദൈവത്തിന്റെ പ്രതിഫലം, സ്വർഗം, വെളിച്ചം, മരണം = തിന്മ, ദൈവത്തിന്റെ ശിക്ഷ, നരകം, ഇരുട്ട് ..എന്നിങ്ങനെ. കൂടുതൽ കാലം ജീവിച്ചിരിക്കുക എന്നുള്ളത് ആഘോഷിക്കപ്പെടുന്ന ഒരു കാര്യമാണ് . ലോകത്തിൽ  ഇതുവരെ ഏറ്റവും കൂടുതൽ കാലം ജീവിച്ചിരുന്നതായി രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുള്ളത് ഒരു ഫ്രഞ്ച് വനിതയായ ജിന്നി കാൾമെന്റ്  ആണ്. 122 വർഷവും  164 ദിവസവുമായിരുന്നു മരിക്കുമ്പോൾ അവരുടെ പ്രായം. താരതമ്യേന ഇവർക്ക് ഒരു 25 വയസ്സ് അധികം കിട്ടി എന്ന് നമ്മൾ കരുതുമ്പോൾ ഈ അധികമായി കിട്ടുന്ന ആയുസ്സ് ജീവിതത്തിന്റെ ഏറ്റവും നിർണായകമായ യുവത്വത്തിൽ കിട്ടുന്നതല്ലേ കൂടുതൽ കാര്യക്ഷമവും ഉപകാരപ്രദവും എന്നും ആലോചിക്കുന്നത് സ്വാഭാവികം. ജനനവും മരണവും ഒരു സാങ്കല്പിക രേഖയുടെ രണ്ടറ്റത്തുള്ള പാരമ്യതയാണ് എന്നുള്ള നമ്മുടെ ഒരു പൊതുബോധത്തിൽ, മരണം മറ്റെന്തെങ്കിലും  ഒരു അസ്തിത്വത്തിന്റെ തുടക്കം ആണെന്നുള്ള ഒരു വീക്ഷണം പൊതുവെ ചർച്ച ചെയ്യപ്പെടാറില്ല. മരണാനന്തര ജീവിതം എന്നൊരു ആശയത്തെ കുറിച്ച് പല മതങ്ങൾക്കും പലവിധ കാഴ്ചപ്പാടുകളുണ്ടെങ്കിലും അവയുടെ ഒരു പൊതുസ്വഭാവം ജീവിച്ചിരുന്നതിനേക്കാൾ ശാന്തിയുള്ളതും സമാധാനപൂർണവുമായിരിക്കും മരണാനന്തര ജീവിതം എന്നുള്ള ഒരു തരം വിശ്വാസത്തിൽ അധിഷ്ഠിതമാണ്. ശാസ്ത്രം ഏറെ പുരോഗമിച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കിലും ഇപ്പോഴും മരണം നമുക്കൊരു പ്രഹേളികയാണ്.  കുഞ്ചൻ നമ്പ്യാരുടെ ‘കാലനില്ലാത്ത കാലം’ ഇന്നും ഒരു സങ്കല്പമായി തുടരുകയാണ്. 

മരണത്തെക്കുറിച്ച് നമ്മുടെ കാഴ്ചപ്പാടുകൾ ഇങ്ങനെയൊക്കെ ആണെങ്കിലും മരണത്തെ മറ്റൊരു വീക്ഷണകോണിലൂടെ നോക്കിക്കാണുന്ന ഒരു കൂട്ടം ആളുകളാണ്, നരവംശ ശാസ്ത്രജ്ഞരും ഫോറൻസിക് വിദഗ്ദ്ധരും. ഇവരുടെ നിത്യജീവിതത്തിന്റെ ഭാഗമാണ് ‘മരണം’. ഇങ്ങനെയുള്ള ഫോറൻസിക് നരവംശശാസ്ത്രജ്ഞരുടെ കാഴ്ചപ്പാടിൽ നിന്ന് മരണാനന്തര ജീവിതത്തെ കുറിച്ചുള്ള അവരുടെ ബോധ്യങ്ങളും, അനുഭവങ്ങളും പറഞ്ഞു കേൾക്കുന്നത് തികച്ചും വ്യത്യസ്തമായ ഒരു അനുഭവമാണ്. അത്തരത്തിൽ, മരണത്തെക്കുറിച്ചും, നശ്വരതയെക്കുറിച്ചും കൊലപാതകങ്ങളിലെ ചുരുളഴിക്കലുകളെക്കുറിച്ചും വളരെ രസകരമായി പ്രതിപാദിക്കുന്ന ഒരു പുസ്തകമാണ് “ALL that REMAINS , A renowned forensic scientist on death, mortality and  solving crimes “. ഒരു ഫോറൻസിക് നരവംശശാസ്ത്രജ്ഞയും ഡണ്ടീ സർവകലാശാലയിലെ മുൻ അനാട്ടമി പ്രൊഫസ്സറുമായിരുന്ന സ്യൂ ബ്ലാക്ക്  (Dame Susan Margaret black ) ആണ്  ഈ പുസ്തകം എഴുതിയിരിക്കുന്നത്. ഇംഗ്ലീഷിലാണ് പ്രസിദ്ധപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നതെങ്കിലും വളരെ ലളിതമായ ഭാഷയാണ് ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നത്. തന്റെ വ്യക്തി ജീവിതവും, മരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടുള്ള കണ്ടെത്തലുകളും, ഒരു ജഡം ഏതെല്ലാം വിധത്തിൽ  സംസ്കരിക്കുകയും സൂക്ഷിക്കുകയും ചെയ്യാമെന്നുള്ളതും, ജഡത്തിന്റെ ശേഷിപ്പുകളിൽ നിന്നും ഏതെല്ലാം തരത്തിലുള്ള വിവരങ്ങൾ ഒരു ഫോറൻസിക് ശാസ്ത്രഞ്ജന് ശേഖരിക്കുകയും അതിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ  ഒരു കൊലപാതകത്തിൻെറ  ചുരുളഴിക്കുകയും ചെയ്യാമെന്നും ആ പ്രക്രിയയിൽ   നേരിടാറുള്ള വെല്ലുവുളികളും ഒക്കെയാണ് പുസ്തകത്തിന്റെ പ്രമേയം.

പതിമൂന്ന് അധ്യായങ്ങളുള്ള ഈ പുസ്തകം തുടങ്ങുന്നത് സ്യൂ ബ്ലാക്കിന്റെ കുട്ടിക്കാലത്തു നിന്നാണ്. പഠിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം കുട്ടികൾ പാർട്ട് ടൈം ജോലി ചെയ്ത് പരിശീലിച്ചിരിക്കണം എന്ന മനോഭാവമുള്ള ആളായിരുന്നു ബ്ലാക്കിന്റെ അച്ഛൻ. അത് കൊണ്ട് പന്ത്രണ്ട്  വയസ്സിൽ തന്നെ ബ്ലാക്ക് തന്റെ സമീപത്തുള്ള അറവുശാലയിൽ ബ്ലാക്ക് ഒഴിവു ദിവസങ്ങളിൽ ജോലിക്ക് പോകാൻ തുടങ്ങി. ഫോറൻസിക്സ്  പഠിക്കണമെന്നൊരു ധാരണയും അന്നുണ്ടായിരുന്നിലെങ്കിലും, തന്റെ അഭിരുചി മാംസം കാര്യക്ഷമമായി മുറിച്ചെടുക്കലിലായിരുന്നെന്നു അവിടെ നിന്ന് മനസ്സിലായെന്നും, അവിടെ വെച്ചാണ് അനാട്ടമിയുടെ ഏകദേശ ധാരണ തനിക്ക്  കിട്ടുന്നത് എന്നും ബ്ലാക്ക് അഭിപ്രായപ്പെടുന്നുണ്ട്. തന്റെ ആദ്യത്തെ ഡിസെക്ഷൻ അനുഭവങ്ങളും, അതിന്റെ ശാസ്ത്രീയമായ നടപടിക്രമങ്ങളും  അവർ ലളിതമായ ഭാഷയിൽ പങ്കുവെക്കുന്നുണ്ട് .അക്കാലത്തു (1980 കളിൽ ) ഏറ്റവും കൂടുതൽ ശവ ശരീരങ്ങൾ ഇറക്കുമതി ചെയ്യപ്പെട്ടിരുന്നത് ഇന്ത്യയിൽ നിന്നാണത്രെ! ഇപ്പോഴത് നിയമവിരുദ്ധമാണെകിലും കരിഞ്ചന്ത വ്യാപാരം മുറക്ക് നടക്കുന്നുണ്ട് എന്നാണ് ബ്ലാക്കിന്റെ അഭിപ്രായം.

തുടർന്നുള്ള അധ്യായങ്ങൾ കൂടുതലും ശാസ്ത്രീയ സ്വഭാവമുള്ളവയാണ്. പോസ്റ്റ് മോർട്ടവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഓരോ ഘട്ടവും ഏതൊരു സാധാരണക്കാർക്കും മനസ്സിലാവുന്ന രീതിയിൽ (ചില സാങ്കേതിക പദങ്ങൾ ഒഴിച്ചാൽ ) ബ്ലാക്ക് ലളിതമായി വിശദീകരിക്കുന്നുണ്ട്. അതിൽ മരിച്ച സമയം തിട്ടപ്പെടുത്തുന്ന പ്രക്രിയയുടെ ഓരോ ഘട്ടവും ഒരു ഉദാഹരണം മാത്രം.​ ​വായനക്കാർക്കു​ള്ള  പല സംശയങ്ങൾക്കുമുള്ള ഉത്തരം ഈ അധ്യായങ്ങളിൽ നിന്ന് തീർച്ചയായും ലഭിക്കും. ​മരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടുള്ള ​​ഡി എൻ എ അനാലിസിസിന്റെ സാധ്യതകളും അതേ സമയം എങ്ങനെ അതൊരു കുടുംബ രഹസ്യം തകർക്കുന്നു എന്നെല്ലാം  ബ്ലാക്ക് രസകരമായി പ്രതിപാദിക്കുന്നുണ്ട്. ഉദാഹരണത്തിന് , കാണാതായ സഹോദരനു എന്തോ അപകടം സംഭവിച്ചെന്ന ധാരണയിൽ രണ്ടു സഹോദരിമാർ  ആശുപത്രികളായ ആശുപത്രികൾ കയറിയിറങ്ങുന്നു. എവിടെയും അയാൾ പ്രവേശിപ്പിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല. ബന്ധുക്കളും സുഹൃത്തുക്കളും അയാളെ അവസാനം കണ്ടിട്ടുമില്ല. ഒരാഴ്ചക്ക് ശേഷം തിരിച്ചറിയാത്ത ഒരു ജഡം കണ്ടു കിട്ടുന്നു, ശാരീരിക ഘടന വെച്ച് കാണാതായ ആള് തന്നെയെന്ന് ഏറെക്കുറെ തിരിച്ചറിഞ്ഞെങ്കിലും ഒരു വിധത്തിലും അയാളുടെ ഡി എൻ എ സഹോദരിമാരുമായി സാമ്യതയില്ലെന്ന്  തെളിയുന്നു . തുടർന്നുള്ള അന്വേഷണത്തിൽ ഇത് കാണാതായ ആൾ തന്നെ എന്നും,അയാൾ ഈ സഹോദരിമാരുടെ രക്തത്തിലുള്ള ആളല്ലെന്നും പണ്ട് ദത്തെടുക്കപ്പെട്ടതാണെന്നും തിരിച്ചറിയുന്നു. സഹോദരൻ നഷ്ടപ്പെട്ടു എന്ന ദുഃഖത്തിന്  പുറമെ അവർക്കിപ്പോൾ ഒരു ആഘാതം കൂടി-അത് തങ്ങളുടെ രക്തത്തിലുള്ള സഹോദരൻ ആയിരുന്നില്ല എന്ന ഞെട്ടിക്കുന്ന സത്യം -ഏൽക്കേണ്ടി വരുന്നു. ഇങ്ങനെയുള്ള അനുഭവകഥകളിലൂടെ പുസ്തകം പുരോഗമിക്കുമ്പോൾ ബ്ലാക്കിന്റെ സ്വന്തക്കാരുടെ മരണവും ബ്ലാക്കിന്റെ കാഴ്ചപ്പാടിൽ സമാന്തരമായി ചർച്ച ചെയ്യുന്നുണ്ട്. 

നമ്മുടെ ശവ സംസ്കാര രീതികളിൽ വന്നിട്ടുള്ള മാറ്റം ബ്ലാക്ക് ​മറ്റൊരു വിഷയമാക്കുന്നുണ്ട് . കുടിയേറ്റം എങ്ങനെ ​ശവ  സംസ്കാര രീതികളെ ബാധിക്കുകയും സ്വാധീനിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു, പല രാജ്യങ്ങളുടെയും ശവ ദാഹത്തിലുള്ള പ്ര​ത്യേകതകൾ, അതിന്റെ ​ശാസ്ത്രീയ വശങ്ങൾ എന്നൊക്കെ വളരെ ലളിതമായി ബ്ലാക്ക്  വിശകലനം ചെയ്യുന്നുണ്ട്. ഇതിന്റെ കൂടെ മൃതദേഹം മെഡിക്കൽ വിദ്യാർത്ഥികൾക്കും ഗവേഷകർക്കും വിട്ടു കൊടുക്കുന്നതിന്റെ പല വിധ സാധ്യതകളും വായനക്കാർക്ക് മനസ്സിലാക്കി തരുന്നു​മുണ്ട്.

നമ്മുടെ മാധ്യമങ്ങൾ എങ്ങനെ മരണങ്ങളെ ആഘോഷിക്കുന്നു എന്നതിനെ കുറിച്ച ബ്ലാക്ക് ഒരു അധ്യായത്തിൽ വിശകലനം ചെയ്യുന്നുണ്ട്. 24 മണിക്കൂർ ​വാർത്ത എന്നുള്ള ശീലത്തിലേക്ക് നമ്മൾ മാറിയതും , ലോകത്തെവിടെയും നടക്കുന്ന ദുരന്തങ്ങൾ നിമിഷാർദ്ധത്തിൽ നമ്മളിലേക്ക് എത്തുന്നതും, ആഴ്ചയിൽ ഒരു ദുര്യോഗ വാർത്ത എന്നതിൽ നിന്നും ഇന്ന് ദിവസേന എത്രയോ അത്തരത്തിലുള്ള വാർത്തകൾ എന്ന തലത്തിലേക്ക് നമ്മൾ എത്തി എന്നും  ബ്ലാക്ക് വ്യാകുലപ്പെടുന്നു . ഇത്തരത്തിലുള്ള വാർത്തകൾ നമ്മളിൽ എന്നിട്ടും വളരെ ചെറിയ സമയത്തേക്കുള്ള ഒരു മനസികാഘാതമേ ഉണ്ടാക്കുന്നുള്ളു എന്നും അവർ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു . അങ്ങനെ കരുതിയിരിക്കുമ്പോഴാണ് സെർബിയക്കെടുത്തുള്ള കൊസോവോയിലേക്ക് യുദ്ധം നടക്കുന്ന സമയത്തു ബ്ലാക്കിനും പോകാൻ അവസരം ലഭിക്കുന്നത് . അന്താരാഷ്ട്ര പ്രശ്നങ്ങളിൽ ഫോറൻസിക് വിദഗ്ധരുടെ സഹായം എവിടെയാണ് ആവശ്യമായിട്ടുള്ളതെന്ന് ഈ സന്ദർഭത്തിൽ  വായനക്കാരന് വ്യക്തമാക്കിത്തരുന്നുണ്ട് ബ്ലാക്ക് . കൂടാതെ അവിടെ നടന്ന കൊടും ക്രൂരതകളുടെ കഥകൾ  പറയുമ്പോൾ വായനക്കാരനിൽ അത് വലിയ ഒരു ആധി സൃഷ്ടിക്കുന്നുണ്ട്, കാരണം അത് കൊസോവയുടെ കാര്യത്തിൽ മാത്രമല്ല , ഇന്നും ലോകത്തിൽ പലയിടത്തും സമാനമായ  സംഭവങ്ങൾ നടക്കുന്നെന്നുള്ളതുകൊണ്ട് . തന്റെ ജോലിയുടെ സ്വഭാവം മൃതശരീരങ്ങൾ വെട്ടി മുറിക്കലാണെങ്കിലും ആ ജോലിയിൽ സ്വീകരിക്കേണ്ട മൂല്യങ്ങളെന്തെന്ന് ബ്ലാക്ക് പറഞ്ഞുവെക്കുന്നുണ്ട് . അതുപോലെ, 2004 ലെ തായ്‌ലൻഡ് സൂനാമി യിൽ മരണപ്പെട്ടവരുടെ തിരിച്ചറിയൽ പ്രക്രിയയിൽ നേരിട്ട വെല്ലുവിളികളും ട്രാൻസ് ജൻഡറുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വിഷയങ്ങളും ഔചിത്യപൂർവം വ്യക്തമാക്കുന്നുണ്ട്.

ഏറ്റവും ഒടുവിലത്തെ അധ്യായത്തിൽ ബ്ലാക്ക് തന്റെ മരണത്തിനു ശേഷം എന്തായിരിക്കും എന്നതിനെ കുറിച്ചൊരു വിശകലനം നടത്തുന്നുണ്ട്. പുസ്തകം വായിച്ചു തീരുമ്പോൾ വായനക്കാർക്ക് ഉണ്ടാവുന്ന വളരെ പ്രസക്തമായ ഒരു ചോദ്യത്തിന് ഉത്തരമെന്നോണം ബ്ലാക്ക് മനോഹരമായി അത് വിശദീകരിക്കുന്നുമുണ്ട്. തന്റെ ശരീരം ഡണ്ടീ സർവകലാശാലയിലെ കുട്ടികൾക്കാണെന്നും  അവരുടെ അനാട്ടമി  ക്ലാസ്സിലൂടെ താൻ ജീവിക്കുമെന്നും ബ്ലാക്ക്  പറയുന്നു . പ്രേതം ഭൂതം പിശാചുക്കളെ പറ്റിയൊക്കെ തന്റെ മുത്തശ്ശി പറഞ്ഞു തന്നിട്ടുണ്ടെങ്കിലും തന്റെ ഇത്രയും കാലത്തെ ‘മരണ’ ജീവിതത്തിൽ , ഒരു മൃതദേഹവും തന്നോട് അപമര്യാദയായി പെരുമാറുകയോ , ദേഷ്യപ്പെടുകയോ  ചെയ്തിട്ടില്ലെന്നും എല്ലാവരും ശാന്തസ്വഭാവമുള്ളവരും, മോർച്ചറിയിലേക്ക് ജീവനോടെ കടന്നു വരികയോ  സ്വപ്നത്തിൽ വരികയോ ചെയ്തിട്ടില്ലെന്നും ജീവിച്ചിരിക്കുന്നവരെ കൊണ്ടുള്ള അനർത്ഥങ്ങളാണ്  ഇതിലുമൊക്കെ എത്രയോ വലുതെന്നും ബ്ലാക്ക് പറഞ്ഞു വെക്കുന്നു . ഇത്തരത്തിൽ  വളരെ സാർത്ഥകവും മനോഹരവുമായ രീതിയിൽ ബ്ലാക്ക് തന്റെ പുസ്തകം അവസാനപ്പിക്കുന്നു.

ആധികാരികതയുള്ള അനുഭവ കഥകൾ വായിക്കാനിഷ്ടപ്പെടുന്നവർക്ക് തീർച്ചയായും നല്ല വായനാനുഭവം സമ്മാനിക്കുന്ന ഒരു പുസ്തകം തന്നെയാണ് ALL  that REMAINS.

കിൻഡിലിലേക്ക് എന്തെങ്കിലും കുറച്ച് പുസ്തകങ്ങൾ വാങ്ങണം എന്ന് കരുതിയാണ് ഞാൻ ആമസോണിൽ വെറുതെ ഒന്ന് പരതിയത്. പ്രത്യേകിച്ച് ഒരു പുസ്തകം ഒന്നും മനസ്സിൽ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. പല പുസ്തകങ്ങളും സ്ക്രീനിലൂടെ കടന്നു പോയിക്കൊണ്ടിരിക്കെ അതിൽ വന്ന ഒരു സജഷൻ ആയിരുന്നു നാദിയ മുറാദിൻ്റെ ആത്മകഥയായ “അവസാനത്തെ പെൺകുട്ടി; എൻ്റെ തടങ്കലിൻ്റെയും ഇസ്ലാമിക് സ്റ്റേറ്റ് വിരുദ്ധ പോരാട്ടത്തിൻ്റെയും കഥ.” നാദിയ മുറാദിന് 2018ൽ ഇറാഖിലെ വംശഹത്യക്കും സ്ത്രീകൾക്ക് നേരെയുള്ള ലൈംഗിക അതിക്രമങ്ങൾക്കും കൂട്ടക്കുരുതിക്കും ഒക്കെ എതിരെ പോരാടിയതിന് സമാധാനത്തിനുള്ള നോബേൽ പുരസ്കാരം കിട്ടിയതായി ഒക്കെ അറിയാമായിരുന്നെങ്കിലും , ഇങ്ങനെ ഒരു പുസ്തകം ഒക്കെ അവർ എഴുതിയിട്ടുണ്ട് എന്നൊന്നും എനിക്ക് അറിവില്ലായിരുന്നു. ഇതേ പാറ്റേണിൽ ഉള്ള മലാല യൂസഫ് സായിയുടെ പുസ്തകം പക്ഷെ വായിച്ചിട്ടുണ്ട്, ഇഷ്ടപ്പെടുകയും ചെയ്തിരുന്നു. കൂടാതെ ജോ ബൈഡൻ അമേരിക്കൻ പ്രസിഡൻ്റ് ആകുന്ന ഈ വേളയിൽ പല ചർച്ചകളിലും ഇസ്ലാമിക് സ്റ്റേറ്റ്, മധ്യപൂർവേഷ്യയിലെ അമേരിക്കയുടെ ഇടപെടൽ, നടത്തിയ ആക്രമണങ്ങൾ, സൈനിക നടപടികൾ ഇവയൊക്കെ വിഷയം ആയി കടന്നു വന്നത്, ഈ വിഷയത്തിൽ കൂടുതൽ എന്തെങ്കിലും ഒക്കെ വായിച്ചറിയണം എന്നൊക്കെ ഞാൻ മനസ്സിൽ വിചാരിക്കാനൊക്കെ കാരണമായ സമയം കൂടി ആണ് താനും. എന്തായാലും, ഈ കാരണങ്ങളൊക്കെ കൊണ്ട് ഈ പുസ്തകത്തിൻ്റെ കിൻ്റിൽ വേർഷൻ ഞാൻ വാങ്ങി. ഇംഗ്ലീഷിൽ ആണ് പുസ്തകം പ്രസിദ്ധീകരിച്ചത് എങ്കിലും, ഇതൊരു പച്ചയായ ജീവിതാനുഭവം ആയത് കൊണ്ട് പുസ്തകവുമായി ഒരു ബന്ധം കുറച്ച് കൂടി കിട്ടുക മലയാളത്തിൽ ആയിരിക്കും എന്നെനിക്ക് തോന്നി (എൻ്റെ ഒരു തോന്നൽ മാത്രമാണേ). അത് കൊണ്ട് ഇതിൻ്റെ മലയാളം വിവർത്തനം ആണ് വാങ്ങിയത്. പുസ്തകം മറിച്ച് നോക്കിയപ്പോഴാണ് ഇത് മനോരമ ന്യൂസിലെ അവതാരക നിഷ പുരുഷോത്തമൻ ആണ് പരിഭാഷപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നത് എന്ന് മനസ്സിലായത്. അതുകൊണ്ട് പുസ്തകം വായിക്കാനൊരുത്സാഹം ഒക്കെ ഒന്ന് കൂടി വർദ്ധിച്ചു. നമ്മൾ അറിയുന്ന, നമുക്ക് കണ്ട് പരിചയം ഉള്ള ഒരാളുടെ എഫർട് എന്നത് വായിക്കാൻ ഒരു പ്രേരകശക്തി തന്നെയാണല്ലോ!

അപ്പോൾ അതാണ് പുസ്തകം വാങ്ങിയ കഥ. ഇനി പുസ്തകത്തിൻ്റെ കഥ:

പുസ്തകം തുടങ്ങുന്നത് തന്നെ”എല്ലാ യസീദികൾക്കും വേണ്ടി എഴുതിയ പുസ്തകം” എന്ന് പറഞ്ഞുകൊണ്ടാണ്. ഇസ്ലാമിക് സ്റ്റേറ്റിൻ്റെ ക്രൂരതക്ക് പാത്രമാകേണ്ടി വന്ന ഇരുന്നൂറോളം യസീദി കുടുംബങ്ങളിൽ ഒന്നിൽ ജനിച്ച, ഇറാഖി സർക്കാർ ഒരു കാലത്തും അംഗീകരിക്കാത്ത, ഒരു സമൂഹത്തിൻ്റെ ജീവിക്കുന്ന പ്രതിനിധിയായ നാദിയ പിന്നെ ആർക്കാണിത് സമർപ്പിക്കുക? തുടർന്ന് ആദ്യത്തെ അധ്യായത്തിന് തൊട്ടു മുമ്പ് ഇറാഖിൻ്റെ 2014ലെ ഒരു ഭൂപടം ഒക്കെ നൽകിയിട്ടുണ്ട് (പിന്നീടങ്ങോട്ടുള്ള അധ്യായങ്ങളിൽ പറയുന്ന പല സ്ഥലങ്ങളെയും കുറിച്ച് ഒരു ധാരണ കിട്ടാൻ ഇത് വളരെ ഗുണം ചെയ്യുന്നുണ്ട്). വടക്കൻ ഇറാഖിലെ സിഞ്ചാർ പ്രവിശ്യയുടെ തെക്ക് ഭാഗത്തായി സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന കൊച്ചോ എന്ന ഒരു കുഞ്ഞു യസീദി ഗ്രാമത്തിലാണ് നാദിയ ജനിച്ചത്. കൊച്ചോയിലെ യസീദികൾ ആരാണ്, അവരെങ്ങനെ സുന്നി, കുർദ് മുസ്ലീങ്ങളിൽ നിന്നും വിശ്വാസങ്ങളിലും ആരാധനാ രീതികളിലും വ്യത്യസ്തരായിരിക്കുന്നു, അവിടുത്തെ ഭൂപ്രകൃതി, ജീവിത പശ്ചാത്തലം-നാടോടി കർഷകർ, ആടുമേക്കാൻ പോകുന്നവർ,പുണ്യസ്ഥലങ്ങൾ, അയൽ ഗ്രാമങ്ങൾ ഇതൊക്കെ ഒരു ചിത്രം പോലെ കൊച്ചോയെ വായനക്കാരുടെ മനസ്സിൽ ഇടം പിടിക്കാൻ സഹായിക്കുന്ന തരത്തിൽ മനോഹരമായാണ് ആദ്യഭാഗത്ത് വിവരിച്ചിരിക്കുന്നത്. അറബികൾ അല്ലാത്ത, തലയിൽ ശിരോവസ്ത്രം ധരിക്കാത്ത, അമുസ്ലീങ്ങൾ എന്ന് ചാപ്പ കുത്തപ്പെട്ട യസീദികളെ ഒരു രണ്ടാം കിട സമൂഹമായിയാണ് ഇറാഖി ഭരണകൂടം കണ്ടിരുന്നത് എന്ന് വളരെ വ്യക്തമായി മനസ്സിലാക്കി തരുന്നുണ്ട് നാദിയ. 2014ൽ ആഭ്യന്തര പ്രശ്നങ്ങൾ ചെറിയ തോതിൽ കൊച്ചോയെ ബാധിക്കാൻ തുടങ്ങുന്നത് അവിടുത്തെ രണ്ട് കർഷകരെ അയൽ സുന്നി ഗ്രാമത്തിലേക്ക് തട്ടിക്കൊണ്ട് പോകുന്നതോടെയാണ്. ക്രമേണ ഇത് വലുതാവുകയും അയൽ ഗ്രാമങ്ങളിൽ നിന്നും സഖ്യ കക്ഷികളിൽ നിന്നുമുള്ള സഹായ സഹകരണങ്ങൾ കൊച്ചോക്ക് ലഭിക്കാതാവുകയും ചെയ്തു. അമേരിക്ക – ഇറാഖ് യുദ്ധം ശക്തിപ്പെട്ടതോടെ ഇസ്ലാമിക് സ്റ്റേറ്റ് (ഐസിസ്) കൊച്ചോയെ അവരുടെ അധികാര പരിധിയിലാക്കി. യസീദികളെ മറ്റു മുസ്ലീമുകൾ അമുസ്ലിം ആയിട്ടായിരുന്നു കണക്കാക്കിയിരുന്നത് എന്നത് കൊണ്ട് അവരെ പരമാവധി ഉപദ്രവിച്ചാൽ ദൈവകൃപയും സ്വർഗ്ഗരാജ്യവും തങ്ങൾക്കു ലഭിക്കുമെന്നായിരുന്നു ഐസിസ് ഭീകരരുടെ വിശ്വാസം! അതിനാൽ യസീദികളോട് മതം മാറാൻ അവർ നിർബന്ധിച്ചു. ഇല്ലെങ്കിൽ കടുത്ത ശിക്ഷ നൽകുമെന്ന് ഭീഷണി മുഴക്കിയപ്പോൾ നാദിയ ഉൾപ്പെടുന്ന യസീദികൾ പലായനം തുടങ്ങി. ജീവിതകാലമത്രയും സന്തോഷമായി കൊച്ചോയിൽ കഴിഞ്ഞ യസീദികൾ ഒരു സുപ്രഭാതത്തിൽ വീടും വളർത്തു മൃഗങ്ങളും അവിടുത്തെ ഓർമകളും എല്ലാം ഉപേക്ഷിച്ച് പോകേണ്ടി വന്നു. ഇറാഖി സർക്കാരും കുർദുകളും ഒന്നും ഒരു സഹായവും ചെയ്തില്ല . അമേരിക്കക്കും സഹായിക്കാൻ കഴിയുന്ന സാഹചര്യം ആയിരുന്നില്ല. അങ്ങനെ ഗ്രാമത്തിലെ മുഴുവൻ പുരുഷന്മാരെയും സ്ത്രീകളെയും കുട്ടികളെയും അവർ ഒരു സ്കൂളിൽ തടവിലാക്കി. അതിനു ശേഷം പുരുഷന്മാരെ ഒരു ഭാഗത്തേക്ക് കൊണ്ടുപോയി വെടിവെച്ച് കൊലപ്പെടുത്തി. സ്ത്രീകളിൽ അവിവാഹതരായവരെയും പെൺകുട്ടികളെയും മാത്രം തിരഞ്ഞു പിടിച്ച് മറ്റൊരിടത്തേക്ക് കൊണ്ടുപോയി. ഇതിൻ്റെ ഉദ്ദേശം അവരെയെല്ലാം സബയ ( ലൈംഗിക അടിമ) ആക്കുകയായിരുന്നു. വിശുദ്ധ ഖുർആനിൽ അത് അനുവദിച്ചിട്ടുണ്ടെന്നും പാപം അല്ലെന്നും ഐസിസ് ഈ പ്രവൃത്തിയെ ന്യായീകരിക്കുകയും ചെയ്തു. അടിമകളുടെ കൂട്ടത്തിൽ നാദിയയും അവരുടെ ബന്ധുക്കളായ പെൺകുട്ടികളും ഒക്കെ ഉണ്ടായിരുന്നു.

മൊസൂളിലേക്ക് ബസ്സിൽ കൊണ്ടുപോകുന്ന വഴിക്ക് തന്നെ അക്ഷമനായി ഒരു ഐസിസ് ഭീകരൻ നാദിയയെ സ്വകാര്യ ഭാഗങ്ങളിലോക്കെ സ്പർശിച്ച് പീഡനം തുടങ്ങുന്നുണ്ട്. ബഹളം വെച്ച നാദിയ അന്ന് മുതൽ തന്നെ അവരുടെ കണ്ണിലെ കരടായി മാറി. മൊസൂളിൽ എത്തിയ ശേഷം ഓരോ ഭീകരർ പെൺകുട്ടികളെ ലൈംഗിക അടിമ ആയി കൊണ്ടുപോയി. ഐസിസിൻ്റെ കണ്ണിൽ അമുസ്‌ലിമായ പെൺകുട്ടികളെ ഒരു വിൽപന വസ്തു ആയി കണ്ടിരുന്നത് കൊണ്ട് സബയകളെ ചന്തകളിലും മറ്റും വെച്ച് കൈമാറ്റം ചെയ്യപ്പെട്ടുകൊണ്ടിരുന്നു . യാദൃച്ഛികമായി ഒരു ചന്തയിൽ വെച്ച് നാദിയ അവരുടെ ഒരു ബന്ധുവിനെ അടിമയായി കാണുകയൊക്കെ ചെയ്യുന്നത് നാദിയ ഹൃദയസ്പർശിയായി പറയുന്നുണ്ട്. ഏതാനും ദിവസങ്ങൾക്ക് ശേഷം ഒരു ഐസിസ് കോടതിയിൽ വെച്ച് നാദിയയെ അബായയും ശിരോവസ്ത്രവും മുഖവരണവും നിർബന്ധിച്ച് ധരിപ്പിച്ചു. നാദിയയെ കിട്ടിയ ഐസിസ് ഭീകരൻ അവരെ ലൈംഗിക പീഡനത്തിനിരയാക്കി. പിന്നീട് പലർക്കും ഇടക്കിടെ ഒറ്റക്കും കൂട്ടമായും ഒക്കെ കാഴ്ചവച്ചു. ആർത്തവ സമയം ആണെന്ന് പറഞ്ഞിട്ടും അത് പരിശോധിച്ച് ഉറപ്പു വരുത്തണം എന്ന് ആവശ്യപ്പെടുകയും പരിശോധിച്ച് ഉറപ്പു വരുത്തി, ശേഷം ക്രൂരമായി പീഡിപ്പിക്കപ്പെടുകകയും തളർന്നു പോകുകയും ഒക്കെ ചെയ്ത സംഭവങ്ങൾ നാദിയ പറയുമ്പോൾ, വായനക്കാരിലേക്ക് കൂടി ആ തളർച്ചയും വേദനയും തുളച്ചു കയറുന്നുണ്ട്. ഇറാഖിലെ കൊടും ചൂടുള്ള കാലാവസ്ഥയെ കുറിച്ചും നിർജലീകരണത്തെ കുറിച്ചും നാദിയ പറയുമ്പോൾ വായനക്കാരനിലേക്കും ആ ചൂട് ഇറങ്ങുന്നുണ്ട്. ഒരു ഭീകരൻ്റെ വീട്ടിൽ ജോലിക്കാരി ആയി തൻ്റെ അമ്മയുടെ പ്രായമുള്ള ഒരു സ്ത്രീ, തൻ്റെ അവസ്ഥകൾ മുഴുവൻ പറഞ്ഞറിഞ്ഞിട്ടും ക്രൂരമായി പെരുമാറിയത് നാദിയയെയും വായനക്കാരെയും ഒരുപോലെ അൽഭുതപ്പെടുത്തുന്നുണ്ട്. ഇടയ്ക്ക് രക്ഷപ്പെടാൻ ശ്രമിച്ചതിന് കൊടിയ പീഡനം ആണ് നാദിയക്ക് അനുഭവിക്കേണ്ടി വന്നത്. ശാരീരികമായി തകർന്നെങ്കിലും മനോവീര്യം ഒട്ടും നഷ്ടപ്പെടാതിരുന്ന നാദിയ പ്രതീക്ഷ വെച്ച് പുലർത്തി. ഇടയ്ക്ക് തൻ്റെ ബന്ധുക്കൾക്ക് എന്ത് സംഭവിച്ചു , കൂടെ ഉണ്ടായിരുന്ന പെൺകുട്ടികൾക്ക് എന്ത് സംഭവിച്ചു, അവർ എവിടെയാണ്, ജീവിച്ചിരിപ്പുണ്ടോ എന്നൊക്കെ ഓർത്ത് നാദിയ വിഷമിക്കുകയും ഉൽക്കണ്ഠപ്പെടുകയും ചെയ്തു.ഒടുവിലായി കൈമാറ്റം ചെയ്യപ്പെട്ട ഭീകരൻ സിറിയയിലേക് തന്നെ കൊണ്ടുപോകും എന്നൊരു ഘട്ടം വന്നപ്പോൾ എങ്ങനെയും രക്ഷപ്പെടണം എന്ന് നാദിയ കരുതി. സംഗതിവശാൽ അവസാനം നാദിയ ചെന്നു പെട്ട ഹാജി സൽവൻ എന്ന ഭീകരൻ ഒരല്പം മനുഷ്യത്വം ഉള്ളവൻ ആയിരുന്നു. തളർന്നു പോയിരുന്ന നാദിയക്ക് അയാൾ ഭക്ഷണവും മരുന്നുമൊക്കെ നൽകി, നാദിയക്ക് വസ്ത്രങ്ങൾ വാങ്ങാൻ തയ്യാറായി. അതിനായി വീടിൻ്റെ വാതിൽ പൂട്ടാതെ അയാൾ പുറത്ത് പോയ സമയം രണ്ടാമതൊന്ന് ആലോചിക്കാതെ നാദിയ തൻ്റെ മനോബലം മാത്രം കൈ മുതലാക്കി അവിടെ നിന്ന് ഓടി രക്ഷപ്പെട്ടു. ഒരുപാട് ഒളിഞ്ഞും തെളിഞ്ഞും ഓടിയും നടന്നും നാദിയ പ്രാന്തപ്രദേശങ്ങളിൽ എത്തി. ഐസിസ് കേന്ദ്രങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്ന പ്രദേശങ്ങളെക്കാളും വളരെ താഴെ തട്ടിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന ഒരു കൂട്ടം സാധാരണക്കാരുടെ പ്രദേശം ആണ് അതെന്ന് മനസ്സിലാക്കിയ നാദിയ കൂടുതലൊന്നും ആലോചിക്കാതെ പാതി രാത്രിയിൽ ഒരു വീട്ടിലേക്ക് ഓടി ക്കയറി. റെസ്റ്റ് ഈസ് ഹിസ്റ്ററി എന്ന് വേണം പറയാൻ. ഐസിസ് നടപടികളിൽ മനം മടുത്ത ഒരു സാധാരണ സുന്നി മധ്യവർഗ കുടുംബത്തിൻ്റെ വീടായിരുന്നു അത്. അവിടെ ഉള്ളവർ വളരെ നല്ലവരും സഹായ മനസ്ഥിതി ഉള്ളവരും ആയിരുന്നു. സുന്നി ആയിരുന്നിട്ടും അവർ യസീദിയായ നാദിയയെ സംരക്ഷിച്ചു. ഐസിസ് ഭീകരരുടെ കണ്ണുവെട്ടിച്ച് നാദിയയെ അവിടെ നിന്നും രക്ഷപ്പെടുത്തുക വളരെ ശ്രമകരമായ ഒരു ദൗത്യം തന്നെ ആയിരുന്നു. എങ്കിലും അവിടുത്തെ ഒരു നാസർ എന്ന ചെറുപ്പക്കാരൻ ആ വെല്ലുവിളി ഏറ്റെടുക്കുകയും, കുർദിസ്ഥാനിലെ നാദിയയുടെ സഹോദരനുമായി ബന്ധപ്പെടുകയും, നാദിയക്ക് ഭാര്യ ആണെന്ന് പറഞ്ഞു ഒരു വ്യാജ ഐ ഡി ഉണ്ടാക്കി കുർദിസ്ഥാനിലേക്ക് കടക്കാൻ സഹായിക്കുകയും ചെയ്തു. നാദിയയും നാസറും കുർദിസ്ഥാനിലേക്ക് ഐസിസിൻ്റെ ഓരോ ചെക്പോസ്‌റ്റിലെയും ചോദ്യങ്ങൾ നേരിട്ടുകൊണ്ട് പോകുന്ന ആ ഉദ്വേഗജനകമായ യാത്രാവിവരണം ഒരു വായനക്കാരനും മറക്കാൻ കഴിയില്ല. പൊതു ലൈംഗിക അടിമയാക്കി നിശ്ചയിച്ചിരുന്ന നാദിയയുടെ ചിത്രം ഉണ്ടായിരുന്ന ചെക്പോസ്റ്റിൽ ഒരു ചെറിയ സംശയം തോന്നി, മുഖാവരണം ഒന്ന് പൊക്കി നോക്കിയാൽ തീർന്നു പോകുമായിരുന്നു നാദിയയുടെയും നാസറിൻ്റെയും കുടുംബത്തിൻ്റെയും ജീവൻ . ആ ഒരു വെല്ലുവിളി ഏറ്റെടുത്ത നാസറിനെ വളരെ ബഹുമാനത്തോടെ അല്ലാതെ ഒരു വായനക്കാരനും നോക്കി കാണാൻ സാധിക്കുകയില്ല. നാദിയയെ അവരുടെ സഹോദരനെ ഏൽപിച്ച് നാസർ തിരിച്ച് പോരുമ്പോൾ നാദിയയുടെ കണ്ണുകൾ മാത്രമല്ല നിറയുന്നത്. നാസറിനെ പോലെ ഉള്ള നല്ല മനുഷ്യർ ഉള്ളത് കൊണ്ടാണ് ഈ ലോകം നിലനിന്നു പോകുന്നത് എന്ന് ഒരു ഓർമപ്പെടുത്തൽ കൂടി അത് തരുന്നുണ്ട്.

സഹോദരൻ്റെ അടുത്തെത്തിയ നാദിയ തൻ്റെ കുടുംബത്തിന് സംഭവിച്ചത് ഒക്കെ അറിഞ്ഞു വിഷമിച്ചു. അവശേഷിക്കുന്ന ബന്ധുക്കളെ പല ക്യാംപുകളിൽ നിന്നും കണ്ടുപിടിക്കാൻ ശ്രമിച്ചു. ശേഷം ജർമനി യിലേക്ക് അഭയാർത്ഥികളായി പോയി. അഭിഭാഷക അമൽ ക്ലൂണിയെ കണ്ട് മുട്ടി. അവരിലൂടെ ലോകം യസീദികളെ അറിഞ്ഞു, നാദിയ ഉൾപ്പടെയുള്ള പെൺകുട്ടികൾക്ക് സംഭവിച്ചത് എന്തെന്ന് അറിഞ്ഞു, നാദിയയുടെ പോരാട്ടങ്ങൾ അറിഞ്ഞു. ഇന്നും നാദിയ തൻ്റെ പഴയ കൊച്ചോ തിരിച്ച് കിട്ടാനും അവിടത്തെ പഴയ ജീവിതവും ആഗ്രഹിക്കുന്നു. ഒരു പെൺകുട്ടികൾക്കും ഇങ്ങനെ സംഭവിക്കരുത്, അതിൽ അവസാനത്തെ പെൺകുട്ടി ആയിരിക്കണം നാദിയ എന്ന് ആത്മകഥയുടെ അവസാനം പുസ്തകത്തിൻ്റെ പേര് അന്വർത്ഥം ആക്കിക്കൊണ്ട് നാദിയ പറഞ്ഞു വെക്കുന്നു.

ഇങ്ങനെ സംഭവിക്കുന്ന അവസാനത്തെ പെൺകുട്ടി ആവണം നാദിയ എന്ന് ഇന്ന് നമ്മൾ കേൾക്കുമ്പോൾ, ലോകത്ത് എത്രയോ നാദിയമാർ ജനിച്ചിട്ടുണ്ടാവും എന്നത് തീർച്ച. ചൈനയിലെ ഉയ്ഗൂർ വംശഹത്യയുടെയും ബംഗ്ലാദേശിലെ രോഹിൻക്യരുടെ പീഡന അനുഭവങ്ങളും അതിജീവനത്തിൻ്റെ കഥകളും ആർജ്ജവത്തോടെ മറ്റൊരു നാദിയ വന്ന് പറഞ്ഞു കേൾക്കും വരെ ഒന്നും കണ്ടില്ലെന്നും കേട്ടില്ലെന്നും നടിച്ച് ഈ മൂഢസ്വർഗത്തിൽ നമുക്ക് കാത്തിരിക്കാം!

ഇനി പുസ്തകം വായിച്ചു കഴിഞ്ഞ് പറയാനുള്ള കഥ:

ആർക്കെങ്കിലും ഇനി ഈ പുസ്തകം വാങ്ങാനോ വായിക്കാനോ താൽപര്യം ഉണ്ടെങ്കിൽ അവരോട് ചിലത് പറയാനുണ്ട്:

1. മലയാളം വിവർത്തനത്തിൽ ഒരുപാട് അച്ചടി പിശകുകൾ ഉണ്ട്. അത് ഒരു കല്ലുകടിയായി തോന്നി. ഇംഗ്ലീഷ് വേർഷൻ ആയിരിക്കും ഇക്കാര്യത്തിൽ മെച്ചം.

2. പുസ്തകം വായിക്കുമ്പോൾ നാദിയയുടെ പ്രസംഗങ്ങളുടെ ഒക്കെ യൂട്യൂബ് വീഡിയോകൾ കാണുന്നത് നന്നായിരിക്കും.

3. പുസ്തകത്തിൽ പറയുന്ന പല കാര്യങ്ങളും വിശ്വാസികളായ മുസ്ലീം സഹോദരങ്ങൾക്ക് ഉൾകൊള്ളാൻ കഴിഞ്ഞെന്ന് വരില്ല. യഥാർത്ഥ വായനക്കാരൻ എന്ന നിലയിലേക്ക് മാറാൻ ഒരു മതത്തിൻ്റെ മാത്രം വക്താവായി ഈ പുസ്തകത്തെ സമീപിച്ചാൽ കഴിഞ്ഞെന്നും വരില്ല!

After ‘Sapiens’ this was my second encounter with Yuval Noah Harari’s writings. I enjoyed mainly his perspectives on technological challenges (Part 1) and political challenges (Part 2) we are going to face in another 30 years. The whole book is written in a very simplified manner so that it provides a better reading experience. All the challenges that the book describe may not become a reality, but sound sensible . To be honest, some chapters don’t have much to offer other than just acknowledging the issues; nevertheless, I would say it is worthwhile to look at atleast the first chapter of this book to have a simplified yet critical thinking about the technological challenges we are gonna face as a cross product of infotech and biotech. It is also a good practice to watch interviews with the author of the book you read, to help establishing a better relationship with the book while reading. Harari has appeared in many interviews which are interesting as well. You can find those from platforms like YouTube.